Chương trình Tập huấn bộ môn Ngữ văn THCS năm học 2009 - 2010 - Chuyên đề: Hướng dẫn giảng dạy và triển khai sử dụng vở bài tập góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học môn Ngữ văn ở trường THCS

uyÕt vÊn ®Ò cho HS.	- H¹n chÕ:+ CÇn ph¶i cã néi dung phï hîp+ GV cÇn cã tr×nh ®é chuyªn m«n tèt. + HS cÇn cã n¨ng lùc tù häc vµ häc tËp tÝch cùc + Tèn nhiÒu thêi gian thiÕt kÕ bµi ThÝ dô : Trong bài “ Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử” tác giả đã thể hiện tình cảm sâu sắc với cây cầu. Mặc dù, cây cầu này được người Pháp thiết kế và xây dựng khi xâm lược nước ta. Phải chăng, tình cảm của tác giả đơn thuần là sự rung động trước vẻ đẹp của cây cầu, không gắn với tinh thần yêu nước và tinh thần dân tộc ? Ho¹t ®éng cña GVHo¹t ®éng cña HSNªu vÊn ®Ò: Ý nghĩa chứng nhân và giá trị sâu sắc của cầu Long BiênGîi ý : Cầu được xây dựng bằng công sức và cả máu xương của ai? Ra đời trong hoàn cảnh đau thương của dân tộc, ngoài giá trị về giao thông kinh tế, cầu còn có giá trị lịch sử, văn hóa và nhân văn gì?HS : Đưa các giả thuyết trái ngược với điều đã thể hiện trong tác phẩm ( Chẳng hạn, tác giả ghê sợ cây cầu, phủ định mọi giá trị của cây cầu...) Điều gì sẽ đến với cảm nhận của người đọc ? HS Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò : Mặc dù cầu Long Biên ra đời trong một hoàn cảnh đặc biệt như thế, nhưng nó là kết tinh lao động của người Việt và tài hoa, trí tuệ của người Pháp... Nó không những là một tác phẩm kiến trúc đẹp, giàu giá tri, mà con là chứng nhân lịch sử, là giá trị tình người...KÕt luËn : Thái độ văn hóa, sâu sắc của tác giả với cầu Long Biên với cầu Long Biên2.2.Ph­¬ng ph¸p sö dông bµi tËp 2.2.a. B¶n chÊt cña ph­¬ng ph¸pTh«ng qua viÖc gi¶i bµi tËp HS thu nhËn ®­îc kiÕn thøc míiHS vËn dông kiÕn thøc, kÜ n¨ng ®Ó ph¸t triÓn t­ duyHS ph¸t triÓn n¨ng lùc nhËn thøc, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Bµi tËp Ng÷ v¨n võa lµ ph­¬ng tiÖn, võa lµ PPDH2.2.b. Qui tr×nh thùc hiÖnGV nªu bµi tËp chøa ®ùng vÊn ®Ò cÇn nhËn thøcHS gi¶i bµi tËp d­íi sù dÉn d¾t cña GVHS rót ra vÊn ®Ò cÇn nhËn thøc 2.2.c. ­u, nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p­u ®iÓm: 	+ Gióp HS chiÕm lÜnh kiÕn thøc mét c¸ch tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o.	+ Gãp phÇn thùc hiÖn c¸c PPDH kh¸c	+ DÔ thùc hiÖnNh­îc ®iÓm:	+ Tuú thuéc vµo tr×nh ®é cña GV mµ viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p cã hiÖu qu¶ kh¸c nhau.	