Bài thuyết trình - Bài 8: Tồn Tại Xã Hội Và Ý Thức Xã Hội

hời điểm xác định. Ví dụ: dân số của Việt Nam tính đến 0h ngày 1-4-2009 là 85.789.573 người.Dân số bao gồm các yếu tố: số lượng, chất lượng, mật độ, tốc độ gia tăng dân sốTheo em,gia tăngdân số có ảnh hưởng như thế nào đến tồn tại xã hội? Ảnh hưởng Tài nguyên: cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường. Nguồn nhân lực: dồi dào nhưng chất lượng hạn chế. Nguồn vốn đầu tư trong nước thấp. Khoa học công nghệ:hạn chế do chất lượng thấp. Ngoài ra còn có: giáo dục, y tế, tỉ lệ thất nghiệp, an sinh xã hộiCuộc sống đói nghèoNhư vậy, sự gia tăng dân số làm kìm hãm sự tiến bộ của xã hội.Đưa ra những biện pháp nhằm hạn chế sự gia tăng đân số: gây ra đau khổ , đói nghèo, dịch bệnh, tội ác, các cuộc chiến tranh để giảm bớt dân số.Thomas Malthus (1776-1834)Em có ủng hộ quan điểm trênkhông? Tại sao?Dân số có vai trò quan trọng đối với sự tiến bộ xã hộicho nên nó có ý nghĩa quyết định đến sự tồn tại xã hội.Ý kiến này đúng hay sai?Hãy cho biết ý kiến của em? Phương thức sản xuất: là cách thức con người làm ra của cải vật chất trong những giai đoạn nhất định của lịch sử. Mỗi phương thức sản xuất đều có 2 bộ phận là lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất. Lực lượng sản xuất là sự thống giữa tư liệu sản xuất và người sử dụng tư liệu ấy để tạo ra của cải vật chất ( tư liệu sản xuất gồm có tư liệu lao động và đối tượng lao động).Quan hệ sản xuất là quan hệ giữa người với người trong sản xuất, bao gồm các quan hệ: sở hữu về tư liệu sản xuất;tổ chức, quản lý sản xuất; phân phối sản phẩm. Phương thức sản xuất Lực lượng sản xuấtQuan hệ sản xuấtTư liệu sản xuấtNgười lao độngQuan hệ sở hữuTư liệu sản xuấtQuan hệ tổ chức quản lí sản xuấtQuan hệ phân phối sản phẩmTư liệu lao độngĐối tượng lao độngPTSX chiếm hữu nô lệPTSX xã hội chủ nghĩaVí dụ: PTSX xã hội chủ nghĩa Lực lượng sản xuất: Người công nhân(người lao động)Tư liệusản xuấtTư liệu lao độngBao gồm: máy móc, nhàxưởng,dụng cụ lao độngĐối tượng lao độngBao gồm các vật liệu: sắt, thép, vải vócSản xuất ra của cải vật chất cho xã hội, phục vụ cho các nhu cầu: ăn, mặc, ở, đi lại của con người Quan hệ sản xuất: Quan hệ sở hữu TLSXQuan hệ tổ chức quản lí sản xuấtQuan hệ phân phối sản phẩm Mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuấtLực lượng sản xuất được ví như một đứa trẻ đang lớn dần và quan hệ sản xuất như một chiếc áo luôn thay đổi cho vừa với vóc dángcủa đứa trẻQHSX phù hợp với LLSXĐấu tranh giai cấp LLSX là mặt luôn luôn phát triển, QHSX thay đổi chậm hơn, vì thế, sẽ phát sinh mâu thuẫn. Khi mâu thuẫn được giải quyết, PTSX mới hình thành, QHSX mới ra đời phù hợp với LLSX, nó sẽ thúc đẩy LLSX phát triển nhanh chóng.Em đã xem bộ phim Việt Nam“Lập trình cho trái tim” chưa?em thích nhân vật nữ nào nhất?Tại sao?Thông qua bộ phim,em hãy nêu quan điểm của mình về người phụ nữ hiện đại phải như thế nào?Tiết 2: Ý thức xã hội và hai cấp độ của ý thức xã hội1. Ý thức xã hội là gì?a, Khái niệm ý thức xã hội : là cái phản ánh tồn tại xã hội bao gồm toàn bộ quan niệm, quan điểm của các cá nhân trong xã hội từ các hiện tượng tình cảm, tâm lí, đến các quan điểm và các học thuyết về chính trị, pháp quyền, tôn giáo, đạo đức, nghệ thuật, khoa học, triết họcVí dụ: ý thức chấp hành nghiêm chỉnh luật lệ an toàn giao thông. quan niệm về người phụ nữ. luật lệ giao thông.Các em hãy quan sát những hình ảnh saub) Hai cấp độ của ý