Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 32: Hiện tượng quang. Phát quang - Trường THPT Võ Văn Tần

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÕ VĂN TẦN 
KÍNH CHAØO QUYÙ THAÀY COÂ . 
TAÄP THEÅ LÔÙP 
12 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
KiÓm tra bµi cò 
1/ Hiện tượng quang điện là gì ? 
Phát biểu định luật về giới hạn quang điện ? 
2/ Dùng bảng sau đây để trả lời câu hỏi 
ChÊt 
B¹c 
Ñ ång 
KÏm 
Nh«m 
Canxi 
Natri 
Kali 
Xesi 
λ 0 ( μ m) 
0,26 
0,30 
0,35 
0,36 
0,75 
0,50 
0,55 
0,66 
 Ánh sáng có bước sóng 750nm có thể gây ra hiện tượng quang điện ở chất nào dưới đây . 
A. Canxi .	B. Natri .	 C. Kali.	 D. Xesi 
A. Canxi 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
3/ Giíi h¹n quang ®iÖn cña mçi kim lo¹i lµ 
A. B­íc sãng dµi nhÊt cña bøc x¹ chiÕu vµo kim lo¹i ®ã mµ g©y ra ®­îc hiÖn t­îng quang ®iÖn. 
B. B­íc sãng ng¾n nhÊt cña bøc x¹ chiÕu vµo kim lo¹i ®ã mµ g©y ra ®­îc hiÖn t­îng quang ®iÖn. 
C. C«ng nhá nhÊt dïng ®Ó bøt electron ra khái bÒ mÆt kim lo¹i ®ã. 
D. C«ng lín nhÊt dïng ®Ó bøt electron ra khái bÒ mÆt kim lo¹i ®ã. 
A. B­íc sãng dµi nhÊt cña bøc x¹ chiÕu vµo kim lo¹i ®ã mµ g©y ra ®­îc hiÖn t­îng quang ®iÖn. 
KiÓm tra bµi cò 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
5 / Chän c©u §óng . 
Theo thuyết lượng tử ánh sáng th× n¨ng l­îng: 
A. cña mäi ph«t«n ®Òu b»ng nhau. 
B. cña mét ph«t«n b»ng mét l­îng tö n¨ng l­îng. 
C. gi¶m dÇn khi ph«t«n ra xa dÇn nguån s¸ng. 
D. cña ph«t«n kh«ng phô thuéc vµo b­íc sãng. 
KiÓm tra bµi cò 
4/ Ph¸t biÓu néi dung cña thuyÕt l­îng tö ¸ nh s¸ng ? 
B. cña mét ph«t«n b»ng mét l­îng tö n¨ng l­îng 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
KiÓm tra bµi cò 
6/ Ph¸t biÓu nµo sau ®©y lµ ®óng khi nãi vÒ hiÖn t­îng quang ®iÖn? 
A) Lµ hiÖn t­îng hiÖn t­îng ªlectron bøt ra khái bÒ mÆt tÊm kim lo¹i khi cã ¸nh s¸ng thÝch hîp chiÕu vµo nã. 
B) Lµ hiÖn t­îng hiÖn t­îng ªlectron bøt ra khái bÒ mÆt tÊm kim lo¹i khi tÊm kim lo¹i bÞ nung nãng. 
C) Lµ hiÖn t­îng hiÖn t­îng ªlectron bøt ra khái bÒ mÆt tÊm kim lo¹i bÞ nhiÔm ®iÖn do tiÕp xóc víi mét vËt nhiÔm ®iÖn kh¸c. 
A) Lµ hiÖn t­îng hiÖn t­îng ªlectron bøt ra khái bÒ mÆt tÊm kim lo¹i khi cã ¸nh s¸ng thÝch hîp chiÕu vµo nã. 
D) Lµ hiÖn t­îng hiÖn t­îng ªlectron bøt ra khái bÒ mÆt tÊm kim lo¹i do bÊt kú nguyªn nh©n nµo kh¸c. 
Sứa biển 
Biển báo giao thông 
 Đom đóm phát sáng 
Vật trang trí bằng đá ép 
Em hãy cho biết chúng có đặc điểm gì chung ? 