+ NÕu l¹m dông hoặc sử dụng tiêu cực sÏ tèn thêi gian, phản tác dụng ThÝ dô : Sö dông c©u hái bµi tËp gióp HS tÝch cùc vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tÕ. C©u hái : H·y nªu ý nghÜa tªn gäi c¸c héi thi thÓ thao cña thanh thiÕu niªnHo¹t ®éng gi¶i bµi tËp cña HS cã thÓ nh­ sau :Ph­¬ng h­íng chungHo¹t ®éng cô thÓ Ph©n tÝch ®Ò bµi : cho c¸i g× ? yªu cÇu c¸i g× ?T×m ph­¬ng ph¸p xö lÝ : nªu néi dung c¬ b¶n, Nh©n vËt trung t©m, ý nghÜa truyÖn Th¸nh Giãng.X¸c ®Þnh ý nghÜa thùc tÕ cña tªn gäi .Cho tªn c¸c héi thi thÓ thao ( héi kháe Phï ®áng ) tøc lµ cho truyÖn Th¸nh Giãng. Yªu cÇu tìm ý nghÜa tªn gäi c¸c héi kháe.ViÖc lµm : KÕt luËn: 2.3. Ph­¬ng ph¸p häc tËp hîp t¸c theo nhãm nhá 2.3.a. B¶n chÊtGV tæ chøc cho HS cïng nhau thùc hiÖn mét nhiÖm vô nhÊt ®Þnh, trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.HS lµm viÖc c¸ nh©n, lµm viÖc theo cÆp, chia sÎ kinh nghiÖm vµ hîp t¸c cïng nhau trong nhãm nhá cã tæ chøc 2.3.b. Qui tr×nh thùc hiÖnB­íc 1: Chia nhãm, ph©n c«ng nhãm tr­ëng, th­ kÝB­íc 2: Giao nhiÖm vô B­íc 3: HS triÓn khai ho¹t ®éng trong nhãm B­íc 4: c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶B­íc 5: GV nhËn xÐt, ®¸nh gi¸, chèt l¹i kiÕn thøc cÇn lÜnh héi2.3.c. Uu nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸pUu ®iÓm+ Gióp h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc tæ chøc, hîp t¸c cña HS trong ho¹t ®éng x· héi+ Gióp h×nh thµnh n¨ng lùc qu¶n lÝ, l·nh ®¹o cña ng­êi lao ®éngNh­îc ®iÓm+ DÔ g©y Ø l¹i cho HS kÐm, l­êi häcThÝ dô : Trong giờ tập làm văn, cô giáo ra đề tả một đầm sen. Cô yêu cầu phải tả rất sinh động, chân thực. Nhưng trên thực tế, cả nhóm em, chưa một bạn nào được một lần biết đầm sen. Làm thế nào bây giờ? Ho¹t ®éng cña GVHo¹t ®éng cña nhãm HS-Ghi nội dung thảo luận lên bảng.GV có thể gợi ý hướng tìm tòiNêu thời gian, ccáh thức hoạt động nhómYªu cÇu HS lµm viÖc.GV ®i tíi c¸c nhãm quan s¸t vµ hç trî nÕu cÇnYªu cÇu c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶.-GV nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña c¸c nhãm.1-2 HS ®äc l¹i néi dung cho c¶ líp nghe tr­íc khi tiÕn hµnh - Nhãm HS tiÕn hµnh giải quyết vấn đề.- Nhãm tr­ëng ph©n c«ng cho c¸c nhãm viªn c¸c nhiÖm vô : +Tìm luËn ®iÓm+Tìm dÉn chøng+ So s¸nh, bình luËnHS ghi l¹i c¸c ý kiÕn ®· thèng nhÊt trong nhãmvµ viÕt kÕt luËn( do c¶ nhãm th¶o luËn) .- Đ¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶HS l¾ng nghe, quan s¸t, bæ sung ý kiÕn, nÕu cÇn.HS tù ®¸nh gi¸.Đổi mới PPDH là gì ?D¹y häc th«ng qua tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cña häc sinh. Chó träng H§ ngoµi trêi, ngo¹i khãa. Chó träng rÌn luyÖn ph­¬ng ph¸p tù häc vµ h×nh thµnh kÜ n¨ng.Tăng c­êng häc tËp c¸ thÓ phèi hîp víi häc tËp hîp t¸c;KÕt hîp ®¸nh gi¸ cña thÇy víi tù ®¸nh gi¸ cña trß.NHỮNG CẢN TRỞ ĐỐI VỚI VIỆC ĐỔI MỚI PPDH Ở THCS1	Thãi quen cña GV ®èi víi c¸c PPDH thô ®éng	 	 	 	 	 2	ý thøc ®æi míi PPDH cña GV ch­a cao	 	 	 	 	 3	KiÕn thøc, kÜ n¨ng cña GV vÒ PPDH míi cßn h¹n chÕ	 	 	 	 	 4	KiÕn thøc cÇn truyÒn ®¹t nÆng