Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Tiết 30, Bài 28: Điện thế nghỉ

Thụ quan đau ở da 
Kích thích (kim nhọn) 
Đường cảm giác 
Tủy sống 
Sơ đồ cung phản xạ tự vệ ở người 
Đường vận động 
Cơ co (ngón tay co lại) 
Câu 1: Hãy chú thích hình sau đây và cho biết phản xạ trên 
là phản xạ có điều hiện hay không điều kiện? (7đ) 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
(1) 
(2) 
(3) 
(4) 
(5) 
Câu 2: Tại sao khi bị kim nhọn đâm vào ngón tay 
thì ngón tay co lại? (2đ) 
Giáo sư giải phẩu Luigi Ganvani quan sát chân ếch tươi co giật 
Ganvani tiến hành các thí nghiệm chứng minh 
khả năng tích trữ điện của cơ thể sinh vật 
Điện sinh học 
Khái niệm: Là khả năng tích trữ điện của tế bào, của cơ thể. 
Phân loại 
Điện thế nghỉ 
Điện thế động 
ĐIỆN THẾ NGHỈ 
Bài 28 - Tiết 30 
I. KHÁI NIỆM ĐIỆN THẾ NGHỈ 
1. Cách đo điện thế nghỉ 
2. Định nghĩa 
- - - - - - - - - - - - 
- - - - - - - - - - - - 
+ + + + + + + + + 
+ + + + + + + + + 
0 
-70 
0 
-70 
Điện kế (mV) 
Điện cực 2 
Điện cực 1 
 Sợi thần kinh 
 Màng 
Sơ đồ đo điện thế nghỉ trên tế bào thần kinh mực ống 
- Sử dụng điện kế có 2 cực: 1 cực đặt sát mặt ngoài màng tế bào, cực còn lại đặt sát mặt trong màng tế bào, 
- Kết quả: Luôn mang giá trị âm 
Điện thế nghỉ là sự chênh lệch điện thế giữa hai bên màng tế bào khi tế bào không bị kích thích, phía bên trong màng mang điện âm so với phía bên ngoài màng mang điện dương. 
Trong màng 
Ngoài màng 
tế bào khi đo không bị kích thích. 
Loài sinh vật 
Điện thế nghỉ 
Tế bào thần kinh mực ống 
-70mV 
Tế bào nón ở mắt ong mật 
-50mV 
Tế bào thần kinh người 
-90mV 
Sợi thần kinh cua 
-62mV 
Dây thần kinh cảm giác ở cá 
-22mV 
II. CƠ CHẾ HÌNH THÀNH ĐIỆN THẾ NGHỈ 
Ion 
Trong màng tế bào (mM) 
Ngoài màng tế bào (mM) 
 K + 
150 
5 
 Na + 
 15 
150 
Bảng 28. Sự phân bố các ion Kali và ion Natri ở hai bên màng tế bào 
II. CƠ CHẾ HÌNH THÀNH ĐIỆN THẾ NGHỈ 
Làm nồng độ ion K + trong tế bào cao hơn ngoài tế bào ; còn nồng độ Na + trong tế bào thấp hơn ngoài tế bào. 
Làm cổng Na + đóng, còn cổng K + mở cho ion K + di chuyển từ trong ra ngoài màng tế bào. 
Các ion âm trong tế bào giữ các ion K + lại và làm các ion K + nằm sát mặt ngoài màng tế bào dẫn đến màng tế bào phân cực. 
Sử dụng ATP để vận chuyển K + trở ngược lại trong màng đảm bảo nồng độ K + trong tế bào cao hơn ngoài tế bào. 
4. Hoạt động của bơm Na - K 
1. Sự phân bố ion không đều ở 2 bên màng 
2. Tính thấm của màng đối với ion K + cao hơn Na + ( tính thấm có chọn lọc) 
3. Lực hút tĩnh điện của các ion trái dấu 
Tên yếu tố 
Vai trò 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
CỔNG K + MỞ 
CỔNG Na + ĐÓNG 
MÀNG 
TB 
Bên trong tế bào 
Bên ngoài tế bào 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
K + 
Na + 
Các ion, phân tử hữu cơ tích điện âm 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
CỔNG K + MỞ 
CỔNG Na + ĐÓNG 
MÀNG 
TB 
Bên trong tế bào 
Bên ngoài tế bào 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
K + 
Na + 
Các ion, phân tử hữu cơ tích điện âm 
+ 
+ 
+ 
+ 
II. CƠ CHẾ HÌNH THÀNH ĐIỆN THẾ NGHỈ 
 Nếu ion K + cứ di chuyển ra ngoài màng mãi thì điện thế màng sẽ như thế nào? Tại sao? 
K + 
Na + 
ATP 
Tương lai có thể chế tạo máy đọc suy nghĩ 
Thiết bị đo điện não đồ 
Điện nghỉ sẽ tăng vọt lên cực dương do Na + và K + được tích tụ lại. 
B. Điện nghỉ sẽ tụt cực âm do Na + và K + bị mất hết chỉ còn ion âm. 
C. Điện nghỉ sẽ bằng không vì không còn các ion âm và ion dương nào cả. 
D. Điện nghỉ bằng không vì tính thấm chọn lọc màng không còn. 
Đáp án: 
 + Sự phân bố ion không đều ở hai bên màng 
 + Tính thấm của màng đối với ion K + cao hơn đối với ion Na + 
 + Lực hút tĩnh điện của các ion trái dấu. 
 + Hoạt động của bơm Na – K 
CỦNG CỐ 
Câu 1: Điện thế nghỉ được hình thành do những nguyên nhân nào? 
Câu 2: Khi tế bào hay mô đã chết nhưng chưa bị thối rữa thì điện thế nghỉ sẽ như thế nào? Vì sao? 
Chúc mừng, bạn đã thành công 
Rất tiết! Bạn hãy chọn lại 
Rất tiết! Bạn hãy chọn lại 
Rất tiết! Bạn hãy chọn lại 
Học bài 28. Điện thế nghỉ 
Thực hiện các câu hỏi cuối bài trang 116 
Chuẩn bị trước bài điện thế động và sự lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh với 2 nội dung trọng tâm sau: 
+ Cơ chế hình thành điện thế động 
+ Sự lan truyền xung thần kinh trên sợi trục có bao miêlin khác với sợi trục không có bao miêlin như thế nào? 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