Bài giảng Sinh thái học

SINH THÁI HỌC - Mối quan hệ giữa sinh vật với môi trường và ngoại cảnh - VD: CT quan hệ với đất, nước, không khí, nhiệt độ, ánh sáng, gió, các sinh vật khácMôi trườngSinh vậtNhóm sinh vậtDate1DINH NINHCẤU TRÚC VÀ CHỨC NĂNGNhóm hình thái, Nhóm chức năng, Nhóm phát triển, Nhóm điều hoà, Nhóm thích nghi.Đảm nhận những chức năng riêng biệt Date2DINH NINHNHÓM CHỨC NĂNG Cá thể	 quần thể quần xã hệ sinh thái Sinh lý, tập tínhSinh sảnTử vongDi cưQuan hệ Thú - mồiChu trìnhVật chấtNăng lượngDate3DINH NINHTRONG QUẦN XÃHình thái Chức năng Phát triển Điều hoà Thích nghi Số lượngMật độQuan hệ Thú mồiTiến hoáChọn lọcĐiều chỉnhCân bằngPhát triểnDiễn thếDate4DINH NINHHỆ SINH THÁI NÔNG NGHIỆPK/n: là HST tự nhiên dưới tác động của con người tạo ra LTTP.. Các hệ thống phụ: khí tượng, đất, cây trồng, vi sinh vật, biện pháp kỹ thuật, VD: đồi hoang con người đồi cây	HSTTN	HSTNN12/16/20155DINH NINHHệ thống phụ khí tượng- Bức xạ Mặt Trời- Nhiệt độ- Aåm độ- Các chất khí Các yếu tố này tác động lẫn nhau và tác động vào đất, cây trồng, sinh vật tạo nên vi khí hậu của ruộng cây12/16/20156DINH NINHHệ thống phụ đất Nước Không khí Chất hữu cơ Chất khoáng Vi sinh vật đất và động vật đất. Chúng tác động lẫn nhau và chịu tác động của các yếu tố khí tượng, hệ thống này cung cấp các chất này cho cây trồng.12/16/20157DINH NINHHệ thống phụ cây trồng Là hệ thống trung tâm Hệ thống này có thể thuần nhất nếu ruộng trồng một giống cây, phức tạp nếu trồng xen, trồng gối Các yếu tố của hệ thống này là: đặc tính sinh lý, hình thái của giống cây trồng do di truyền quyết định 12/16/20158DINH NINHHệ thống phụ sinh vật Cỏ dại Côn trùng Nấm và vi sinh vật Các động vật nhỏ Các sinh vật này có loài có tác dụng tốt, trung tính hay gây hại cho cây trồng.12/16/20159DINH NINHHệ thống phụ BP kỹ thuậtKhí tượng, áng sáng, nhiệt độ, mưa, O2 Tác động của con người(làm đất, bón phân, chăm sócĐất (tính chất vật lý, hoá học, sinh học Cây trồng đặc tính di truyền, sinh lý, sinh hoá, hình thái)Quần thể sinh vậtcôn trùng nấm vi sinh vật cỏ dại động vật nho.ûNăng suấtSinh KinhHọc tế12/16/201510DINH NINHĐặc điểm của HSTNN Có HST cây trồng cạn, nước HST tự nhiên có tác động của con người Sản phẩm phục vụ con người Chu trình vật chất không khép kínHST thứ cấpLà HST trẻ12/16/201511DINH NINHCác dạng HSTNN HST đồng ruộng: nước, cạn, nửa nước nửa cạn HST vườn đồi HST rừng HST động vật: ao hồ, sông, biển12/16/201512DINH NINHQuan hệ trong HSTNNMôi trườngSinh vật SXSinh vật tiêu thụSinh vật phân huỷ12/16/201513DINH NINHCác điều chỉnh trong quần thể sống Mật độ: trồng trọt, chăn nuôi Sinh sản, tử vong, phát tán: Phân bố không gian Điều khiển độ đồng đều của cá thể12/16/201514DINH NINHSự cạnh tranh Nguyên