COÙ THEÅ PHAÙT SAÙNG 
HIEÄN TÖÔÏNG 
 QUANG - PHAÙT QUANG 
BÀI 32: 
I / Hiện tượng quang - phát quang 
BÀI 32: 
HIEÄN TÖÔÏNG 
 QUANG - PHAÙT QUANG 
Huỳnh quang đỏ của cá mào cao ba vây , hoặc Enneapterygius pusillus , có thể quan sát được qua bộ lọc màu đỏ ( bên phải ). Loài cá này có màu xám đục dưới ánh sáng tự nhiên . ( Ảnh : Nico Michiels et al). 
I / Hiện tượng quang - phát quang 
( Theo LiveScience , khoahoc.com.vn ) 
__________________ 
BÀI 32: 
HIEÄN TÖÔÏNG 
 QUANG - PHAÙT QUANG 
I / Hiện tượng quang - phát quang 
Tảo đá vôi , một loài Amphiroa , phát huỳnh quang màu đỏ ( ảnh bên phải ). ( Ảnh : Nico Michiels et al) 
( Theo LiveScience , khoahoc.com.vn ) 
__________________ 
	 Huỳnh quang xuất hiện khi ánh sáng được hấp thụ ở một bước sóng rồi phát ra ngay lập tức ở một bước sóng khác . Trong trường hợp hùynh quang đỏ , những con cá hấp thụ ánh sáng lục rồi tỏa ra ánh sáng đỏ .	 Michiels dự đoán rằng phát huỳnh quang màu đỏ là một hiện tượng phổ biến ở loài cá nước sâu cũng như các loài cá khác . Kể từ phát hiện đầu tiên cho đến nay, ông đã phát hiện ra một số loài phát ra ánh sáng khác ở Địa Trung Hải . (Theo LiveScience , khoahoc.com.vn ) 
BÀI 32: 
I / Hiện tượng quang - phát quang 
HIEÄN TÖÔÏNG 
 QUANG - PHAÙT QUANG 
Thế nào là hiện tượng quang - phát quang ? 
dd 
Fluorexêin 
Bức xạ tử ngọai 
Ánh sáng 
Màu lục 
1/ Khái niệm về sự phát quang : 
Chieáu chuøm aùnh saùng traéng vaøo con ñaïi baøng baèng ñaù eùp , thì thaáy con ñaïi baøng phaùt ra aùnh saùng maøu luïc . 
Chuøm aùnh saùng traéng laø aùnh saùng kích thích . 
Chuøm aùnh saùng maøu luïc laø aùnh saùng phaùt quang . 
Con ñaïi baøng baèng ñaù eùp laø chaát phaùt quang . 
Chuøm böùc xaï töû ngoaïi chieáu vaøo boät phaùt quang ôû thaønh trong cuûa boùng ñeøn , thì thaáy lôùp boät phaùt quang aùnh saùng traéng . 
Chuøm böùc xaï töû ngoaïi laø aùnh saùng kích thích . 
Chuøm aùnh saùng traéng laø aùnh saùng phaùt quang . 
Lôùp boät phaùt quang laø chaát phaùt quang . 
Sự phát sáng của đom đóm có coi là hiện tượng quang phát quang không ? 
Hiện tượng 
hóa - phát quang 
Phát quang catôt ở màn hình vô tuyến 
2/ Ví dụ :* Đèn neon phát quang ánh sáng trắng sau khi hấp thụ bức xạ tử ngọai . 
 * sự phát quang ở các biển báo giao thông , công tắc điện . 
Nhận xét về thời gian phát quang ở 2 thí dụ trên sau khi tắt ánh sáng kích thích ?. 
3/ Đặc điểm của sự phát quang : Sự kéo dài thời gian phát quang sau khi tắt ánh sáng kích thích phụ thuộc vào chất phát quang 
4/ Huúnh quang vµ l©n quang : 
Huúnh quang 
L©n quang 
ChÊt ph¸t quang 
 mét sè chÊt láng vµ chÊt khÝ 
mét sè chÊt r¾n 
¸ nh s¸ng ph¸t quang bÞ t¾t rÊt nhanh sau khi t¾t ¸ nh s¸ng kÝch thÝch ( thời gian phát quang dưới 
10 -8 s ) 
¸ nh s¸ng ph¸t quang cã thÓ kÐo dµi mét kho¶ng thêi gian sau khi t¾t ¸ nh s¸ng kÝch thÝch ( th ời gian phát quang khỏang vài phần mười giây ) 
Ñ Æc ® iÓm 
THẢO LUẬN : Phân biệt hùynh quang và lân quang : 
C1: T¹i sao s¬n quÐt trªn c¸c biÓn b¸o giao th«ng hoÆc trªn ® Çu c¸c cäc chØ giíi cã thÓ lµ s¬n ph¸t quang mµ kh«ng lµ s¬n ph¶n quang ( ph¶n x¹ ¸ nh s¸ng )? 
