Bài giảng Vật lí Lớp 10 - Bài 22: Ngẫu lực (Bản hay)

NGẪU LỰC 
BÀI 22 
I. NGẪU LỰC LÀ GÌ? 
1. Định nghĩa 
Nêu đặc điểm của hai lực tác dụng vào những vật trên ? 
Hệ hai lực song song , ngược chiều , có độ lớn bằng nhau và cùng tác dụng vào một vật gọi là ngẫu lực . 
Phân biệt ngẫu lực với hai lực cân bằng và hai lực trực đối ? 
2. Ví dụ 
 a. Dùng tay vặn vòi nước ta đã tác dụng vào vòi một ngẫu lực . 
 b. Dùng tuanơvit để vặn đinh ốc , ta tác dụng vào tuanơvit một ngẫu lực . 
 c. Khi ô tô sắp qua đoạn đường ngoặt người lái xe tác dụng một ngẫu lực vào tay lái ( vô lăng ). 
Các trường hợp nào dưới đây xuất hiện ngẫu lực ? 
O 
B 
A 
a 
b 
d 
2kg 
1kg 
R 
+ 
c 
A 
G 
II. TÁC DỤNG CỦA NGẪU LỰC ĐỐI VỚI MỘT VẬT RẮN 
1. Trường hợp vật không có trục quay cố định 
G 
2 
1 
 Nếu vật chỉ chịu tác dụng của ngẫu lực thì nó sẽ quay quanh một trục đi qua trọng tâm và vuông góc với mặt phẳng chứa ngẫu lực . 
 Xu hướng chuyển động li tâm của các phần của vật ở ngược phía đối với trọng tâm triệt tiêu nhau nên trọng tâm đứng yên . Vì vậy , trục quay đi qua trọng tâm không chịu lực tác dụng . 
2. Trường hợp vật có trục quay cố định 
G 
 Dưới tác dụng của ngẫu lực vật sẽ quay quanh trục cố định . Nếu trục quay không đi qua trọng tâm thì trọng tâm của vật sẽ chuyển động tròn xung quanh trục quay. 
 Khi ấy vật có xu hướng chuyển động li tâm nên tác dụng lực vào trục quay làm trục quay bị biến dạng . 
Nhận xét : Ngẫu lực tác dụng vào một vật chỉ làm cho vật quay chứ không tịnh tiên . 
3. Momen của ngẫu lực 
 M = Fd 
M: momen của ngẫu lực ( N.m ) 
F: Độ lớn của mỗi lực (N) 
d: cánh tay đòn của ngẫu lực (m) 
 (d = d 1 + d 2 ) 
(F1 = F2 = F) 
Nhận xét : 
Momen của ngẫu lực không phụ thuộc vào vị trí của trục quay vuông góc với mặt phẳng chứa ngẫu lực . 
O 
d 
d 1 
d 2 
O 
G 
Cánh tay đòn của ngẫu lực không đổi 
Cánh tay đòn của ngẫu lực thay đổi ( giảm dần ) 
O 
B 
A 
d 
O 
B 
A 
d 
d 
O 
A 
B