Bài giảng Vật lí Lớp 10 - Bài 4: Sự rơi tự do - Phan Thị Quỳnh Như

TRÖÔØNG THPT NHO QUAN C 
Ngöôøi thöïc hieän : PHAN THỊ QUỲNH NHƯ 
Kiểm tra bài cũ 
1,Trong chuyển động nhanh dần đều hãy viết công thức về : gia tốc , quãng đường , công thức liên hệ giữa gia tốc , vận tốc và đường đi 
Áp dụng cho trường hợp vận tốc ban đầu bằng 0 thì các công thức đó sẽ như thế nào ? 
2, Hãy cho biết trong chuyển động nhanh dần đều thì đại lượng vật lí nào là không đổi ? 
Haõy quan saùt thí nghieäm sau , n êu hiện tượng và giải thích : 
Chieác laù 
Vieân sỏi 
Đến thế kỉ 16, loài người vẫn quan niệm vật nặng rơi nhanh hơn vật nhẹ ( quan điểm của Arixtot ) 
Điều này có đúng không ? 
1. Söï rôi töï do cuûa caùc vaät trong khoâng khí 
2. Söï rôi töï do cuûa caùc vaät trong chaân khoâng 
I. Söï rôi trong khoâng khí vaø söï rôi töï do 
Baøi 4: SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
Tôø giaáy 
Vieân soûi 
MẶT ĐẤT 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
Thí nghieäm 1: 
Nhận xét gì về sự rơi của 
hai vật trong trường hợp 
này ? 
Vieân soûi 
MẶT ĐẤT 
Tôø giaáy ñaõ vo troøn 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
Thí nghieäm 2: 
Nhận xét gì về sự rơi của 
hai vật trong trường hợp 
này ? 
Tôø giaáy 
Tôø giaáy ñaõ vo troøn 
MẶT ĐẤT 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
Thí nghieäm 3: 
Nhận xét gì về sự rơi của 
hai vật trong trường hợp 
này ? 
Taám bìa 
Vieân bi xe ñaïp 
MẶT ĐẤT 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
Thí nghieäm 4: 
Nhận xét gì về sự rơi của 
hai vật trong trường hợp 
này ? 
 Thí nghiệm 1: 
Một tờ giấy và một viên sỏi : 
 Thí nghiệm 2: 
Vi ên sỏi và tờ giấy vo tròn , ném chặt 
 Thí nghiệm 3: 
Một tờ giấy phẳng v à một tờ giấy vo tròn , nén chặt . 
 Thí nghiệm 4: 
Một viên bi nhỏ và một tấm bìa : 
1. Trong TN nào vật nặng rơi nhanh hơn vật nhẹ? 
2 . Trong TN nào vật nhẹ rơi nhanh hơn vật nặng? 
3. Trong TN nào hai vật nặng như nhau nhưng rơi nhanh chậm khác nhau? 
4. Trong TN nào hai vật nặng nhẹ khác nhau nhưng rơi nhanh như nhau? 
 Vật nặng rơi nhanh hơn vật nhẹ. 
 Các vật nặng khác nhau nhưng rơi nhanh như nhau. 
 Nặng như nhau nhưng rơi nhanh chậm khác nhau. 
 Vật nhẹ rơi nhanh hơn vật nặng. 
 Thí nghiệm 1: 
Một tờ giấy và một viên sỏi : 
 Thí nghiệm 2: 
Vi ên sỏi và tờ giấy vo tròn , ném chặt 
Caùc em coù nhaän xeùt gì veà söï rôi so vôùi khoái löôïng cuûa caùc vaät ? 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
Vậy yếu tố nào làm cho các vật rơi nhanh chậm khác nhau trong không khí ? 
C ó phải trong không khí vật nặng luôn 
rơi nhanh hơn vật nhẹ hay không ? 
Điều gì sẽ xảy ra nếu ta loại bỏ được hoàn toàn 
 sức cản của không khí ? 
NEWTON (1642-1727) 
Cho một ống thuỷ tinh kín bên trong có chứa 
 một viên bi chì và một cái lông chim 
Ống thuỷ tinh 
 Không khí 
Lông chim 
Viên bi chì 
Thả rơi lông chim và viên bi trong ống có chứa đầy không khí 
Ống thuỷ tinh 
Chân không 
Lông chim 
Viên bi chì 
Thả rơi lông chim và viên bi trong ống khi trong ống là chân không 
b, Keát luaän : neáu loaïi boû söï aûnh höôûng cuûa khoâng khí thì moïi vaät seõ rôi nhanh nhö nhau . 
Söï rôi caùc vaät trong tröôøng hôïp naøy goïi laø söï rôi töï do 
Em nhận xét gì về sự rơi 
của các vật trong chân không ? 
Từ đó rút ra được kết luận gì ? 
Câu hỏi C2: trong 4 thí nghiệm đã làm , sự rơi của vật nào có thể coi là sự rơi tự do? 
