Bài giảng Vật lí Lớp 10 - Bài: Định luật bảo toàn động lượng (Bản đẹp)

Kiểm tra bài cũ: 
Câu hỏi 1: Thế nào là hệ kín? Cho 
 ví dụ 
Câu hỏi 2: Định nghĩa động l ượ ng 
 Viết biểu thức định luật 
 bảo toàn động lượng 
 cho hệ có 2 vật. 
Bài: 
Nội dung chính : 
Súng giật khi bắn. 
Đạn nổ 
Ví dụ 
Ứng dụng định luật 
bảo toàn động lượng 
I. Súng giật khi bắn: 
Để giảm bớt sự giật lùi của súng 
Quan sát tư thế bắn súng: Tại sao phải đặt bá súng vào vai ? 
Tại sao súng lại bị giật lùi ? 
 Giả sử có một khẩu súng đại bác, 
khối lượng M ban đầu đứng yên trên 
mặt phẳng ngang,bắn ra một viên 
đạn có khối lượng m với vận 
tốc v 
M 
v 
m 
Hệ gồm súng và đạn trước khi bắn có phải là hệ kín ? 
 H ệ trên là kín theo phương ngang. Bởi vì, trên phương này hình chiếu của ngoại lực là trọng lực P và phản lực N là bằng 0. 
M 
m 
P 
N 
Vậy định luật bảo toàn được viết như thế nào ? 
 Dấu “-”chứng tỏ rằng vận tốc của đạn và súng ngược nhau ( súng giật về phía sau ) 
Dấu “ –” trong biểu thức trên có ý điều gì? 
 Chuyển động này của súng gọi là chuyển động bằng phản lực 
v 
V 
Làm sao giảm vận tốc giật của súng? 
 Dựa vào biểu thức: 
_ Tăng M đồng thời giảm m, v (nhưng phải có giới hạn). 
_ Cải tiến kỹ thuật chế tạo súng ít bị giật hơn, kể cả súng không giật. 
Định luật bảo toàn động lượng có đúng cho trường hợp này ? 
II. Đạn nổ: 
 Giả sử khẩu súng trên bắn ra một viên đạn khối lượng m với vận tốc v, sau đó nổ thành 2 mảnh có khối lượng m 1 , m 2 có vận tốc là v 1 , v 2 
m 
m 1 
 m 2 
 H ệ viên đạn trước và sau khi nổ thành 2 mảnh là hệ kín bởi vì nội lực khi nổ là rất lớn so với ngoại lực ( trọng lực ) tác dụng. 
p 1 
p 
p 2 
 Động lượng hệ được bảo toàn: 
 Biết được 2 trong 3 vectơ, ta sẽ tính được vectơ còn lại. 
III. Ví dụ: 
Viên đạn m = 2 kg bay thẳng đứng 
lên cao với vận tốc 250 m/s nổ 
thành 2 mảnh có khối lượng bằng 
nhau. 
Mảnh 1 bay theo phương ngang 
với vận tốc 500 m/s. Hỏi mảnh kia 
bay theo phương nào, vận tốc ? 
Tóm tắt: m = 2 kg, thẳng lên trênv = 250 m/sm 1 = m 2 = 1 kg v 1 = 500 m/s, theo phương gangv 2 = ? , theo phương nào 
v 1 
v 
Hệ (viên đạn, 2 mảnh đạn) : kín.Động lượng viên đạn: Độ lớn: Động lượng mảnh 1:Độ lớn:Động lượng mảnh 2: 
Động lượng hệ trước và sau khi nổ tính như thế nào ? 
Áp dụng ĐL bảo toàn động lượng: 
p 1 
p 
p 2 
0 
  Tính độ lớn p 2 : Theo ĐL Pitago 
 Tính vận tốc của mảnh thứ 2: 
( 
α 
p 1 
p 
p 2 
tg = p 1 /p=1 
Vậy = 45 o , m ảnh thứ 2 bay lệch góc 45 o so v ới phương thẳng đứng. 
Gọi là góc hợp bởi p và p 2 
α 
α 
α 
 Lưu ý: 
Có 2 cách tính độ lớn p 2 : 
_ Dùng định lý Pitago. 
_ Dùng định lý hàm số cos. 
Vận dụng: 
1.Nếu bong bóng tuột khỏi tay thì nó sẽ chuyển động như thế nào? 
2. Chú cún này có nhảy lên bờ được không? 
Củng cố bài học: 
☺ Súng giật khi bắn là do động lượng súng được bảo toàn (động lượng ban đầu của hệ là = 0). 
☺ T ìm phương và độ lớn vận tốc của mảnh đạn sau khi nổ theo quy tắc hình bình hành (động lượng ban đầu của hệ ≠ 0). 
Hết