* Treân ñaàu caùc coïc chæ giôùi vaø bieån baùo giao thoâng laø sôn phaùt quang , ñieàu ñoù coù lôïi ôû choã : neáu laø aùnh saùng phaùt quang thì töø nhieàu phía coù theå thaáy bieån baùo , coïc chæ giôùi . Coøn neáu laø aùnh saùng phaûn xaï thì chæ coù theå nhìn thaáy caùc vaät ñoù theo phöông phaûn xaï . 
II / Đặc điểm của ánh sáng hùynh quang 
So sánh bước sóng hùynh quang và bước sóng kích thích ? 
Gợi ý : 
Nhận hf kt 
Phát ra hf hq 
Nguyên tử ( phân tử trạng thái bình thường ) 
Trạng thái kích thích 
Nguyên tử ( phân tử trạng thái bình thường ) 
Mất năng lượng do va chạm 
 hf hq < hf kt 
AÙnh saùng huyønh quang coù böôùc soùng daøi hôn böôùc soùng cuûa aùnh saùng kích thích . 
1.HiÖn t­îng  quang-ph¸t quang 
2.Huúnh quang 
3.L©n quang 
4. Ánh s¸ng huúnh quang 
d .l µ hiÖn t­îng mét sè chÊt hÊp thô ¸ nh s¸ng cã b­íc sãng nµy ®Ó ph¸t ra ¸ nh s¸ng cã b­íc sãng kh¸c . 
c .l µ hiÖn t­îng ph¸t quang mà ánh sáng phát quang tắt rất nhanh sau khi t¾t ¸ nh s¸ng kÝch thÝch.Nã th­êng x¶y ra ë mét sè chÊt láng vµ chÊt khÝ . 
a .l µ hiÖn t­îng ph¸t quang cã thêi gian kÐo dµi kh ¸ lín sau khi t¾t ¸ nh s¸ng kÝch thÝch.Nã th­êng x¶y ra ë mét sè chÊt r¾n. 
b .cã b­íc sãng dµi h¬n b­íc sãng cña ¸ nh s¸ng kÝch thÝch . 
1/H·y ghÐp phÇn bªn tr¸i víi phÇn bªn ph¶i ®Ó ®­ îc mét c©u ® óng ? 
1- d 
 2-c 
3-a 
 4-b 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
D. Sự phát ra photon khác. 
2/ Hãy chọn câu đúng 
Trong hiện tượng quang phát quang , sự hấp thụ hòan tòan một photon sẽ đưa đến : 
A Sự giải phóng electron tự do . 
B Sự giải phóng electron liên kết 
C Sự giải phóng electron và lỗ trống . 
D Sự phát ra photon khác . 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
C . Sự phát quang của chất lỏng là hùynh quang , của chất rắn là lân quang . 
. 
3/ Hãy chọn câu đúng : 
Khi xét sự phát quang của một chất lỏng và một chất rắn . 
Cả hai trường hợp phát quang đều là hùynh quang . 
Cả hai trường hợp phát quang đều là lân quang . 
 Sự phát quang của chất lỏng là hùynh quang , của chất rắn là lân quang . 
Sự phát quang của chất lỏng là lân quang , của chất rắn là hùynh quang . 
§¸p ¸n: 
a. C¸c ®­ êng kÎ nµy ®Ó b¸o hiÖu cho ng­êi vµ ph­¬ng tiÖn trªn ®­ êng . 
b. C¸c ®­ êng kÎ nµy lµm b»ng chÊt liÖu ph¸t quang . 
c. §Ó nhËn biÕt c¸c ®­ êng kÎ nµy lµm b»ng chÊt liÖu ph¸t quang hay ph¶n quang : dïng ® Ìn pin thö tiÒn chiÕu lªn mét chç trªn ®­ êng kÎ ® ã xem nã s¸ng lªn mµu g×? NÕu nã s¸ng lªn mµu vµng hay mµu lôc th × ® ã lµ chÊt ph¸t quang . 
Kính chaøo caùc thaày coâ vaø caùc em hoïc sinh .