Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 27: Tia hồng ngoại và tia tử ngoại (Bản chuẩn kiến thức)

Cảm giác thê ́ nào khi đặt tay cạnh ngọn nến ? 
Ánh sáng thấy được 
Bài 40 
TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI 
 Làm thê ́ nào đê ̉ xác định có hay không sư ̣ tồn tại của các bức xa ̣ không nhìn thấy ? 
 Có thê ̉ dựa vào tác dụng nhiệt không ? 
 Thiết bị nào hoạt động dựa vào tác dụng nhiệt của các bức xa ̣. Nguyên tắc hoạt động ? 
Pin nhiệt điện va ̀ nguyên tắc hoạt động . 
Mối hàn1 
Mối hàn2 
nd 
C 
J 
J 
L 
L 1 
L 2 
F 
S 
P 
 Quang phæ liªn tôc 
 Vïng tö ngo¹i 
( <  t ) 
 Vïng hång ngo¹i 
( >  ® ) 
I. THÍ NGHIỆM PHÁT HIỆN TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI 
 QUANG PHỔ CỦA ÁNH SÁNG TRẮNG 
II. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT CHUNG CỦA TIA 
 HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI 
 Chúng có cùng bản chất với ánh sáng ( Cùng bản chất với sóng điện từ ) 
 Tuân theo các định luật truyền thẳng , phản xạ , khúc xạ và cũng gây được hiện tượng nhiễu xạ , giao thoa như ánh sáng thông thường . 
2. TÍNH CHẤT 
 Miền hồng ngoại trải từ bước sóng 750 nm đến khoảng 
 vài milimét 
 Miền tử ngoại trải từ bước sóng 380 nm đến vài nanômét 
1.BẢN CHẤT 
III. TIA HỒNG NGOẠI 
 Mọi vật có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ môi trường đều phát 
 ra tia hồng ngoại 
 Người có nhiệt độ 37 0 C tức là 310 K là nguồn phát tia 
 hồng ngoại 
 Bếp ga , bếp than là những nguồn phát ra tia hồng ngoại 
 Đèn điện dây tóc nhiệt độ thấp và đặc biệt là đi ốt phát 
 quang hồng ngoại 
1. CÁCH TẠO RA 
Mặt trời 
Bếp lửa 
Đèn dây tóc cháy sáng 
Các nguồn phát giàu tia hồng ngọai 
2.TÍNH CHẤT VÀ CÔNG DỤNG 
a . Tính chất nổi bật của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt dùng để sấy khô 
 sưởi ấm 
b . Tia hồng ngoại có thể gây ra một số phản ứng hoá học ứng dụng tạo ra 
 phim có thể chụp được tia hồng ngoại 
c . Tia hồng ngoại cũng có thể biến điệu được như sóng điện từ cao tần , 
 ứng dụng để chế tạo bộ điều khiển từ xa 
d . Trong quân sự tia hồng ngoại có nhiều ứng dụng như tạo ra ống nhòm 
 hồng ngoại để quan sát ban đêm , camera hồng ngoại để chụp ảnh 
 quay phim ban đêm 
ÖÙng duïng cuûa tia hoàng ngoaïi : 
 Sấy khoâ – söôûi aám . 
Máy sấy bằng tia hồng ngoại 
Đèn hồng ngoại 
Máy chụp ảnh hồng ngoại 
Ảnh của kính thiên văn hồng ngoại 
 Chuïp aûnh hoàng ngoïai 
IV. TIA TỬ NGOẠI 
Nguồn tia tử ngoại 
Những vật có nhiệt độ cao ( từ 2000 o C trở lên ) . Nhiệt độ càng cao phổ tử ngoại của vật càng kéo dài về phía sóng ngắn 
Hồ quang điện có nhiệt độ trên 3000 o C là một nguồn tử ngoại mạnh 
Bề mặt mặt trời có nhiệt độ khoảng 6000 K là nguồn tử ngoại mạnh hơn 
Đèn hơi thuỷ ngân 
 2 . Tính chất 
Tác dụng lên phim ảnh 
 Kích thích sự phát quang của nhiều chất ( Áp dụng trong đèn huỳnh quang ) 
 Kích thích nhiều phản ứng hoá học 
 Tia tử ngoại làm ion hoá không khí và nhiều chất khí khác và gây ra tác dụng quang điện 
 Tia tử ngoại có tác dụng sinh học ( huỷ diệt tế bào , diệt khuẩn ...) 
