Chương III: Đọc hiểu văn bản truyện

Chương IIINỘI DUNG:1. Đọc hiểu hình thức VB truyện2. Đọc hiểu nội dung VB truyện1. Đọc hiểu hình thức VB truyệnHãy liệt kê những yếu tố hình thức của văn bản truyện.1. Đọc hiểu hình thức VB truyện1.1 Nhân vật1.3 Miêu tả và trần thuật1.2 Sự kiện1.1 Nhân vậtNhân vật được nhận ra từ những yếu tố nào?Nhân vậtTênNgoạihìnhCử chỉHành độngNgôn ngữNội tâmTính cáchSố phậnTHẢO LUẬN1. Tên nhân vật có mang ý nghĩa không?Cho VD và giải thích vì sao?2. Ngoại hình nhân vật có liên quan đến tính cách nhân vật không?Phân tích VD minh họa. 3. Ngôn ngữ nhân vật được tác giả khai thác ở những phương diệnnào? Cho VD.4. Nội tâm nhân vật được thể hiện nhờ những thủ pháp gì?Phân tích VD minh họa.Tên nhân vậtÔng Sáu, bé Thu (Chiếc lược ngà)Độ, Hoàng (Đôi mắt – Nam Cao)Ông Hai (Làng – Kim Lân)Thím Tường Lâm (Lễ cầu phúc – Lỗ Tấn)Lão Hoa Thuyên (Thuốc – LỗTấn).- AQ, Nhuận Thổ (Cố hương-LỗTấn)- Xuân tóc đỏ, Văn Minh (Số đỏ-VTP)Phần lớn nhân vật được đặt tên để phân biệt nhân vật này với nhân vật khác (phải phủ hợp văn cảnh)Tên nhân vật mang một thông điệp tác giả muốn gửi đến người đọcNgoại hình nhân vậtHoàng (Đôi mắt - NC)Quan phụ mẫu (Bước đường cùng-NCH)Xuân tóc đỏ (Số đỏ - VTP)Chí Phèo Ngoại hình tương đồng với tính cáchQuadimodo (V.Hugo)Thị NởNgoại hình tương phản với tính cáchNgôn ngữ nhân vật Cã ng­êi hái: - Sao b¶o lµng Chî DÇu tinh thÇn l¾m c¬ mµ?... - Êy thÕ mµ b©y giê ®æ ®èn ra thÕ ®Êy! ¤ng Hai tr¶ tiÒn n­íc, ®øng dËy, chÌm chÑp miÖng, c­êi nh¹t mét tiÕng,v­¬n vai nãi to: - Hµ, n¾ng gím, vÒ nµo... «ng l·o vê vê ®øng l¶ng ra chç kh¸c, råi ®i th¼ng. TiÕng c­êi nãi x«n xao cña ®¸m ng­êi võa míi t¶n c­ lªn Êy vÉn dâi theo.¤ng nghe râ c¸i giäng chua lanh l¶nh cña ng­êi ®µn bµ cho con bó: - Cha mÑ tiªn s­ nhµ chóng nã! §ãi khæ ¨n c¾p ¨n trém b¾t ®­îc ng­êi ta cßn th­¬ng.C¸i gièng ViÖt gian b¸n n­íc th× cø cho mçi ®øa mét nh¸t! ¤ng Hai cói g»m mÆt xuèng mµ ®i. ¤ng tho¸ng nghÜ ®Õn mô chñ nhµ . VÒ ®Õn nhµ , «ng Hai n»m vËt ra gi­êng , mÊy ®øa trÎ thÊy bè h«m nay cã vÎ kh¸c, len lÐt ®­a nhau ra ®Çu nhµ ch¬i sËm ch¬i sôi víi nhau . Nh×n lò con, tñi th©n, n­íc m¾t «ng l·o cø giµn ra. Chóng nã còng lµ trÎ con lµng ViÖt gian ®ấy ­?. Chóng nã còng bÞ ng­êi ta rÎ róng h¾t hñi ®Êy ­? Khèn n¹n, b»ng Êy tuæi ®Çu... ¤ng l·o n¾m chÆt hai tay l¹i mµ rÝt lªn: - Chóng bay ¨n miÕng c¬m hay miÕng g× vµo måm mµ ®i lµm c¸i gièngViÖt gian b¸n n­íc ®Ó nhôc nh· thÕ nµy.- Sao b¶o lµng Chî DÇu tinh thÇn l¾m c¬ mµ?...- Ấy thÕ mµ b©y giê ®æ ®èn ra thÕ ®Êy!Hµ, n¾ng gím, vÒ nµo...Cha mÑ tiªn s­ nhµ chóng nã!  mçi ®øa mét nh¸t!- Chóng bay  ®Ó nhôc nh· thÕ nµy.Chóng nã còng lµ trÎ con lµng ViÖt gian ®ấy ­?.. h¾t hñi ®Êy ­? Khèn n¹n, b»ng Êy tuæi ®Çu...