Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 36: Quần thể sinh vật và mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể (Chuẩn kĩ năng)

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH 
BÀI GIẢNG SINH HỌC 12 
 BÀI 36. QUẦN THỂ SINH VẬT 
VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QuẦN THỂ VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QuẦN THỂ 
Em hãy nhận xét về: số lượng 
cá thể, loài sinh vật, môi trường 
sống, thời gian tồn tại và khả năng 
 sinh sản của mỗi nhóm 
 cá thể ở các hình ảnh ? 
1. Quần thể sinh vật 
a. Khái niệm 
 Số lượng cá thể nhiều 
 Các cá thể cùng loài 
 Cùng sống trong một môi trường 
 Thời gian tồn tại nhất định 
 Có khả năng sinh sản để tạo ra thế hệ mới. 
Quần thể sinh vật là gì? 
- Quần thể sinh vật là tập hợp các cá thể cùng loài, cùng sinh sống trong một khoảng không gian xác định, vào một thời gian nhất định và có khả năng sinh sản tạo ra thế hệ mới. 
Ví dụ 
Quần thể sinh vật 
Tập hợp các cá thể ngẫu nhiên 
1.Tập hợp các cá thể rắn hổ mang, cú mèo và lợn rừng trong vườn quốc gia Côn Đảo 
2.Rừng cây thông nhựa phân bố tại vùng núi phía Đông Bắc Việt Nam 
3.Tập hợp các cá thể cá ở hồ An Hải, Côn Đảo, BRVT 
4. Tập hợp con gà trống, gà mái trong lồng 
5. Tập hợp các con ong thợ trên một tổ ong 
6.Tập hợp các cá thể chuột đồng sống trong một đồng lúa  
x 
	 x 
x 
x 
x 
x 
Phát tán 
Một số cá thể cùng loài 
Môi trường sống mới 
Hình thành quần thể ổn định 
Những cá thể thích nghi 
Những cá thể không thích nghi 
Bị tiêu diệt 
Di cư 
2. Quá trình hình thành quần thể 
iI. Quan hệ giữa các cá thể 
trong quần thể 
Quan hệ hỗ trợ 
Nhờ hiện tượng liền rễ mà nước và muối khoáng có thể truyền từ cây này sang cây khác thông qua phần rễ liền nhau 
Em hãy cho biết: ở loài thông hiện tượng liền rễ có ý nghĩa gì? 
- Nhờ sự hỗ trợ của các cá thể khác mà chó rừng ăn thịt được con mồi có kích thước lớn. 
Ong sống bầy đàn để hỗ trợ nhau trong hoạt động sinh sản, lấy mật, cũng nhau chống lại kẻ thù khi tấn công tổ của chúng. 
Các cá thể trong quần thể hỗ trợ nhau 
 trong hoạt động nào? 
- Quan hệ hỗ trợ là mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài, chúng hỗ trợ nhau trong các hoạt động sống như: lấy thức ăn, chống lại kẻ thù, sinh sản,.. 
 Làm việc theo nhóm, hoàn thành phiếu học tập 
Biểu hiện của quan hệ hỗ trợ 
Ý nghĩa 
Tre mọc thành từng bụi 
Chim di cư theo đàn 
Ngựa vằn sống theo nhóm 
Cá sống theo đàn ở đáy biển sâu 
 Các cây hỗ trợ nhau để chống lại gió bão, xói mòn đất,.. 
Tre mọc thành từng bụi 
Chim thường di cư theo đàn 
Ngựa vằn thường sống bầy đàn 
Cá sống theo đàn dưới đáy 
 biển sâu 
Biểu hiện của quan hệ hỗ trợ 
Ý nghĩa 
- Giảm lượng nhiệt tiêu hao, tăng khả năng tự vệ của mỗi cá thể 
- Đánh lạc hướng kẻ thù 
- Giảm lượng O 2 tiêu hao, tăng cường dinh dưỡng 
Quan hệ hỗ trợ trong quần thể có ý nghĩa gì? 
 Ý nghĩa: 
+ Đảm bảo cho QT tồn tại ổn định 
+ Khai thác tối đa nguồn sống 
+ Tăng cường khả năng sống sót và khả năng sinh sản của các cá thể trong quần thể 
Sau khi giao ph ối xong nh ện c ái ă n thịt nh ện đực 
(Edriolychnus schmidti) Cá đực kí sinh trên cá cá i 
2. Quan hệ cạnh tranh 
Quan hệ cạnh tranh xảy ra do đâu? 
Hãy nêu một số biểu hiện của quan hệ cạnh tranh? 
Cạnh tranh dẫn đến hệ quả gì? 
Ý nghĩa: Đảm bảo mật độ và số lượng các cá thể được duy trì ở mức độ phù hợp 
=> Đảm bảo cho QT tồn tại và phát triển 
Biểu hiện : 
+ Tranh giành nguồn sống: thức ăn, ánh sáng, nơi ở,. 
+ Tranh giành bạn tình 
- Hệ quả : Các cá thể kém thích nghi di chuyển đến nơi khác hoặc bị tiêu diệt 
Cạnh tranh có vai trò gì 
 trong quần thể ? 
Củng cố 
Câu hỏi số 1 : Cá mập thụ tinh trong nhưng phôi nở trước lại ăn phôi và trứng nở sau 
Số cá mập con sinh ra tuy ít nhưng rất khỏe mạnh 
Đây là hiện tượng gì? Thuộc mối quan hệ nào? 
Trả lời : - Hiện tượng ăn thịt đồng loại 
 - Quan hệ cạnh tranh 
Câu hỏi số 2 : Trồng 1680 cây cỏ ba lá theo khóm sau 34 ngày chỉ còn lại 1200 cây. Trong VD trên đã xảy ra hiện tượng gì? Giải thích? 
 Trả lời: - Hiện tượng tự thỉa thưa 
 - Nguyên nhân: Do mật độ trồng quá dày, nên các cây lấy được chất dinh dưỡng và ánh sáng sẽ sống sót, những cây kém thích nghi sẽ chết 
thank you!