Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 10: Tương tác gen và tác động đa hiệu của gen (Bản hay)

KIỂM TRA BÀI CŨ 
1. Néi dung chñ yÕu cña ®Þnh luËt ph©n ly ®éc lËp lµ 
A.“Khi bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n th× F2 cã sù ph©n tÝnh theo tØ lÖ 9:3:3:1.” 
B. “C¸c cÆp nh©n tè di truyÒn(cÆp alen) ph©n ly ®éc lËp víi nhau trong ph¸t sinh giao tö ”. 
C. “Khi lai bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n th× x¸c suÊt xuÊt hiÖn mçi kiÓu h×nh ë F2 b»ng tÝch x¸c suÊt cña c¸c tinh tr¹ng hîp thµnh nã”. 
D. “Khi lai bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n th× F2 mçi cÆp tÝnh tr¹ng xÐt riªng rÏ ®Òu ph©n ly theo kiÓu h×nh 3:1”. 
2. C¬ së tÕ bµo häc cña quy luËt ph©n ®éc lËp lµ 
A. Sù ph©n ly ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c cÆp NST t­¬ng ®ång trong ph¸t sinh giao tö ®­a ®Õn sù ph©n ly ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c cÆp alen. 
B. sù ph©n ly ®éc lËp, tæ hîp tù do cña c¸c nhiÔm s¾c thÓ. 
C. c¸c gen n»m trªn c¸c nhiÔm s¾c thÓ. 
D. do sù di truyÒn cïng nhau cña cÆp alen trªn mét nhiÔm s¾c thÓ. 
3/24/2022 
3. §iÒu kiÖn quan träng nhÊt ®¶m b¶o cho sù di truyÒn ®éc lËp c¸c cÆp tÝnh tr¹ng lµ 
A. P ph¶i thuÇn chñng. 
B. mçi cÆp gen qui ®Þnh mét cÆp tÝnh tr¹ng ph¶i n»m trªn mét cÆp nhiÔm s¾c thÓ. 
C. tréi lÆn hoµn toµn. 
D. mçi gen quy ®Þnh mét tÝnh tr¹ng t­¬ng øng. 
*4. Mét loµi thùc vËt gen A quy ®Þnh c©y cao, gen a- c©y thÊp; gen B qu¶ ®á, gen b- qu¶ tr¾ng. C¸c gen di truyÒn ®éc lËp. §êi lai cã mét lo¹i kiÓu h×nh c©y thÊp, qu¶ tr¾ng chiÕm 1/16. KiÓu gen cña c¸c c©y bè mÑ lµ 
A. AaBb x Aabb.	B. AaBB x aaBb. 
C. Aabb x AaBB.	D. AaBb x AaBb. 
§¸p ¸n 1B 2A 3B 4D. 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
3/24/2022 
BÀI 10. TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN. 
I. Tương tác gen. 
1. Thí nghiệm: 
 Nhận xét. Giải thích . 
P: Cây hoa trắng ( dòng 1) x cây hoa trắng ( dòng 2) 
F 1 : 
100 % cây hoa đỏ 
F 1 x F 1 : cây hoa đỏ 	 x cây hoa đỏ 
F 2: 	 9 cây hoa đỏ :	 7 cây hoa trắng 
Số tổ hợp thu được ở F 2 là 
 