 Bị nước và thuỷ tinh hấp thụ mạnh nhưng lại truyền qua được thạnh anh 
Mặt trời 
Hồ quang điện 
Đèn cực tím 
Các nguồn phát giàu tia tử ngọai 
Trong tia sét có tia tử ngoại không ? 
Có . Vì nhiệt độ trong tia sét 
 khoảng vài chục nghìn độ 
         
IV. TIA TỬ NGOẠI 
3. Sự hấp thụ tia tử ngoại : 
 Thuỷ tinh hấp thụ mạnh tia tử ngoại 
 Tầng ôzôn hấp thụ hầu hết các tia có bước sóng dưới 300 nm nên hấp thụ mạnh tia tử ngoại của mặt trời 
4. Công dụng : 
 Trong y học tia tử ngoại được dùng để tiệt trùng các dụng cụ , để chữa bệnh còi xương 
 Trong công nghiệp thực phẩm dùng để tiệt trùng 
 Trong công nghiệp được sử dụng để tìm vết nứt trên bề mặt các vật bằng kim loại 
Tia tử ngoại kích thích cây xanh phát triển 
Máy xử lý nước bằng tia tử ngọai 
Nước tinh khiết đóng chai được diệt khuẩn bằng tia tử ngọai 
D ùng tia tử ngoại để phát hiện tiền giả 
So s¸nh nh÷ng ® iÓm gièng vµ kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a tia hång ngo¹i, tia tö ngo¹i ? 
 * Gièng nhau : 
 Cïng cã b¶n chÊt lµ sãng ® iÖn tõ 
 Cã c¸c tÝnh chÊt chung cña sãng ® iÖn tõ 
 Kh«ng nh×n thÊy ®­ îc 
 * Kh¸c nhau : 
 + Tia Hång ngo¹i:  = 760 nm  10 – 3 m ( vµi milimÐt ) 
 + Tia Tö ngo¹i:  = 360 nm  10 – 9 m ( vµi nan«mÐt ) 
 ( Á nh s¸ng nh×n thÊy :  = 760 nm 380 nm ) 
 Tia hồng ngoại không có tính chất nào sau đây ? 
 Do các vật bị nung nóng phát ra . 
 Làm phát quang một số chất 
C. Có tác dụng lên kính ảnh hồng ngoại . 
D. Có tác dụng nhiệt mạnh 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
B. Làm phát quang một số chất 
Câu 1 
 Tính chất nào sau đây là tính chất chung của tia hồng ngoại và tia tử ngoại ? 
Có tác dụng hu ỷ diệt tế bào . 
 Làm phát quang một số chất 
C. Làm ion hóa không khí . 
D.Có tác dụng lên kính ảnh 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
D. Có tác dụng lên kính ảnh 
Câu 2 
 Các nguồn nào sau đây không phát ra tia tử ngoại : 
A. Mặt Trời 
B. Hồ quang điện 
C. Dây tóc bóng đèn cháy sáng 
D. Đèn c ực tím . 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
C. Dây tóc bóng đèn cháy sáng 
Câu 3 
Ứng dụng của tia Rơnghen 
N ỘI DUNG CHUẨN BỊ 
Tia Rơnghen ? Nguồn phát ? 
Tính chất và tác dụng của tia X 
Cơ chế phát ra tia Rơnghen 
Sắp xếp theo thứ tự bước sóng tăng dần của các bức xạ : 
 AS thấy được – Tia hồng ngọai – Tia tử ngoại – Tia Rơnghen . 
HẸN GẶP LẠI CÁC EM Ở BÀI SAU