Bài tham luận: Ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học thuận lợi và thách thức

n tử, giáo viên cũng có nhiều thời gian ñặt các câu hỏi gợi mở tạo ñiều kiện cho 
học sinh hoạt ñộng nhiều hơn trong giờ học. Những khả năng mới mẻ và ưu việt này 
của công nghệ thông tin và truyền thông ñã nhanh chóng làm thay ñổi cách sống, cách 
làm việc, cách học tập, cách tư duy và quan trọng hơn cả là cách ra quyết ñịnh của con 
người. 
Do ñó, mục tiêu cuối cùng của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học là 
nâng cao một bước cơ bản chất lượng học tập cho học sinh, tạo ra một môi trường 
giáo dục mang tính tương tác cao chứ không ñơn thuần chỉ là “thầy ñọc, trò chép” như 
kiểu truyền thống, học sinh ñược khuyến khích và tạo ñiều kiện ñể chủ ñộng tìm kiếm 
tri thức, sắp xếp hợp lý quá trình tự học tập, tự rèn luyện của bản thân mình. [5] 
3. Ưu ñiểm, khó khăn và thách thức: 
3.1. Ưu ñiểm nổi bật của phương pháp dạy học bằng công nghệ thông tin so với 
phương pháp giảng dạy truyền thống là: 
-Môi trường ña phương tiện kết hợp những hình ảnh vedeo, camera  với âm thanh, 
văn bản, biểu ñồ  ñược trình bày qua máy tính theo kịch bản vạch sẵn nhằm ñạt hiệu 
quả tối ña qua một quá trình học ña giác quan; 
- Kĩ thuật ñồ hoạ nâng cao có thể mô phỏng nhiều quá trình, hiện tượng trong tự 
nhiên, xã hội trong con người mà không thể hoặc không nên ñể xảy ra trong ñiều kiện 
nhà trường; [6] 
- Công nghệ tri thức nối tiếp trí thông minh của con người, thực hiện những công việc 
mang tính trí tuệ cao của các chuyên gia lành nghề trên những lĩnh vực khác nhau; 
- Những ngân hàng dữ liệu khổng lồ và ña dạng ñược kết nối với nhau và với người sử 
dụng qua những mạng máy tính kể cả Internet  có thể ñược khai thác ñể tạo nên 
những ñiều kiện cực kì thuận lợi và nhiều khi không thể thiếu ñể học sinh học tập 
trong hoạt ñộng và bằng hoạt ñộng tự giác, tích cực và sáng tạo, ñược thực hiện ñộc 
lập hoặc trong giao lưu.[7] 
Những thí nghiệm, tài liệu ñược cung cấp bằng nhiều kênh: kênh hình, kênh chữ, âm 
thanh sống ñộng làm cho học sinh dễ thấy, dễ tiếp thu và bằng suy luận có lý, học sinh 
có thể có những dự ñoán về các tính chất, những quy luật mới. ðây là một công dụng 
lớn của công nghệ thông tin và truyền thông trong quá trình ñổi mới phương pháp dạy 
học. Có thể khẳng ñịnh rằng, môi trường công nghệ thông tin và truyền thông chắc 
chắn sẽ có tác ñộng tích cực tới sự phát triển trí tuệ của học sinh và ñiều này làm nảy 
sinh những lý thuyết học tập mới. 
3.2. Các thách thức: Theo nhận ñịnh của một số chuyên gia, thì việc ñưa công nghệ 
thông tin và truyền thông ứng dụng vào lĩnh vực giáo dục và ñào tạo bước ñầu ñã ñạt 
ñược những kết quả khả quan. Tuy nhiên, những gì ñã ñạt ñược vẫn còn hết sức khiêm 
tốn. Khó khăn, vướng mắc và những thách thức vẫn còn ở phía trước bởi những vấn 
ñề nảy sinh từ thực tiễn. Chẳng hạn: 
- Tuy máy tính ñiện tử mang lại rất nhiều thuận lợi cho việc dạy học nhưng trong một 
mức ñộ nào ñó, thì công cụ hiện ñại này cũng không thể hỗ trợ giáo viên hoàn toàn 
trong các bài giảng của họ. Nó chỉ thực sự hiệu quả ñối với một số bài giảng chứ 
không phải toàn bộ chương trình do nhiều nguyên nhân, mà cụ thể là, với những bài 
học có nội dung ngắn, không nhiều kiến thức mới, thì việc dạy theo phương pháp 
truyền thống sẽ thuận lợi hơn cho học sinh, vì giáo viên sẽ ghi tất cả nội dung bài học 
ñó ñủ trên một mặt bảng và như vậy sẽ dễ dàng củng cố bài học từ ñầu ñến $$ối mà 
không cần phải lật lại từng “slide” như khi dạy trên máy tính ñiện tử. Những mạch 
kiến thức “ vận dụng” ñòi hỏi giáo viên phải kết hợp với phấn trắng bảng ñen và các 
phương pháp dạy học truyền thống mới rèn luyện ñược kĩ năng cho học sinh. 