(9 + 7 = 16) 
số giao tử mỗi bên ở F 1 là 
 
(4) 
số cặp gen dị hợp ở F 1 phải là 
 
2 cặp ( giả sử là AaBb ) 
P TC hoa trắng khác dòng , KG chỉ có thể là 
 
( AAbb và aaBB ) 
Kết luận : A và B trong cùng KG đã tương tác với nhau cùng quy định màu hoa, xuất hiện cây hoa đỏ. 
Đó gọi là hiện tượng tương tác gen 
3/24/2022 
BÀI 10. TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN. 
I. Tương tác gen. 
1. Thí nghiệm: 
2. Khái niệm: 
Tương tác gen là sự tác động qua lại giữa các gen không alen trong quá trình hình thành kiểu hình. 
- Các gen không tương tác trực tiếp mà sản phẩm của chúng tương tác với nhau. 
Alen A 
Alen B 
Tính trạng 
Tương tác khác locus 
Alen A 
Alen a 
Alen B 
Hoa đỏ 
Protein A 
Protein B 
Hoa trắng 
Hoa trắng 
Sản phẩm của các gen tương tác với nhau 
Alen b 
3/24/2022 
BÀI 10. TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN. 
I. Tương tác gen. 
1. Thí nghiệm: 
2. Khái niệm: 
3. Các kiểu tương tác: 
a- Tương tác bổ sung: 
- Hai cặp gen quy định 1 tính trạng. 
 - Hai gen trội tương tác với nhau hoặc 2 gen lặn tương tác với nhau hình thành 1 kiểu hình. 
Ví dụ 1: sgk : gen A tương tác với B cho hoa đỏ. Các tổ hợp khác cho hoa trắng. Hãy viết sơ đồ lai minh họa thí nghiệm? 
Sơ đồ lai: P: AAbb( trắng ) x aaBB ( trắng ) 
 F1: AaBb ( Hoa đỏ ) x F1 
F2: 9A-B- : 3A-bb: 3aaB-: 1aabb 
 9 đỏ : 7 trắng 
Ví dụ 2: Ở bí gen A: quả tròn, B: quả tròn; gen A tương tác với B cho quả dẹt, gen a tương tác với b cho quả dài. Viết sơ đồ lai từ P đến F2 khi cho bí dẹt TC lai với bí dài. Nhận xét tỷ lệ kiểu hình ở F2? 
Nếu B qui định quả bầu dục thì F2 cho tỷ lệ phân ly kiểu hình như thế nào? 
Từ đó khái quát các kiểu tương tác bổ sung? 
Các tỷ lệ phân ly kiểu hình điển hình : 
9 : 7 
9 : 6 :1 
9 : 3 :3 :1 
3/24/2022 
BÀI 10. TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN. 
I. Tương tác gen. 
1. Thí nghiệm: 
2. Khái niệm: 
3. Các kiểu tương tác: 
a- Tương tác bổ sung 
b- Tương tác cộng gộp: 
Là hiện tượng 2 hay nhiều cặp gen phân ly độc lập cùng quy định tính trạng, trong đó mỗi gen trội đóng góp 1 phần như nhau vào sự biểu hiện của tính trạng. 
Ví dụ 1: Chiều cao 1 loài cây do 2 cặp gen quy định. Cứ mỗi gen trội làm cây cao thêm 10cm. Cây thấp nhất cao 90cm. Viết sơ đồ lai từ P đến F2 khi cho cây cao nhất lai với cây thấp nhất? 
Qui ước: Gen A, B qui định chiều cao. 
Sơ đồ lai: P: AABB x aabb 
 (130cm) (90cm) 
 F1	 AaBb( 110 cm) 
F2: 
AB 
Ab 
aB 
ab 
AB 
130 
120 
120 
110 
Ab 
120 
110 
110 
100 
aB 
120 
110 
110 
100 
ab 
110 
100 
100 
90 
3/24/2022 
1/8 ABC 
1/8 AbC 
1/8 aBC 
1/8 abC 
1/8 ABc 
1/8 Abc 
1/8 aBc 
1/8 abc 
1/8 ABC 
1/64 
AABBCC 
1/8 AbC 
1/8 aBC 
1/8 abC 
1/8 ABc 
1/8 Abc 
1/8 aBc 
1/8 abc 
1/64 
aabbcc 
P 
AaBbCc ( da nâu đen )	 x	 AaBbCc ( da nâu đen ) 
V d 2: Màu da người do 3 cặp gen quy định: sgk 
3/24/2022 
II. Tác động đa hiệu của gen. 
ĐBG gây hội chứng bệnh do hồng cầu hình liềm 
Bộ ba thứ 7 
A - T 
T-A 
ĐB thay 1 cặp Nu 
Axit amin thứ 6 được mã hóa 
Glu 
Đổi mới axit amin 
Val 
Hồng cầu bình thường 
HbA 
HbS 
Các hội chứng bệnh 
BÀI 10. TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN. 
Rối loạn tâm thần 
Liệt 
Viêm phổi 
Thấp khớp 
Suy thận 
3/24/2022 
1. Khái niệm: 
	Là kiểu tác động của 1 gen mà sản phẩm của nó ảnh hưởng tới nhiều tính trạng của cơ thể. 
2. Ví dụ: 
Ở người bị bạch tạng có: da, tóc, lông màu trắng, mắt hồng. 
Vậy, gen qui định bệnh bạch tạng đã ảnh hưởng đến màu tóc, lông, da và mắt 
II. Tác động đa hiệu của gen. 
BÀI 10. TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN. 
3/24/2022 
1. Gen ®a hiÖu lµ hiÖn t­îng 
A. nhiÒu gen cïng t¸c ®éng ®Õn sù biÓu hiÖn cña nhiÒu tÝnh tr¹ng. 
B. mét gen cã thÓ t¸c ®éng ®Õn sù biÓu hiÖn cña nhiÒu tÝnh tr¹ng kh¸c nhau. 
C. mét gen cã thÓ t¸c ®éng ®Õn sù biÓu hiÖn cña 1 hoÆc 1 sè tÝnh tr¹ng. 
D. nhiÒu gen cã thÓ t¸c ®éng ®Õn sù biÓu hiÖn cña 1 tÝnh tr¹ng. 
2. Tr­êng hîp mçi gen cïng lo¹i(tréi hoÆc lÆn cña c¸c gen kh«ng alen) ®Òu gãp phÇn nh­ nhau vµo sù biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng lµ t­¬ng t¸c 
A. bæ sung.	B. ¸t chÕ.	C. céng gép.	D. ®ång tréi. 
3. Khi cho giao phÊn c¸c c©y lóa m× h¹t mµu ®á víi nhau, ®êi lai thu ®­îc 9/16 h¹t mÇu ®á; 6/16 h¹t mµu n©u: 1/16 h¹t mµu tr¾ng. BiÕt r»ng c¸c gen qui ®Þnh tÝnh tr¹ng n»m trªn nhiÔm s¾c thÓ th­êng. TÝnh tr¹ng trªn chÞu sù chi phèi cña quy luËt 
A. t­¬ng t¸c ¸t chÕ.	 
B. t­¬ng t¸c bæ trî. 
C. t­¬ng t¸c céng gép.	 
D. ph©n ly. 
Củng cố bài: Trả lời các câu hỏi sau 
3/24/2022 
BÀI TẬP VỀ NHÀ 
1. Häc b µi vµ tr¶ lêi c©u hái vµ bµi tËp cuèi bµi. 
2. Ph©n biÖt t­¬ng t¸c gen víi quy luËt ph©n li ®éc lËp cña Men®en. 
3/24/2022