nhân: nhu cầu nguồn lợi Kết quả: một bên chết hoặc chia nhau để sốngHai loại cạnh tranh: cùng loài, khác loài Cùng loài: khống chế mật độ Khác loài: hoặc 1 loài tồn tại hoặc cả hai tồn tại12/16/201515DINH NINHKý sinh và ăn nhau Vật ký sinh là sống nhờ vào vật chủ Vật ăn nhau: sống tự do, không phụ thuộc vào vật chủ có thể ăn cả cỏ cây, động vật. Các vật chủ tạo ra các kháng thể thông qua chọn lọc tự nhiên, chọn lọc nhân tạo SV dị dưỡng hỗ trợ-hợp tác SV tự dưỡng Quan hệ cộng sinh12/16/201516DINH NINHKhái niệm môi trườngGồm yếu tố vô sinh và hữu sinh tác động sự sốngMôi trường thiên nhiênMôi trường xã hộiMôi trường nhân tạo12/16/201517DINH NINHKhái niệm tài nguyênLà các nguồn năng lượng, nguyên liệu, thông tin con người sử dụng phục vụ cho cuộc sốngCác dạng: tài nguyên đất, nước, sinh vật, khoáng sản Tài nguyên tái tạo được Tài nguyên không tái tạo được 12/16/201518DINH NINHTác động của con người đến tài nguyênThời kỳ đồ đá cũ+ Hái lượm+ Săn bắt, đánh cáThời kỳ đồ đá mớiChăn thảNông nghiệpThời kỳ công nghiệpCông nghiệp hoáĐô thị hoá12/16/201519DINH NINHVai trò nhiệm vụ BV TNMTBảo vệ và phát triển bền vững tài nguyên Bảo vệ để cho phép con người sử dụng lâu dài Giữ gìn và bảo vệ, phát triển môi trường Đó là nhiệm vụ chung của toàn xã hội 12/16/201520DINH NINHKhái niệm về đấtLà vật thể tự nhiên, cấu tạo độc lập lâu đời do quá trình hoạt độâng của 5 yếu tố: sinh vật, đá, khí hậu, địa hình và thời gian.Con người giữ vai trò quan trọng trong quá trình hình thành đất Theo 2 hướng: tích cực và tiêu cực 12/16/201521DINH NINHVai trò của đất với con ngườiLà môi trường sống Là nền móng các công trình xây dựng Là nơi sản xuất ra lương thực, thực phẩm - Là một tư liệu sản xuất đặc biệt 12/16/201522DINH NINHTài nguyên rừng trên thế giớiPhân bố không đều giữa các châu lục Vùng ôn đới: rừng lá kim, lá rụng mùa đông Nhiệt đới và cận nhiệt đới: rừng xanh - Vùng nóng: rừng cây bụi 12/16/201523DINH NINH Diện tích che phủ: 20%Hàng năm mất 15 triệu ha rừng Do chặt cây phục vụ cuộc sống Khai thác và trồng không cân đối Do phá rừng lấy gỗDo phá rừng lấy đấtDo đốt rừng12/16/201524DINH NINHBảo vệ rừng trên thế giớiMối lo của con ngườiPhát triểnPhá rừngMôi trường sống12/16/201525DINH NINHTài nguyên rừng Việt NamDiện tích rừng còn lại là hơn 8 triệu ha Hàng năm mất 100.000ha (50 năm)Do chiến tranh Do cháy rừng Do khai thác: lấy gỗ, đất Do du canh du cư12/16/201526DINH NINHPhân chia rừng ở Việt NamRừng sản xuất Rừng phòng hộRừng đặc dụng 12/16/201527DINH NINHSử dụng và bảo vệ rừng Việt NamRừng tự nhiên: nhiều gỗ quý, đã cạn kiệt Rừng trồng: thân canh, tre trúc, lâm sản quýNông lâm kết hợp Khái niệm: cây gỗ và cây nông nghiệp sắp xếp hợp lý kế tiếp trong không gianThành phần: thân