so víi thêi gian	 	 	 	 	 5	§iÒu kiÖn CSVC, ph­¬ng tiÖn d¹y häc thiÕu thèn	 	 	 	 	 6	T©m lý häc ®èi phã thi cö cña HS	 	 	 	 	 	 	 	 	 	 7	§iÒu kiÖn sèng cña GV khã kh¨n	 	 	 	 	 8	ChÝnh s¸ch, c¬ chÕ qu¶n lý GD kh«ng khuyÕn khÝch GV Đổi mới PPDH như thế nào ?Kế thừa, phát triển những ưu điểm trong hệ thống các PPDH quen thuộcHọc hỏi, vận dụng một số PPDH mới phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện dạy học ở địa phươngĐiều kiện đổi mới PPDH ?Nâng cao trình độ học vấn và năng lực sư phạm của - Nâng cao ý thức trách nhiệm, lòng yêu nghề vfa năng lực chuyên môn, năng lục sư phạm cho đội ngũ GV- HS tự giác, hứng thú học tập- Đổi mới chương trình và SGKĐảm bảo có đồ dùng dạy học, trang thiết bị và cơ sở vật chất theo quy định của Bộ GD-ĐTĐổi mới kiểm tra, đánh giá, ....B. ĐỔI MỚI CÁCH sỌAN BÀIĐổi mới cách soạn bàiĐổi mới cách soạn bàiMột số lưu ý khi soạn bàiTrong từng hoạt động, liên quan đến thời gian, đồ dùng, phương tiện, số lượng học sinh tham gia...cần được tính toán kĩ lưỡng và ghi vào bài soạnCác đơn vị kiến thức và kĩ năng thái độ ( Thường chúng ta chỉ chú ý đến kiến thức) ghi cột riêng, không ghi lẫn vào cột hoạt động của tròMột số nội dung chỉ đạo đổi mới PPGD1. Xác định về tư tưởng đối với GV, thể hiện quan điểm kiên định đổi mới PPGD.2.Tổ chức, chỉ đạo thường xuyên, có kế hoạch, không chạy theo phong trào, cao trào, hình thức3.Có biện pháp kiểm tra, đánh giá, khen, chê kịp thời4. Mỗi thời điểm tập trung chỉ đạo một số nội dung trọng tâm, then chốt5. Cải tiến nội dung sinh hoạt chuyên mônC.Qui tr×nh d¹y các bài §äc- hiÓu 1.Quy tr×nh dạy tác phẩm thơB­íc 1: T×m hiÓu bè côc bài thơ: Bµi häc cã mÊy phÇn ? Néi dung chÝnh cña mçi phÇn lµ g× ?Hoµn c¶nh s¸ng t¸c cã g× ®Æc biÖt ?+ Hoàn cảnh xã hội, lịch sử, văn hóa khi bài thơ ra đời ra đời + C¸ nh©n ( hoµn c¶nh cô thÓ, nhá) + Nh÷ng th«ng tin trªn gióp Ých g× cho viÖc hiÓu s©u h¬n t¸c phÈm ?Dạy thơ- B­íc 1: T×m hiÓu bè côc bài thơ: -Bước 2 : Tìm hiểu văn bản : Nhận xét về cảm hứng ban trùm? Diễn biến tâm trạng trữ tình ( mạch cảm xúc )? Hình tượng trung tâm là gì? Những yếu tố nào về hình thức nghệ thuật nổi bật làm rõ cảm hứng, cảm xúc, tâm trạng và hình tượng đó ( thể thơ, giọng điệu, hình ảnh, nhịp điệu...)Dạy thơ - B­íc 1: T×m hiÓu bè côc bài thơ: - Bước 2 : Tìm hiểu văn bản : - Bước 3: Hướng dẫn thưởng thức, bình giáNhận xét đặc sắc về nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuậtĐánh dấu mốc nào về tính độc đáo về nội và nghệ thuật Tác phẩm có vai trò tác động gì đến người đọc xưa và nay.