thức xã hội Xét về mặt cấp độ phản ánh, ý thức xã hội bao gồm : Tâm lí xã hội. Hệ tư tưởng Tâm lí xã hội (cấp độ đời thường): là toàn bộ những tâm trạng, thói quen, tình cảm của con người, được hình thành một cách tự phát do ảnh hưởng trực tiếp của cuộc sống hàng ngày chưa được khái quát thành lí luận. Ví dụ:Lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc, tình cảm gia đình, tình yêu đôi lứa(?) Người Việt Nam ta có những tâm lí nào mà em cho là tốt ?Hình ảnh về cổ động viên bóng đá Việt Nam Hệ tư tưởng: Hệ tư tưởng: là toàn bộ những quan niệm, quan điểm đã được hệ thống hóa thành lí luận, học thuyết về đạo đức, chính trị, pháp quyền,tôn giáohệ tư tưởng luôn mang tính giai cấp.Tư tưởng Hồ Chí MinhChủ nghĩa Mác - LêninChủ nghĩa duy tâm cho rằng: thần linh quyết định mọi sự biến đổi của xã hội. Theo em quan điểm này đúng hay sai?Đây là một quan điểm sai lầm vì thần linh chỉ là sản phẩm từ trí tưởng tưởng của con ngườiNhư vậy, theo em có phải tất cả các quan điểm đều tiến bộ không?Hệ tư tưởng khoa học: Là hệ tư tưởng của các giai cấp cách mạng có sứ mệnh lật đổ xã hội cũ lỗi thời, xây dựng xã hội mới tiến bộ hơn.VD: Tư tưởng HCM về xây dựng XHCN ở Việt Nam. * Bên cạnh những tư tưởng tiến bộ khoa học còn có những tư tưởng không khoa học lỗi thời phản động đang cố duy trì quyền lợi của mình trong xã hội.VD: Trong xã hội phong kiến, các giai cấp bóc lột thống trị như vua, quan, quý tộc luôn ra sức bảo vệ địa vị, duy trì quyền lợi của chúng bằng cách cố níu giữ chế độ phong kiến đàn áp, ngăn chặn tư tưởng của giai cấp bị trị đang nổi dậy đấu tranh xóa bỏ nó. Mối quan hệ giữa tâm lý xã hội và hệ tư tưởng xã hộiTâm lý xã hội và hệ tư tưởng là hai trình độ phản ánh khác nhau về tồn tại xã hội.Tâm lý xã hội tạo điều kiện cho sự hình thành và tiếp thu hệ tư tưởng, giúp cho lý luận bớt xơ cứng và sai lầm.Hệ tư tưởng gia tăng yếu tố trí tuệ cho tâm lý xã hội.Hệ tư tưởng không ra đời trưc tiếp từ tâm lý xã hội.Vai trò của hai cấp độ ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội:1. Đối với xã hội Hệ tư tưởng phản ánh tồn tại xã hội một cách sâu sắc, nó có khả năng vạch ra bản chất của các mối quan hệ xã hội, quy luật vận động của xã hội.Ví dụ: tư tưởng Hồ Chí Minh về đặc trưng, bản chất của CNXH ở Việt Nam2. Đối với con người: Tâm lý xã hội có vai trò quan trọng. Nó phản ánh trực tiếp ghi lại những mặt bề ngoài của tồn tại xã hội. Sự phản ánh mang tính kinh nghiệm, yếu tố đan xen với yếu tố tình cảm.VD: Những bộ phim tâm lý xã hội phản ánh trực tiếp suy nghĩ, tâm tư, tình cảm của con người trong những mối quan hệ xã hội như: Tình cảm gia đình, tình cảm bạn bè,. Đặc biệt là tình yêu đôi lứaL.Phoi-ơ-bắc (1804-1872), nhà triết học người Đức “Người trong cung điện thì suy nghĩ khác người trong túp lều”. (?)Em hãy cho biết ý kiến của mình về quan điểm trên?Tiết 3: Mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hộiCâu hỏi:Theo em tồn tại xã hội và ý thức xã hội có mối quan hệ như thế nào? Cái nào mà em cho là quan trọng nhất?1. Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hộiChia lớp thành 5 nhóm tìm hiểu về tồn tại xã hội và ý thức xã hội của các chế độ trong lịch sử. Nhóm 1: tìm hiểu về chế cộng sản nguyên thủy. Nhóm 2: tìm hiểu về chế độ chiếm hữu nô lệ. Nhóm 3: tìm hiểu về chế độ phong kiến. Nhóm 4: chế độ tư bản chủ nghĩa Nhóm 5: tìm hiểu chế độ xã hội chủ nghĩaTồn tại xã hộiÝ thức xã hội Xã hội cộng sản nguyên thủy:lực lượng sản xuất chung,ăn chung hưởng thụ chungChưa nảy sinh quanniệm về tư hữu.Quyết định Xã hội chiếm hữu nô lệXã hội phân hóa giàu nghèo, người này bóc lột người khác.