- Bên cạnh ñó, kiến thức, kỹ năng về công nghệ thông tin ở một số giáo viên vẫn còn 
hạn chế, chưa ñủ vượt ngưỡng ñể ñam mê và sáng tạo, thậm chí còn né tránh. Mặc 
khác, phương pháp dạy học cũ vẫn còn như một lối mòn khó thay ñổi, sự uy quyền, áp 
ñặt vẫn chưa thể xoá ñược trong một thời gian tới. Việc dạy học tương tác giữa người 
- máy, dạy theo nhóm, dạy phương pháp tư duy sáng tạo cho học sinh, cũng như dạy 
học sinh cách biết, cách làm, cách chung sống và cách tự khẳng ñịnh mình vẫn còn 
mới mẻ ñối với giáo viên và ñòi hỏi giáo viên phải kết hợp hài hòa các phương pháp 
dạy học ñồng thời phát huy ưu ñiểm của phương pháp dạy học này làm hạn chế những 
nhược ñiểm của phương pháp dạy học truyền thống. ðiều ñó làm cho công nghệ thông 
tin, dù ñã ñược ñưa vào quá trình dạy học, vẫn chưa thể phát huy tính trọn vẹn tích cực 
và tính hiệu quả của nó. 
- Việc sử dụng công nghệ thông tin ñể ñổi mới phương pháp dạy học chưa ñược 
nghiên cứu kỹ, dẫn ñến việc ứng dụng nó không ñúng chỗ, không ñúng lúc, nhiều khi 
lạm dụng nó. 
- Việc ñánh giá một tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin còn lúng túng, chưa xác 
ñịnh hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Chính sách, cơ chế quản lý 
còn nhiều bất cập, chưa tạo ñược sự ñồng bộ trong thực hiện. Các phương tiện, thiết bị 
phục vụ cho việc ñổi mới phương pháp dạy học bằng phương tiện chiếu projector,  
còn thiếu và chưa ñồng bộ và chưa hướng dẫn sử dụng nên chưa triển khai rộng khắp 
và hiệu quả. 
- Việc kết nối và sử dụng Internet chưa ñược thực hiện triệt ñể và có chiều sâu; sử 
dụng không thường xuyên do thiếu kinh phí, do tốc ñộ ñường truyền. Công tác ñào 
tạo, Công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng ñội ngũ giáo viên chỉ mới dừng lại ở việc xoá 
mù tin học nên giáo viên chưa ñủ kiến thức, mất nhiều thời gian và công sức ñể sử 
dụng công nghệ thông tin trong lớp học một cách có hiệu quả 
4- Bài học kinh nghiệm và ñề xuất: 
Qua 5 năm ứng dụng và trải nghiệm ở Trường THPT Lấp Vò 2; theo tôi có một số bài 
học kinh nghiệm như sau: 
- Giáo viên cần mạnh dạn, không ngại khó, tự thiết kế và sử dụng bài giảng ñiện tử 
của mình sẽ giúp cho giáo viên rèn luyện ñược nhiều kỹ năng và phối hợp tốt các 
phương pháp dạy học tích cực khác; 
- Khi thiết kế Bài giảng ñiện tử cần chuẩn bị trước kịch bản, tư liệu (Video, hình ảnh, 
bảng ñồ, .), chọn giải pháp cho sử dụng công nghệ, sau ñó mới bắt tay vào soạn 
giảng. Nếu sử dụng MS PowerPiont làm công cụ chính cần lưu ý về Font chữ, màu 
chữ (Xanh(ñen)- trắng, vàng/ñỏ) và hiệu ứng thích hợp (hiệu ứng ñơn giản, nhẹ nhàng 
tránh gây mất tập trung vào nội dung bài giảng); 
- Nội dung bài giảng ñiện tử cần cô ñộng, xúc tích, hình ảnh, các mô phỏng cần xác 
chủ ñề (trong 1 slide không nên có nhiều hình hay nhiều chữ), những nội dung học 
sinh ghi bài cần có qui ước (có thể dùng khung hay màu nền) sẽ khắc phục ñược việc 
ghi bài của học sinh; Nội dung bài giảng chứa nhiều liên kết nhất là liên kết ñến hệ 
thống câu hỏi ñể khắc phục những tình huống sư phạm phát sinh (như nhắc lại kiến 
thức, dàn bài, hết giờ,  các liên kết nầy có thể ñặt trong slide chủ), cần khai thác thế 
mạnh của CNTT trong kiểm tra ñánh giá và kiểm chứng kết quả. (Củng cố bài cần 
hướng ñến các câu hỏi mang tính vận dụng hay các hình thức trắc nghiệm); 
- Không lạm dụng công nghệ nếu chúng không tác ñộng tích cực ñến quá trình dạy 
học và sự phát triển của học sinh, công nghệ mô phỏng nếu không phản ánh ñúng nội 
dung, giá trị nghệ thuật và thực tế thì không nên sử dụng, Chuẩn kiến thức ở mức ñộ 
vận dụng cần kết hợp bảng và sử dụng các phương pháp dạy học khác mới có hiệu 
quả; 
- Giáo viên cần học, tập huấn các lớp soạn, giảng bài giảng ñiện tử, thường xuyên truy 
cập vào các trang web và thành viên của diễn ñàn: bachkim.vn, dayhocintel.org, 
giaovien.net, moet.edu.vn,  mỗi trường cần có câu lạc bộ “Giáo án ñiện tử” ñể trao 
ñổi và rút kinh nghiệm, tiếp thu những công nghệ mới trao ñổi những các làm hay. 