Đối thoạiĐộc thoạiĐộc thoại nội tâmLời đối đáp, trò truyện giữa hai hoặcnhiều ngườiLời nói một mình, trước và sau khôngcó lời nào của ai nhưng vẫn cóngười đang nghe nhưng không trả lờiKhông được nói thành lời, thể hiệnnhững trăn trở, day dứt, những trạngthái phức tạp nhất của tâm hồn nhân vậtSinh đà phách lạc, hồn xiêu: "Thương ôi! Chẳng phải nàng Kiều ở đây?...” Lòng riêng tấp tểnh mừng thầm: "Vui này đã bõ đau ngầm xưa nay!"Bước ra một bước một ngừng Trông xa, nàng đã tỏ chừng nẻo xa: "Phải rằng nắng quáng, đèn lòa "Rõ ràng ngồi đó chẳng là Thúc sinh?...” Miêu tả trực tiếpTả cảnh ngụ tìnhĐộc thoại nội tâmDòng ý thứcNội tâm nhân vậtNhân vậtMiêu tả và khái quátcác loại tính cáchxã hộiBiểu hiện quan niệm của nhà văn về thế giớicon ngườiNhân vật là chìa khóa để người đọc mở cửa bước vào thế giới nghệ thuật của văn bản truyện5. Chứng minh: “Những dấu hiệu của nhân vật văn học: tên, diện mạo,lời nói, hành động, số phận có mối quan hệ chặt chẽ và xoay quanh điểm trung tâm là tính cách”Bước ngoặt của nhân vậtCái bất thường xảy ra trong chuỗi những cái bình thườngPhải làm thay đổi số phận nhân vậthoặc bộc lộ ý nghĩa1.2 Sự kiện Cốt truyện đơn tuyến (truyện ngắn, truyện vừa)Cốt truyện đa tuyến (tiểu thuyết)Tính liên tục hữu hạn trong trật tự thời gian- Mối quan hệ nhân quả bộc lộ ý nghĩaTínhChấtKết cấuChức năngTiến trìnhTrình bày,Thắt nút,Phát triển, Cao trào,Mở nút(Không nhất thiết phải đầy đủ)Gắn kết sự kiện Bộc lộ xung đột mâu thuẫnTạo ra ý nghĩa nhân sinhGây hấp dẫnTập hợp các sự kiện → CỐT TRUYỆNNắm vững cốt truyện là khâu quan trọng để hiểu nhân vật, bức tranh xã hội và ý nghĩa TP1.3 Miêu tả và Trần thuậtTái hiện con người, cảnh (tự nhiên, xã hội),sự vậtMiêu tảMIÊUTẢPhân định ranh giớiThư giãnTrang tríTiêu biểu hóa- Chuyển tiếp từ sk này sang sk khác- Dự báoGiải tỏa căng thẳng sau skĐường nét cụ thể gợi cảm, Chất thơ,Gần với hiện thựcNhấn mạnh để nhân vật nổi bậtTRẦN THUẬT = Nghệ thuật kể chuyện của nhà vănCác thủ phápThời giantrần thuậtNhịpđiệutrần thuậtGiọng điệu trần thuậtNgôi trần thuậtĐiểm nhìn trần thuậtThời giantrần thuậtThời gian khách quanThời gian khách thểThời gian tâm lýThời gian hồi ứcThời gian hiện đươngSự kiệnTâm trạngNhớ lại trong tâm tưởngĐang diễn raNhịpđiệutrần thuậtXác định bởi diễn biến nhanh hay chậm của sự kiệnGiọng điệu trần thuậtThái độ, tình cảm của NV với sự vật, hiện tượng mà người đọc cảm nhận được qua sắc thái biểu cảm của lời vănGiọng điệu không phải ngữ điệuPhạm trù thẩm mĩ làm nên phong cách nhà vănNgôi trần thuậtNgười trần thuật do NV sáng tạo ra để thực hiệnhành vi trần thuậtĐiểm nhìn trần thuậtVị trí người trần thuật dựa vàoquan sát các nhân vật và sự kiệnĐiểmnhìnbên trongĐiểmnhìnbên ngoàiĐiểmnhìnkhông gianĐiểmnhìn di độngĐiểmnhìnthờigianBÀI TẬPAnh chị hãy phân tích các thủ pháp trần thuật trong một văn bản truyện tự chon.2. Đọc hiểu nội dung VB truyệnĐề tàiChủ đềChiều sâu tư tưởng, khả năng nắm bắt nhạy bénnhững vấn đề của cuộc sốngQuan điểm, thái độ của của tác giảvề vấn đề cơ bản trong VBPhạm vi hiện thực được phản ánh trong VBChủ đề được hình thành và biểu hiện trên cơ sở đề tàiNhiều VB cùng hướng về một đề tàinhưng chủ đề khác nhauBÀI TẬPAnh chị hãy xây dựng hệ thống câu hỏi hướng dẫnhọc sinh đọc hiểu một VB truyện trong SGKNgữ văn THCS