Đầu óc tư hữu, tư tưởng ăn bám,chủ nghĩa cá nhân xuất hiện và phát triển, lao động chủ yếu là nô lệ.Tồn tại xã hộiÝ thức xã hộiQuyết định Xã hội phong kiếnLao động của nô lệ được thay thế bằng lao động của nông nôChế độ chiếm hữu nô lệ bị chỉ trích coi là trái với chính nghĩa cần phải xóa bỏ.Tồn tại xã hộiÝ thức xã hộiQuyết định Xã hội tư bảnHình thành vàphát triển ngay trong lòng xã hội phong kiếnChế độ phong kiến là vô nhân đạo, cần phải thay thế bằng chế độ tư bản.Tồn tại xã hộiÝ thức xã hộiQuyết định Xã hội xã hội chủ nghĩaChủ trương xây dựng xã hội chủ nghĩaPhê phán xã hội tư bảnTồn tại xã hộiÝ thức xã hộiQuyết địnhTrong vở chèo “Quan âm Thị Kính”, em thích Thị Kính hay Thị Mầu?Vì sao?Tại sao cô Thị Kính trong vở chèo bị oan nhiều lần mà không dám nói?Kết luận: ý thức xã hội là sự phản ánh tồn tại xã hội ,do tồn tại xã hội quyết định ,khi tồn tại xã hội thay đổi thì sớm muộn ý thức xã hội cũng thay đổi theo.Nếu nói như vậy thì ý thức xã hội không có vai trò gì đối với tồn tại xã hội. Ý kiến này đúng hay sai?Hãy cho biết quan điểm của em?2. Sự tác động trở lại của ý thức xã hội đối với tồn tại xã hộiVí dụ: Một em học sinh nhà nghèo nhận thức đúng hoàn cảnh của bản thân và luôn cố gắng phấn đấu trong học tập thi sẽ xây dựng được lý tưởng sống cao đẹp và ngược lại. Ý thức xã hội phản ánh đúng đắng quy luật khách quan, chỉ đạo con người trong hoạt động thực tiễn thúc đẩy tồn tại xã hội phát triển và hoàn thiện hơn . Ngược lại, nếu ý thức lệch lạc thì sẽ kìm hãm sự tiến bộ của xã hộiThực trạng về tâm lý, lối sống lệch lạc bộ phận không nhỏ giới trẻ hiện nayBiểu hiện:Thích ăn diện, xài hàng hiệu, thích xài tiền để thể hiện cá tính, khẳng định đẳng cấp và chứng tỏ mình.Lười học ăn chơi, đua đòi, lao vào các trò giải trí tiêu khiển, sa vào các tệ nạn xã hội Sống buông thả với bản thânSống thờ ơ, thiếu trách nhiệm với gia đình, bạn bè, xã hội, quay lưng lại với truyền thống dân tộc.Nguyên nhân chủ quan Do không nhận thức đúng về việc học tập và về cuộc sống lành mạnh. Tâm lý dễ tự ái, không muốn thua kém bạn bè, thích tự khẳng định bản thân chứng tỏ mình. Tâm lý không vững vàng dễ bị kích động lôi kéo từ phía xã hội.Nguyên nhân khách quan Các bậc cha mẹ mải lo làm ăn tiến thân cho kịp sự phát triển của XH mà quên đi bổn phận và trách nhiệm đối với con cái Công tác giáo dục, quản lý của nhà trường, các đoàn thể: Như đoàn TN, hội sinh viên các tổ chức đơn vị, cơ quan xã hội chính quyền địa phương còn yếu kém, lỏng lẻo và chưa thực sự được chú trọngNguyên nhân Hậu quảHọc hành sa sútPhẩm chất, đạo đức và nếp sống lành mạnh bị băng hoại, suy đồi.Đánh mất bản thân rơi vào vòng tù tội.Làm gia đình bố mẹ đau lòngBị xã hội lên án, bị người đời khinh rẻBài học rút raPhải nhận thức rõ về điều kiện vật chất, tinh thần của gia đình để có tư tưởng đúng đắnHiểu được tình hình đất nước, từ đó xây dựng lý tưởng sống cao đẹpCủng cố kiến thức Tồn tại xã hội bao gồm những yếu tố nào? Yếu tố nào giữ vai trò quyết định? Vì sao? Hãy phân tích sự tác động trở lại của ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội? Lấy ví dụ minh họa?Dặn dò Về nhà các em làm bài tập đầy đủ. Tìm hiểu trước bài 9.chúc các em học tập tốt Nguyễn Thị Đăng Thu Nguyễn Thị Hải Yến Nguyễn Thị Mỹ TrangThực hiện :