- Trang bị thêm Phòng ña năng và ñầu tư ñồng bộ như: máy chiếu, máy quay, máy 
chụp, nối mạng, và hướng dẫn sử dụng, (vị trí ñặt máy chiếu, ñèn chiếu, ñộ sáng 
cũng cần xem xét) , dự phòng kinh phí cho sửa chữa nâng cấp phần cứng, phần mềm 
giáo dục, có phụ cấp cho cán bộ phụ trách phòng này ñể khắc phục sự cố và bảo quản 
sử dụng lâu dài; 
- Sở giáo dục cần có văn bản chỉ ñạo, hướng dẫn các trường triển khai Ứng dụng công 
nghệ thông tin trong dạy học (triển khai từ ñâu và triển khai như thế nào?), Mỗi năm 
cần tổ chức hội thi “Giáo viên sử dụng công nghệ Giỏi” hay giải “ Bàn phím vàng”,  
ñể kích thích lòng ñam mê sáng tạo phục vụ cho sự nghiệp giáo dục. 
- Các chuyên gia, các nhà quản lý giáo dục sớm ñưa ra tiêu chí ñánh giá tiết dạy có sử 
dụng công nghệ thông tin, chuẩn bài giảng ñiện tử ñể có cơ sở thẩm ñịnh, tạo ra ngân 
hàng bài giảng ñiện tử có chất lượng. 
- Sở Giáo dục cần có Máy chủ Web (WebServer) ñể triển khai các văn bản, tạo kho tư 
liệu giáo dục, www, elearning,  hơn thế nữa là cấp tên miền cho các ñơn vị trực 
thuộc (host Domian name) ñể giảm chi phí và quản lý dữ liệu tập trung. 
Lời kết: 
ðổi mới phương pháp dạy học hiện ñang là vấn ñề cốt tử ñể nâng cao chất lượng dạy 
học. ðó là một trong những mục tiêu quan trọng nhất trong cải cách giáo dục ở nước 
ta hiện nay. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông nhằm ñổi 
mới nội dung, phương pháp dạy học là một công việc lâu dài, khó khăn ñòi hỏi rất 
nhiều ñiều kiện về cơ sở vật chất, tài chính và năng lực của ñội ngũ giáo viên. Do ñó, 
ñể ñẩy mạnh việc ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin trong dạy học trong thời 
gian tới có hiệu quả, không có gì khác hơn, là nhà nước tăng dần mức ñầu tư ñể không 
ngừng nâng cao, hoàn thiện và hiện ñại hoá thiết bị, công nghệ dạy học; ñồng thời 
hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông ñể mọi trường học ñều có thể 
kết nối vào mạng Internet. Bên cạnh ñó, có sự chỉ ñạo ñầy ñủ, ñồng bộ, thống nhất 
bằng các văn bản mang tính pháp quy ñể các trường có cơ sở lập ñề án, huy ñộng 
nguồn vốn ñầu tư cho hoạt ñộng này, góp phần làm thay ñổi nội dung, phương pháp, 
hình thức dạy học và quản lý giáo dục, tạo nên ñược sự kết hợp giữa nhà trường, gia 
ñình, xã hội thông qua mạng, làm cơ sở tiến tới một xã hội học tập./. 
------- 
Tài liệu tham khảo: Tài liệu Hội thảo ở Tp HCM, Vũng Tàu.