Bài giảng Vật lí Lớp 10 - Bài 9: Tổng hợp và phân tích lực điều kiện cân bằng của chất điểm (Bản chuẩn kiến thức)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ THAO GIẢNG 
Chúng ta đều muốn biết vì sao vật này đứng yên, vật kia chuyển động? Vì sao vật này chuyển động thẳng đều, vật kia chuyển động có gia tốc? Để tìm câu trả lời, chúng ta sẽ xét mối liên quan giữa chuyển động và lực. 
CHƯƠNG II: 	ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
I/ LỰC. CÂN BẰNG LỰC 
Các em hãy theo dõi hình sau. 
 
 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
Vì sao cung bị biến dạng ? 
Vì sao mũi tên bay đi ? 
Các bạn HS ơi trả lời giúp mình với ..! 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
Em có thể rút ra được kết luận gì từ hình trên ? 
KL: Lực là đại lượng vectơ đặc trưng cho tác dụng của vật này lên vật khác mà kết quả là gây ra gia tốc cho vật hoặc làm cho vật biến dạng. 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
Các em hãy quan sát hình ! 
Quả cầu đang đứng yên so với giá treo phải chăng không có lực nào tác dụng lên nó ? 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
F = 200N 
F = 200N 
F = 300N 
F = 300N 
Trong trường hợp này bàn có di chuyển so với mặt đất không? 
Các em xem hình sau 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
Qua hai hình trên, em rút ra kết luận gì? 
KL: Các lực cân bằng là các lực khi tác dụng đồng thời vào một vật thì không gây ra gia tốc cho vật. 
B 
A 
AB là giá của lực 
Vectơ lực 
Đơn vị của lực là Niutơn (N) 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
II/ TỔNG HỢP LỰC 
Trong toán học, muốn tìm vectơ là tổng của hai vectơ có cùng gốc ta phải áp dụng quy tắc hình bình hành. Đó là tính chất căn bản của đại lượng vectơ. Vậy khi ta nói lực là đại lượng vectơ thì nó có tính chất này không? 
1/ Thí nghiệm 
O 
M 
N 
O 
M 
N 
Cho thí nghiệm được bố trí như hình vẽ 
C 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
D 
O 
M 
N 
C 
Bây giờ Thầy muốn thay hai lực bằng một lực mà vẫn muốn vòng nhẫn vẫn đứng yên thì lực này phải có phương, chiều và độ lớn như thế nào? 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
D 
O 
M 
N 
C 
Bây giờ Thầy muốn thay hai lực bằng một lực mà vẫn muốn vòng nhẫn vẫn đứng yên thì lực này phải có phương, chiều và độ lớn như thế nào? 
Định nghĩa: Tổng hợp lực là thay thế các lực tác dụng đồng thời vào cùng một vật bằng một lực có tác dụng giống hệt như các lực ấy. 
 Định nghĩa 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
D 
C 
A 
B 
O 
Em có nhận xét gì về tứ giác tứ giác AOCD? Các lực thành phần 
O 
2/ Quy tắc hình bình hành 
Nếu hai lực đồng quy làm thành hai cạnh của một hình bình hành, thì đường chéo kẻ từ điểm đồng quy biểu diễn hợp lực của chúng. 
Trong trường hợp có nhiều lực đồng quy thì quy tắc này áp dụng như thế nào? 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
O 
III/ PHÂN TÍCH LỰC 
Ở trường hợp II ta giải thích sự cân bằng của vòng nhẫn bằng cách thay thế 2 lực bằng 1 lực. Vậy bây giờ nếu ta thay thế 1 lực bằng 2 lực thì vòng nhẫn có cân bằng hay không? Ta phải làm thế nào? 
O 
M 
N 
O 
M 
P 
N 
Q 
Giả sử ta muốn thay thế thay lực bằng 2 lực mà muốn vòng nhẫn cân bằng thì hai lực này phải có phương, chiều và độ lớn như thế nào? 
 Định nghĩa 
Phân tích lực là thay thế một lực bằng hai hay nhiều lực có tác dụng giống hệt như lực đó. 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
Em có nhận xét gì về cách làm trên? 
A 
B 
C 
D 
O 
Các em hay phân tích lực trên hai phương AB và CD. 
Các em xem lại các hình trên 
O 
M 
P 
N 
Q 
O 
Muốn cho vòng nhẫn cân bằng ta phải có điều kiện gì? 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
IV/ ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
Muốn cho một chất điểm đứng cân bằng thì hợp lực của các lực tác dụng lên nó phải bằng không 
PHIẾU HỌC TẬP 
Câu 1: Điều nào sau đây là sai khi nói về đặc điểm của hai lực cân bằng? 
A 
Hai lực có cùng giá 
B 
Hai lực có cùng phương 
C 
Hai lực ngược chiều nhau 
D 
Hai lực cùng độ lớn 
Câu 2: Cho hai lực đồng quy có độ lớn bằng 8N và 14N. Giá trị nào là độ lớn của hợp lực? 
A 
2N 
B 
5N 
C 
15N 
D 
25N 
A 
B 
C 
D 
Câu 3: Cho hai lực đồng quy có độ lớn: 
 hợp với nhau một góc Độ lớn hợp lực của hai lực là:	 
0 
1F 
1,5F 
2F 
A 
B 
C 
D 
Câu 4: Cho hai lực đồng quy có độ lớn: 
 hợp với nhau một góc Độ lớn hợp lực của hai lực là:	 
0 
1F 
1,5F 
2F 
3 
1 
2 
ĐÚNG 
4 
4 
1 
2 
SAI 
3 
CỦNG CỐ 
 Lực là gì? Thế nào là cân bằng lực? 
 Thế nào là phép tổng hợp lực? 
 Thế nào là phép phân tích lực? 
 Quy tắc hình bình hành là gì? 
 Điều kiện cân bằng của chất điểm là gì? 
 Các em về nhà học bài, làm bài tập 6, 7, 8 ở SGK. 
 Các em đọc và chuẩn bị trước bài 10 (BA ĐỊNH LUẬT NIUTƠN). 
NHIỆM VỤ 
Cảm ơn quý Thầy Cô đã bớt chút thời gian đến dự. Chúc quý Thầy Cô sức khỏe để công tác tốt, các em sức khỏe để học tập tốt. 
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
I/ LỰC. CÂN BẰNG LỰC 
II/ TỔNG HỢP LỰC 
IV/ ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM 
III/ PHÂN TÍCH LỰC