Bài giảng Vật lí Lớp 10 - BBài 13: Lực ma sát (Bản đẹp)

LỰC MA SÁT 
BÀI 13 
1 
 Điểm đặt : tại mặt tiếp xúc 
 Phương : song song với mặt tiếp xúc 
 Chiều : ngược với chiều chuyển động của vật và cản trở chuyển động của vật 
A 
F ms 
v 
Lực ma sát có đặc diểm như thế nào ( điểm đặt , phương , chiều ) và c ó tác dụng gì ? 
2 
F m st 
Độ lớn của lực kế chỉ độ lớn của lực ma sát trượt tác dụng vào vật 
I. LỰC MA SÁT TRƯỢT 
1. Đo độ lớn của lực ma sát trượt như thế nào ? 
Thí nghiệm 
 Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật chuyển động trượt trên một bề mặt thì bề mặt tác dụng lên vật ( tại chỗ tiếp xúc ) một lực ma sát trượt cản trở chuyển động của vật trên mặt đó . 
3 
	 a) Không phụ thuộc vào diện tích tiếp xúc và 	 tốc độ của vật 
 	 b) Tỉ lệ với độ lớn của áp lực 
 c) Phụ thuộc vào vật liệu và tình trạng của hai mặt tiếp xúc ( độ nhám , độ sạch , độ khô ) 
2. Độ lớn của lực ma sát trượt phụ thuộc những yếu tố nào ? 
dt 
al 
vt 
vl 
bm 
4 
 3) Hệ số ma sát trượt 
 F mst : Lực ma sát trượt ( N ) 
N : Áp lực ( N ) 
Vật liệu 
Thép trên thép 
0,2 
Nhôm trên thép 
0,57 
Kim loại trên kim loại ( đã bôi trơn ) 
0.47 
Nước đá trên nước đá 
0,07 
Cao su trên bê tông khô 
0,03 
Cao su trên bê tông ướt 
0,7 
Thủy tinh trên thủy tinh 
0,4 
 4) Công thức của l ực ma sát trượt 
5 
 Khi ta hãm phanh ( thắng ), bộ phận hãm ( thắng ) sẽ được áp sát vào bề mặt bánh xe đang chuyển động . Lực ma sát sinh ra giữa má phanh và bánh xe làm cho bánh xe quay chậm lại , cản trở bớt sự quay của bánh xe . Khi đó , xuất hiện sự trượt trên mặt đường , lực ma sát trượt do mặt đường tác dụng sẽ làm xe đi chậm và dừng hẳn lại . 
6 
II. LỰC MA SÁT LĂN  
Dùng con lăn hoặc ổ bi đặt xen giữa hai mặt tiếp xúc . 
 Ma sát trượt có hại cần phải giảm thì người ta thường làm gì ? 
F k 
F msl 
Lực ma sát lăn xuất hiện khi nào ? Nó có tác dụng gì ? 
Lực ma sát lăn xuất hiện khi một vật lăn trên mặt một vật khác để cản trở chuyển động lăn của vật . Lực ma sát lăn rất nhỏ so với lực ma sát trượt . 
7 
8 
III . LỰC MA SÁT NGHỈ 
1 ) Thế nào là lực ma sát nghỉ ? 
Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi nào ? Nó có tác dụng gì ? 
F m sn 
Lực ma sát nghỉ chỉ xuất hiện khi có ngoại lực tác dụng lên vật . Ngoại lực này có xu hướng làm cho vật chuyển động nhưng chưa đủ để thắng lực ma sát . 
2 ) Những đặc điểm của lực ma sát nghỉ ? 
 a) Lực ma sát nghỉ có hướng ngược với hướng của lực tác dụng song song với mặt tiếp xúc , có độ lớn bằng độ lớn của lực tác dụng , khi vật còn chưa chuyển động . 
 b) Khi lực tác dụng song song với mặt tiếp xúc lớn hơn một giá trị nào đó thì vật sẽ trượt . Điều đó chứng tỏ lực ma sát nghỉ có độ lớn cực đại bằng giá trị này . 
9 
Khi vật trượt , lực ma sát trượt nhỏ hơn lực ma sát nghỉ cực đại . 
3 ) Vai trò của lực ma sát nghỉ : 
Lực ma sát nghỉ giúp ta cầm nắm được các vật , đinh mới được giữ lại ở tường , sợi mới kết được thành vải . 
Nhờ có lực ma sát mà dây cu roa chuyển động , băng chuyền chuyển được các vật từ nơi này đến nơi khác 
Lực ma sát nghỉ đóng vai trò là lực phát động làm cho các vật chuyển động 
10 
LỰC MA SÁT 
MA SÁT TRƯỢT 
MA SÁT LĂN 
MA SÁT NGHỈ 
Sự xuất hiện 
Đặc điểm về 
phương , chiều 
Vai trò trong đời sống 
11 
BÀI TẬP CỦNG CỐ 
Câu 1: Một người đạp xe lên dốc , lực ma sát ở nơi tiếp xúc giữa bánh xe và mặt đường là : 
 A. Lực ma sát trượt 
 B. Lực ma sát lăn 
 C. Lực ma sát nghỉ 
 D. Lực ma sát sát lăn và ma sát trượt 
12 
Câu 2: Điều gì sẽ xảy ra đối với hệ số ma sát giữa hai mặt tiếp xúc nếu lực ép hai mặt đó tăng lên ? 
A. Tăng lên 
B. Không thay đổi 
C. Giảm đi 
D. Không biết rõ 
BÀI TẬP CỦNG CỐ 
13 
P 
Câu 3: Một người đẩy một cái thùng có khối lượng 55kg theo phương ngang với lực 220N làm thùng chuyển động trên mặt ngang . Hệ số ma sát trượt giữa thùng và mặt phẳng là 0,35. Tính gia tốc của thùng . Lấy g = 9,8m/s 2 
(+) 
F mst 
F 
N 
BÀI TẬP CỦNG CỐ 
14 
A 
A 
 
F mst có phụ thuộc diện tích tiếp xúc không ? 
A 
v lớn 
v nhỏ 
A 
 
F mst có phụ thuộc tốc độ của vật không ? 
A 
 
F mst có phụ thuộc áp lực lên mặt tiếp xúc không ? 
A 
Quả nặng 
A 
 
F mst có phụ thuộc vật liệu không ? 
A 
A 
 
F mst có phụ thuộc bề mặt tiếp xúc không ? 
A