Söï rôi töï do laø söï rôi chæ döôùi taùc duïng cuûa trong löïc 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
Chú ý : Nếu sức cản của không khí không 
đáng kể so với trọng lực tác dụng 
lên vật thì có thể coi như là vật rơi tự do 
THÍ NGHIEÄM CUÛA GALILE ÔÛ THAÙP NGHIEÂNG PISA ITALIA 
GA-LI-LEÂ THAÛ NHÖÕNG QUAÛ NAËNG KHAÙC NHAU ÔÛ THAÙP NGHIEÂNG PISA Ở ITALIA 
OÂNG NHAÄN THAÁY CHUÙNG CHAÏM ÑAÁY GAÀN NHÖ MOÄT LUÙC 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
Củng cố 
* Yếu tố nào ảnh hưởng đến sự rơi nhanh chậm của các vật khác nhau trong không khí ? 
* Nếu loại bỏ được ảnh hưởng của không khí thì các vật sẽ rơi như thế nào ? 
* Sự rơi tự do là gì ? 
Caâu 1: 
Caùc vaät rôi nhanh chaäm khaùc nhau trong khoâng khí laø do: 
 A. Vaät coù khoái löôïng khaùc nhau . 
 B. Do söùc caûn khoâng khí 
 C. Do kích thöôùc , hình daïng vaät . 
Caâu 2: 
Khi naøo moät vaät ñöôïc goïi laø rôi töï do: 
 A. Rôi trong chaân khoâng chæ döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc . 
 B. Rôi trong khoâng khí chæ döôùi taùc duïng cuûa trong löïc . 
 C. Caû A vaø B ñeàu sai . 
Câu 3: chuyển động của vật nào dưới đây sẽ được coi là rơi tự do nếu được thả rơi ? 
Một cái lá cây rụng 
 Một sợi chỉ 
 Một chiếc khăn tay 
 Một mẩu phấn 
Câu 4: chuyển động nào dưới đây có thể coi như là chuyển động rơi tự do? 
A. Chuyển động của một hòn sỏi được ném lên cao 
B. Chuyển động của một hòn sỏi được ném theo phương nằm ngang . 
C. Chuyển động của một hòn sỏi được ném theo phương xiên góc . 
D. Chuyển động của một hòn sỏi được thả rơi xuống . 
Câu 5: Chọn câu sai 
A. Khi rơi tự do mọi vật chuyển động hoàn toàn như nhau . 
B. Vật rơi tự do không chịu sức cản của không khí . 
C. Người lính phi công nhảy dù , đã buông dù đang rơi tự do 
D. Tất cả đều sai . 
Câu 6: Chuyển động của vật nào dưới đây có thể coi là chuyển động rơi tự do? 
A. Một vận động viên nhảy dù đ ã buông dù và đang rơi trong không khí . 
B. Một quả táo nhỏ rụng từ trên cây đang rơi xuống đất . 
C. Một cái lá cây rụng 
D. Một chiếc thang máy đang chuyển động đi xuống . 
CMR: trong chuyển động thẳng nhanh dần đều , hiệu hai quãng đuờng đi được trong hai khoảng thời gian liên tiếp bằng nhau là bằng nhau . 
Lấy mốc thời gian là lúc vật bắt đầu chuyển động . Ta tính độ dài của đường đi từ thời điểm t đến thời điểm t+ t; và từ thời điểm t+ t đến thời điểm t+2 t là : 
Tích a t không phụ thuộc vào thời điểm t lúc ta bắt đầu đo . Điêù đó có nghĩa là : 
l 1 – l 2 = l 3 – l 2 = l 4 – l 3 = 
II. Nghiên cứu sự rơi tự do của các vật : 
1. Những đặc điểm của sự rơi tự do: 
Phương rơi : thẳng đứng . 
Chiều : từ trên xuống dưới . 
Chuyển động rơi tự do là chuyển động thẳng nhanh dần đều . 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
CT tính vận tốc : 
Ta có : v=v 0 +at. 
Mà v 0 =0. 
Gia tốc rơi tự do: a=g. 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
v= gt 
(1) 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
CT tính quãng đường đi được trong chuyển động thẳng biến đổi đều ? 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
Công thức tính quãng đường đi được 
Với 
(2) 
2. Gia tốc rơi tự do: 
Tại một nơi nhất định trên trái đất và gần mặt đất , các vật đều rơi tự do với cùng một gia tốc g. 
SÖÏ RÔI TÖÏ DO 
Củng cố bài giảng 
* Yếu tố nào ảnh hưởng đến sự rơi nhanh chậm của các vật khác nhau trong không khí ? 
* Nếu loại bỏ được ảnh hưởng của không khí thì các vật sẽ rơi như thế nào ? 
* Sự rơi tự do là gì ? 
* Làm bài tập 7; 8 SGK 
Caûm ôn caùc em hoïc sinh ñaõ chuù yù theo doõi !