Bài giảng Tiếng Việt 6 - Tiết 57: Chỉ từ

Môn: Ngữ văn 6Chào mừng quý thầy cô giáo và các em tham gia tiết học!Người thực hiện: Nguyễn Đình Huy Trường THCS Quang Trung, Ea Súp, Đăk LăkKIỂM TRA BÀI CŨ Số từ là gì? Lượng từ là gì?- Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ.Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật. Lượng từ gồm hai nhóm: + Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể+ Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phốiTiết 57, Tiếng Việt CHỈ TỪ(Em bé thông minh)I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?1. Ví dụa. Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có một người nào thật lỗi lạc. Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng []Xác định các từ in đậm trong ví dụ trên?nọấykianọCác từ in đậm bổ nghĩa cho những từ ngữ nào?- ông vua- viên quan- làng- nhàCác từ ngữ được bổ nghĩa thuộc từ loại gì?So sánh ý nghĩa của các cặp từ, cụm từ trên?Xác định vị trí trong không gian/ ông vua/ viên quan/ làng/ nhàNghĩa của ông vua ấy, viên quan ấy, làng kia , nhà nọ đã đuợc cụ thể hóa, được xác định rõ ràng trong không gianNghĩa của ông vua, viên quan, làng, nhà còn thiếu tính xác địnhVậy những từ được in đậm bổ sung cho danh từ về mặt nào?b. Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. ( Sự tích Hồ Gươm)Từ ấy, nọ trong vd b bổ nghĩa cho từ ngữ nào?ấynọ- hồi- một đêmCÂU HỎI THẢO LUẬN: ( 2 phút)So sánh sự giống nhau và khác nhau về nghĩa của các từ in đậm trong vd b và vd a?Giống: Dùng để trỏ vào sự vật, xác định vị trí Khác: Ở vd a xác định vị trí sự vật trong không gian Ở vd b xác định sự việc về thời gian Xác định vị trí trong thời gian2. Kết luậnTheo em, chỉ từ là gì?Vậy từ ấy, nọ trong vd b bổ sung ý nghĩa gì?Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian1. Ví dụII. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂUa. ông vua nọ viên quan ấy làng kia nhà nọ hồi ấy một đêm nọChỉ từ trong vd a, b đảm nhiệm chức vụ gì trong các cụm từ?Phụ ngữ sau của cụm danh từb. Cuộc chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua nhiều gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn.	 ( Hồ Chí Minh)c. Từ đấy , nước ta chăm nghề trồng trọt , chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.	 ( Bánh chưng , bánh giầy)Tìm chỉ từ trong vd b, c?Hãy xác định cấu trúc ngữ pháp của hai câu chứa chỉ từ?CVCVTN2. Kết luậnQua các vd trên, em thấy chỉ từ thường giữ chức vụ gì ?Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Ngoài ra chỉ từ còn làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu.Tiết 57, Tiếng Việt CHỈ TỪChỉ từ là gì?Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gianII. Hoạt động của chỉ từ trong câuChỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Ngoài ra chỉ từ còn làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câuBÀI TẬP BỔ SUNG: ( Thảo luận nhóm 1 phút)Cho các chỉ từ sau: nay, này, nãy, nọ. Hãy đặt chúng trong thời gian và không gian phù hợp vào các chỗ trống dưới đây:-.: Định vị sự vật ở thời điểm phát ngôn..: Định vị sự vật thời điểm trước thời điểm phát ngôn..: Định vị sự vật trong khoảng cách xa với người nói..: Định vị sự vật trong khoảng cách gần với người nói.naynãynọnàyIII. Luyện tậpVua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rât vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương. Đấy vàng, đây cũng đồng đen ( Bánh chưng, bánh giầy) Đấy hoa thiên lý, đây sen Tây Hồ ( Ca dao)c. Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi chia nhau cai quản các phương. 	( Con Rồng cháu Tiên)d. Từ đó, nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng. ( Sự tích Hồ Gươm)1. CÂU HỎI: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy? ấy :- hai thứ bánh + Định vị sự vật trong không gian+ Phụ ngữ sau cụm danh từa.b. - đấy, đây:+ Định vị sự vật trong không gian+ Làm chủ ngũc.- nay: + Định vị sự vật trong thời gian+ Làm trạng ngữd.- đó: + Định vị sự vật trong thời gian+ Làm trạng ngữ2. Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sỹ đuổi đến chân núi Sóc ( Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sỹ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời. 	( Thánh Gióng)b. Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lử đã thiêu cháy cả một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng cháy. 	 ( Thánh Gióng)Thay các cụm từ in đậm bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích :đấy đób. đó ấyCần viết như vậy để không bị lặp từ3. Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn rồi bảo: - Đêm nay, đến phiên canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.	 ( Thạch Sanh)Tìm chỉ từ trong đoạn văn Có thể thay thế các chỉ từ trên bằng những từ hoặc cụm từ khác được không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ? Không thể thay thế các chỉ từ trên bằng những từ, cụm từ khác Chỉ từ có vai trò rất quan trọng, chúng có thể chỉ ra những sự vật, thời điểm khó gọi thành tên, giúp người đọc , người nghe định vị được các sự vật, thời điểm ấy trong chuỗi sự vật hay trong dòng thời gian vô tận.DẶN DÒHọc bài, làm lại các bài tập phần luyện tậpThực hành đặt câu có sử dụng chỉ từ tương tự như trong bài họcChuẩn bị bài ĐỘNG TỪXin trân trọng cám ơn quý thầy cô giáo cùng toàn thể các em học sinh!