gỗ, thân thảo, vật nuôi12/16/201528DINH NINHHCT nông lâm kết hợpMục đích: sx nông nghiệp là chínhNguyên tắc: không làm giảm ns-pcHCT lâm nông kết hợpMục đích: cây lâm nghiệp là chính Nguyên tắc: không làm giảm ns-pc12/16/201529DINH NINHVai trò của nướcĐối với sinh hoạt Phục vụ công nghiệpPhục vụ nông nghiệp Là thành phần cấu trúc sinh quyển Là tài nguyên đặc biệt Ba nguồn chính: khí quyển, thiên thạch, lòng đất 12/16/201530DINH NINHTài nguyên nước Việt NamNguồn nước phong phú Sông ngòi phân bố đều trên cả nướcNguồn nước mặt dồi dàoCảnh giác bảo vệ nguồn nước tránh bị ô nhiễm, lãng phí khi phát triển kinh tế của đất nước.12/16/201531DINH NINHÔ nhiễm nướcKhái niệm: thay đổi tính chất lý học, hóa học, sinh vật học của nước do có mặt các chất lạ ở thể rắn, lỏng , khí làm nước trở thành độc hại gây ảnh hưởng đến sự sống của các hệ sinh vật Ở Việt Nam có nhiều nơi nguồn nước ô nhiễm nặng: HN, TPHCMTác hại: làm ô nhiễm nước ngầm, gây nhiều bệnh hiểm nghèo12/16/201532DINH NINHNguyên nhân gây ô nhiễmMưa a xít Mưa mang theo các chất hữu cơSinh vật sống trong nước Các chất thải hữu cơChất thải công nghiệp Do sản xuất nông nghiệp Do chất thải chứa VSV 12/16/201533DINH NINHTác hại của ô nhiễm nướcẢnh hưởng môi trường nướcẢnh hưởng đến sức khoẻ con ngườiẢnh hưởng đến môi trường sốngẢnh hưởng đến hệ sinh vậtGây ra nhiều bệnh hiểm nghèo 12/16/201534DINH NINHBảo vệ chống ô nhiễmXây dựng hệ thống cấp, thoát nướcCải tiến công nghệXử lý nước thải Xử lý cơ học (cấp 1) Xử lý hoá học và vật lý Xử lý sinh học (cấp 2) Xử lý cấp 3 12/16/201535DINH NINHBảo vệ - phát triển tài nguyên nướcTích cực Trồng và bảo vệ rừngKhai thác có kế hoạch nguồn nướcKhai thác hợp lý nguồn nước ngầmGiám sát, theo dõi chất lượng nước12/16/201536DINH NINHVai trò của không khíLà sự sống còn của con người Giúp cho quá trình quang hợpGiúp cho quá trình hô hấp Ngăn chặn tia tử ngoại 12/16/201537DINH NINHKhái niệm về ô nhiễm môi trườngKhái niệm: do thành phần không khí bị thay đổi, có bụi, khí độc, mùi lạ vượt quá tiêu chuẩn Tiêu chuẩn để đánh giá ô nhiễmBụi lắng Bụi bay SO2 12/16/201538DINH NINHNguyên nhân gây ô nhiễmThải bừa bãi các chất ô nhiễm Do đốt cháy nhiên liệuDo hoạt động của động cơ Sản xuất công nghiệp Bụi phóng xạ Bụi vi sinh vật Tiếng ồn 12/16/201539DINH NINHTác hại của ô nhiễm tới đời sốngSức khoẻ con người Suy giảm tầng ÔzônGây ra các dịch bệnh về hô hấp Nồng độ các chất ô nhiễm tăng gây chết người Gây hiệu ứng nhà kính 12/16/201540DINH NINHPhòng chống và bảo vệ môi trườngLuật bảo vệ môi trường Quy hoạch đô thị, khu công nghiệpXây dựng vùng cách lyGiảm ô nhiễm bụi, hơi và khí Phân tán bụi và các hơi khí Biện pháp sinh học Đổi mới công nghệ sản xuất Tuyên truyền giáo dục 12/16/201541DINH NINH