Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 44: Sinh sản vô tính ở động vật - Phạm Văn An

T iÕt 46 - b µi 44 
SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
B. SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT 
GIÁO VIÊN GIẢNG DẠY: PHẠM VĂN AN 
TỔ: HÓA – SINH – KỸ - TD 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
1. Khái niệm : 
Cho vÝ dô vÒ mét sè ® éng vËt cã h×nh thøc sinh s¶n v« tÝnh ? 
Sinh s¶n ë trïng biÕn h×nh 
Câu đúng nhất về khái niệm sinh sản vô tính ở động vật 
Sinh sản vô tính là kiểu sinh sản mà một cá thể sinh ra một hoặc nhiều cá thể mới giống hệt mình không có sự kết hợp giữa tinh trùng và tế bào trứng . 
Sinh sản vô tính là kiểu sinh sản mà một cá thể sinh ra nhiều cá thể mới gần giống mình . 
Sinh sản vô tính là kiểu sinh sản mà một cá thể sinh ra một hoặc nhiều cá thể mới có nhiều sai khác với mình , không có sự kết hợp giữa tinh trùng và tế bào trứng . 
Sinh sản vô tính là kiểu sinh sản có sự kết hợp giữ tinh trùng và trứng , tạo ra các cá thể mới giống mình . 
A 
B 
C 
D 
 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
1. Khái niệm : 
2. Cơ sở tế bào : 
C¬ së tÕ bµo cña sinh s¶n v« tÝnh ë ® éng vËt lµ g×? 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
1. Khái niệm : 
 Là sự dựa trên phân bào nguyên nhiễm , các tế bào phân chia và phân hoá tạo tế bào mới . 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
Quan sát hình vẽ và cho biết ở động vật có những hình thức sinh sản vô tính nào ? 
Nảy chồi 
Phân đôi 
Phân mảnh 
Trinh sinh 
A 
B 
C 
D 
1. Phân đôi : 
Em có nhận xét gì về sự sinh sản của trùng biến hình ? 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
Một tế bào ban đầu 
Nhân phân chia 
Tế bào chất phân chia 
Hai tế bào mới 
 
2. Nảy chồi : 
1. Phân đôi : 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
Em có nhận xét gì về sự sinh sản của thuỷ tức ? 
Cá thể mẹ 
Chồi bắt đầu nhô ra 
Cá thể mới 
Cá thể mẹ 
Cá thể mẹ 
Chồi con 
Lớn dần 
Tách khỏi mẹ 
Cá thể mới 
 
2. Nảy chồi : 
1. Phân đôi : 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
3. Phân mảnh : 
2. Nảy chồi : 
1. Phân đôi : 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
3. Phân mảnh : 
Cá 
thể 
mẹ 
Cá thể con 
Cá thể con 
Sự phân mảnh của giun dẹp 
Từ mảnh vụn của cơ thể 
Nguyên phân 
Cơ thể mới nguyên vẹn 
2. Nảy chồi : 
1. Phân đôi : 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
3. Phân mảnh : 
Hiện tượng thằn lằn bị đứt đuôi mọc lại , cua mọc càng lại có phải là hình thức sinh sản vô tính không ? Vì sao ? 
Không , vì nó chỉ tái sinh tạo thành một bộ phận đã mất của cơ thể chứ không tái sinh hình thành một cơ thể mới . 
2. Nảy chồi : 
1. Phân đôi : 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
3. Phân mảnh : 
4. Trinh sinh : 
2n 
2n 
Ong ch ú a ( 2n ) 
Ong thợ ( 2n ) 
Ong đực ( 1n ) 
1n 
1n 
1n 
1n 
1n 
<- Tinh trùng 
Trứng 
Em có nhận xét gì về sự tạo thành ong thợ và ong chúa ? 
Ong đực được tạo ra như thế nào ? 
Ong đực (n) 
Ong thợ (2n) 
Ong chúa (2n) 
Thụ tinh 
Không thụ tinh 
Trinh sinh 
Sinh sản hữu tính 
Tinh trùng của ong đực (n) 
Trứng của ong chúa (n) 
SSVT khác 
Cơ thể mới 
TB sinh dưỡng 2n 
Ng.phân 
Trinh sinh 
Giao tử cái n 
Cơ thể mới 
Ng.phân 
Trinh sinh khác với các hình thức sinh sản vô tính khác ở điểm nào ? 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
Trong các hình thức sinh sản vô tính , các cá thể con nhận được bộ gen giống hệt cá thể mẹ , vì vậy mang các đặc điểm giống mẹ . 
Tại sao các cá thể con trong sinh sản vô tính giống hệt cá thể mẹ ? 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
Nuôi cấy mô sống được tiến hành như thế nào ? 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
III. ỨNG DỤNG: 
1. Nuôi mô sống : 
Tách mô từ cơ thể động vật 
Nuôi cấy 
Môi trường có đủ chất dinh dưỡng , vô trùng , nhiệt độ thích hợp 
Mô tồn tại , phát triển 
a. Khái niệm : 
 
