Bài giảng Tiết 24, 25: Chùm thơ thu - Nguyễn Khuyến

TIEÁT 24, 25CHUØM THÔ THUNGUYEÃN KHUYEÁNI, Giôùi thieäu chung: Ñaây laø 3 baøi thô Noâm nhöng töïa cuûa noù laïi laø chöõ Haùn.Ba baøi thô laø ba böùc tranh muøa thu raát ñeïp vaø mang ñaäm neùt cuûa thi phaùp thô ÑöôøngQua 3 baøi thô ngöôøi ñoïc seõ thaáy caûnh ñeïp cuûa laøng queâ VN thôøi xöa.II, Phaân tíchTHU VÒNH(Muøa thu laøm thô)Trôøi thu xanh ngaét maáy taàng cao,Caàn truùc lô phô gioù haét hiu.Nöôùc bieác troâng nhö taàng khoùi phuû,Song thöa ñeå maëc boùng traêng vaøo.Maáy chuøm tröôùc giaäu hoa naêm ngoaùi,Moät tieáng treân khoâng ngoãng nöôùc naøo?Nhaân höùng cuõng vöøa toan caát buùt,Nghó ra laïi theïn vôùi oâng Ñaøo.a, Giôùi thieäu caûnh thu “ Trôøi thu boùng traêng vaøo” Caûnh thu ñöôïc giôùi thieäu vôùi nhöõng neùt bao quaùt nhaát, ñeïp nhaát cuûa thoân queâ: Trôøi thu, gioù thu, nöôùc thu traêng thu.Trôøi thu: Cao, xanh ngaét, khoâng gôïn moät boùng maây taïo caûm giaùc meânh moâng baùt ngaùt raát ñaëc tröng cuûa muøa thu.Gioù thu: Nhöõng côn gioù nheï “ haét hiu”. Khoâng phaûi laø gioù noàm cuûa muøa haï, gioù baác cuûa muøa ñoâng maø laø gioù heo may cuûa muøa thu. Nhöõng côn gioù nheï chæ ñuû laøm lay ñoäng “lô phô” thaân truùc voán maûnh deû.Nöôùc thu: Xanh bieác, laøn nöôùc trong veo taïo caûm giaùc nhö coù taàng khoùi phuû. Moät caûnh mô maøng thô moäng vaø moûng manh.Traêng thu: Moät veû ñeïp khoâng theå thieáu cuûa muøa thu. Traêng ñeïp vaø saùng, laø ngöôøi baïn tri kæ cuûa nhaø thô. Taùc giaû ñeå cho aùnh traêng töï nguyeän vaøo vôùi mình vaø taâm hoàn thi só luoân roäng môû chan hoaø vôùi thieân nhieân.b, Taâm traïng cuûa taùc giaû:Hình aûnh “ hoa naêm ngoaùi” theå hieän taám loøng hoaøi coå cuûa taùc giaû, döôøng nhö trong hoàn nhaø thô naêm thaùng ñaõ ngöng ñoïng treân nhöõng nhaønh hoa. “Moät tieáng treân khoâng ngoãng nöôùc naøo”, tieáng ngoãng keâu nhö xeù raùch, phaù tan khoâng gian yeân tónh cuûa muøa thu. Nhöng ñaáy chæ laø aâm thanh coâ leû laïc ñaøn gôïi noãi bô vô buoàn ñau.Tröôùc caûnh thu ñeïp NK muoán caát buùt laøm thô, nhöng laïi theïn vôùi oâng Ñaøo. Coù leõ taùc giaû theïn vì chöa ñuû khí tieát nhö Ñaøo tieàm chaêng?Toùm laïi: Qua baøi thô cho ta thaáy noãi loøng cuûa NK ñoái vôùi nöôùc,vôùi caûnh ñeïp cuûa queâ höông nhöng thaáy mình chöa laøm gì ñöôïc neân mang moät noãi u buoàn.THU AÅM  ( Muøa thu uoáng röôïu)Naêm gian nhaø coû thaáp le te,Ngoõ toái ñeâm saâu ñoùm laäp loøe.Löng giaäu phaát phô maøu khoùi nhaït,Laøn ao loùng laùnh boùng traêng loe.Da trôøi ai nhuoäm maø xanh ngaét?Maét laõo khoâng vaày cuõng ñoû hoe.Röôïu tieáng laø hay, hay chaû maáy,Ñoä naêm ba cheùn ñaõ say nheø.a, Hoaøn caûnh soáng cuûa taùc giaû ôû thoân queâ:Caûnh soáng thaät ñôn sô giaûn dò nôi thoân queâ heûo laùnh “ Naêm gian...laäp loeø” Hình aûnh ngoõ nhoû saâu hun huùt trong ñeâm toái vaéng laëng, chæ thaáy nhöõng ñoám löûa ñom ñoùm laäp loeø, maø ñeâm caøng toái thì ñom ñoùm caøng saùng caøng caûm thaáy moät caûm giaùc dôøn dôïn.Ñaây laø hình aûnh ñieån hình cuûa laøng queâ VN xöa.Vaø caùi nhìn cuûa taùc giaû gaàn hôn vaøo tröôùc nhaø mình ñoù laø “ löng giaäu” maø noùi ñeán löng giaäu thì phaûi choïn hoaøn caûnh phuø hôïp. Taùc giaû ñaõ phuû leân moät laøn khoùi nhaït cuûa khoùi beáp laãn söông thu buoåi chieàu muoän taïo neân söï lung linh huyeàn aûo.Gioù thu eâm nheï neân traêng thu treân maët nöôùc khoâng theå vôõ ra maø chæ “loe” roài laïi trôû laïi nhö cuõ, caû maët ao phuû moät maøu vaøng loùng laùnh.b, Taâm traïng nhaø thô“Da trôøi ....ñoû hoe” Baàu trôøi trong xanh nhöng NK buoàn. Hai hình aûnh ñoái laäp cho ta thaáy moät noãi buoàn saâu ñaäm : duø caûnh ñeïp vaãn khoâng laøm vôi noãi buoàn trong loøng oâng- noãi coâ ñôn, coâ ñoäc.“ Röôïu tieáng....say nheø”NK uoáng röôïu ñeåå giaûi saàu nhöng röôïu khoâng laøm oâng vui leân ñöôïc. OÂng chæ môùi uoáng “naêm ba cheùn ñaõ say nheø”, noãi buoàn trong loøng vaãn daâng ñaày, vaãn tróu naëng.* Ngheä thuaät Caùch gieo vaàn “oe, e” raát töï nhieân taïo caûm giaùc môû, moïi vaät nhö chao ñaûo, lung linh.Caùch duøng töø laùy raát rieâng cuûa NK.III, Toång keát Lôøi thô nheï nhaøng yù thô saâu saéc theå hieän taâm söï, noãi nieàm cuûa taùc giaû. Loái duøng töø raát ñaëc saéc.Qua nhöõng baøi thô thu, thaáy ñöôïc NK raát gaàn guõi vôùi cuoäc soáng ôû thoân queâ vaø taám loøng tha thieát vôùi caûnh ñeïp cuûa queâ höông.CAÛM ÔN CAÙC EM