Nuôi cấy mô sống có ứng dụng gi ̀ trong thực tiễn ? 
Nuôi , cắt da 
Tách da 
Ghep da 
Ông A 
Ông B 
Đồng ghép 
Tự ghép 
Dị ghép 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
III. ỨNG DỤNG: 
1. Nuôi mô sống : 
a. Khái niệm : 
b. Ứng dụng : 
Trong 3 dạng ghép này , dạng nào khó có thể thực hiện được ? Vì sao ? 
Là dạng dị ghép vì : khi mô lạ ghép vào cơ thể nhận , cơ thể nhận có thể sinh ra các kháng thể tiêu diệt hoặc ức chế các tế bào của mô ghép . 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
III. ỨNG DỤNG: 
1. Nuôi mô sống : 
a. Khái niệm : 
b. Ứng dụng : 
Thay thế mô hoặc cơ quan trong cơ thể bị tổn thương bằng mô hay cơ quan bình thường . 
2. Nhân bản vô tính : 
Thành tựu lớn nhất từ nhân bản vô tính cuối thế kỉ 20 là gì ? 
G iáo sư Lan Wilmut 
Cừu Doly ra đời ngày 5/7/1996 
Nhân bản vô tính Cừu Đôly 
Dolly 
Hoàn toàn giống cừu cho nhân 
Mang thai 
Cừu cho trứng (n) chưa thụ tinh đã tách nhân . 
Cừu cho nhân TB xôma (2n) 
Nhân bản vô tính ở chuột 
Nhân bản vô tính ở chó 
Nhân bản vô tính ở khỉ 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
III. ỨNG DỤNG: 
1. Nuôi mô sống : 
2. Nhân bản vô tính : 
Nhân bản vô tính là hiện tượng chuyển nhân của một tế bào xôma vào 1 tế bào trứng đã lấy mất nhân , rồi kích thích phát triển thành phôi  phôi phát triển thành cơ thể mới . 
a. Khái niệm : 
b. Ứng dụng : 
Tạo ra các mô , các cơ quan mong muốn để thay thế cơ quan bị bệnh , bị hư hỏng ở người . 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
III. ỨNG DỤNG: 
1. Nuôi mô sống : 
2. Nhân bản vô tính : 
a. Khái niệm : 
b. Ứng dụng : 
- Trong nông nghiệp : nhân bản động vật có ý nghĩa trong việc khắc phục nguy cơ tuyệt chủng ở một số loài động vật hoang dã . 
- Trong y học : áp dụng kỹ thuật nhân bản vô tính để tạo ra các cơ quan mới thay thế các cơ quan bị bệnh , bị hỏng ở người . 
I. SINH SẢN VÔ TÍNH LÀ GÌ? 
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
III. ỨNG DỤNG: 
1. Nuôi mô sống : 
2. Nhân bản vô tính : 
a. Khái niệm : 
b. Ứng dụng : 
* Hạn chế : 
+ Động vật nhân bản vô tính có cùng kiểu gen → khi điều kiện môi trường thay đổi → Chết hàng loạt . 
+ Sức sống không cao , không tạo ưu thế lai → không tạo năng suất . 
CỦNG CỐ BÀI HỌC 
So sánh sinh sản vô tính ở thực vật và động vật 
Động vật 
Thực vật 
Khác nhau 
Giống nhau 
Giới 
So sánh 
Gồm các hình thức : phân đôi , nảy chồi , phân mảnh và trinh sinh 
Gồm các hình thức : sinh sản bằng bào tử và sinh sản sinh dưỡng 
 Đều không có sự kết hợp giao tử đực với giao tử cái . 
- Đều dựa trên hình thức nguyên phân để tạo ra cơ thể mới . 
CỦNG CỐ BÀI HỌC 
Câu 1 : Sinh sản vô tính ở động vật là hình thức sinh sản ? 
A. Chỉ cần 1 cá thể gốc phân chia tạo cơ thể mới , không có sự thụ tinh giữa giao tử đực và cái . 
B.Tinh trùng của cá thể gốc phát triển thành cơ thể mới . 
C. Có sự tham gia của 2 cá thể khác giới tính . 
D. Cả a và b. 
Câu 2 : Hình thức sinh sản của thủy tức được gọi là ? 
 	 A. Phân đôi 	B. Nảy chồi 
 	C. Phân mảnh 	D. Tái sinh 
Câu 3 : Tại sao ĐV bậc cao không có khả năng sinh sản bằng phân đôi , nảy chồi và phân mảnh ? 
A. Các tế bào của cơ thể đã biệt hóa , có tính chuyên hóa cao . 
B. Cơ thể là 1 hệ thống phức tạp có liên quan chặt chẽ với nhau . 
C. ĐV bậc cao ít phụ thuộc vào tự nhiên nên cần được nuôi dưỡng chăm sóc tốt mới sinh sôi nảy nở được . 
D. Sự trao đổi chất và năng lượng ở tế bào được thực hiện do sự phối hợp của các hệ cơ quan. 
BÀI TẬP VỀ NHÀ 
- Học bài , trả lời các câu hỏi trong SGK. 
- Đọc mục em có biết . 
- Chuẩn bị bài mới trước khi tới lớp .