- Đoạn thơ, câu thơ nào hay nhất, tiêu biểu nhất, em thích nhất2. Qui trình dạy văn xuôi ( tự sự )Bước 1: Như dạy thơBứớc 2 : Tìm hiểu văn bản : Cốt truyện và phân tích cốt truyện : Phản ánh mảng hiện thực nào của đời sống ? Chứa đựng mâu thuẫn, xung đột gì? Nhân vật, tuyến nhân vật thế nào ? Điểm nhìn, ngôi kể, vai kể, nghệ thuật kể, biến cố, chi tiết, giọng điệu... Góp phần thể hiện tính cách nhân vật, cảm hứng cảu tác giả.... Như thế nào?2. Quy tr×nh d¹y TP v¨n xu«i- Bước 1: Như dạy thơ- Bứớc 2 : Tìm hiểu văn bản - B­íc 3: H­íng dÉn th­ëng thøc vµ b×nh gi¸ t¸c phÈm v¨n xu«i NhËn xÐt nÐt ®Æc s¾c nhÊt vÒ néi dung vµ h×nh thøc nghÖ thuËt cña t¸c phÈm §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña t¸c phÈm vÒ néi dung t­ t­ëng ®èi víi b¹n ®äc ( X­a/ nay) §¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña h×nh thøc nghÖ thuËt cña t¸c phÈm ChØ ra nh÷ng c©u, ®o¹n v¨n hay ®¸ng ghi nhí trong v¨n b¶n ®­îc häc3.Qui trình dạy văn bản nghị luận- B­íc 1: H­íng dÉn ®äc vµ t×m hiÓu bè côc Tãm t¾t VB - Bè côc, tõ ng÷ khã Vai trß cña c¸c yÕu tè ngoµi v¨n b¶n- B­íc 2: H­íng dÉn t×m hiÓu v¨n b¶n NhËn xÐt vÒ néi dung, t­ t­ëng chñ ®¹oChØ ra sù phï hîp cña néi dung t­ t­ëng Êy víi c¸c h×nh thøc biÓu ®¹t : thÓ lo¹i, luËn ®iÓm, luËn cø vµ lËp luËn, lêi v¨n, giäng ®iÖu 2. Quy tr×nh d¹y TP nghÞ luËnB­íc 3: H­íng dÉn th­ëng thøc vµ b×nh gi¸ t¸c phÈm nghÞ luËn NhËn xÐt nÐt ®Æc s¾c nhÊt vÒ néi dung vµ h×nh thøc nghÖ thuËt cña t¸c phÈm §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña t¸c phÈm vÒ néi dung t­ t­ëng ®èi víi b¹n ®äc ( X­a/ nay) §¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña h×nh thøc nghÖ thuËt cña t¸c phÈm ChØ ra nh÷ng c©u, ®o¹n v¨n hay ®¸ng ghi nhí trong v¨n b¶n ®­îc häc4. §äc hiÓu kÞch b¶n v¨n häc 1. Yªu cÇu vÒ néi dung bµi häc :Néi dung chÝnh cña t¸c phÈm§Ò tµi, cèt truyÖnNéi dung bao trïm§Æc s¾c nghÖ thuËtGi¸ trÞ cña t¸c phÈm§ãng gãp vÒ néi dung vµ nghÖ thuËtBiÕt c¸ch ph©n tÝch kÞch b¶n v¨n häc : bi kÞch / hµi kÞch; cæ ®iÓn / hiÖn ®¹i §äc hiÓu kÞch b¶n v¨n häc2. Quy tr×nh d¹y kÞch b¶n VHB­íc 1: H­íng dÉn ®äc vµ t×m hiÓu bè côc Tãm t¾t v¨n b¶n- Bè côc vµ ý nghÜa Vai trß cña c¸c yÕu tè ngoµi v¨n b¶nB­íc 2: H­íng dÉn t×m hiÓu v¨n b¶n kÞch NhËn xÐt vÒ néi dung, t­ t­ëng chñ ®¹o ChØ ra sù phï hîp cña néi dung t­ t­ëng Êy víi c¸c h×nh thøc biÓu ®¹t cña VB : thÓ lo¹i, cèt truyÖn, nh©n vËt, kh«ng gian vµ thêi gian, hµnh ®éng vµ xung ®ét, lêi tho¹i §äc hiÓu kÞch b¶n v¨n häcB­íc 3: H­íng dÉn th­ëng thøc vµ b×nh gi¸ kÞch b¶n v¨n häc NhËn xÐt nÐt ®Æc s¾c nhÊt vÒ néi dung vµ h×nh thøc nghÖ thuËt cña t¸c phÈm §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña t¸c phÈm vÒ néi dung t­ t­ëng ®èi víi b¹n ®äc ( X­a/ nay) §¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña h×nh thøc nghÖ thuËt cña t¸c phÈm ( chó ý lêi tho¹i vµ xung ®ét) ChØ ra nh÷ng lêi tho¹i hay ®¸ng ghi nhí trong v¨n b¶n ®­îc häcIV . Sử dụng vở bài tậpThiết kế của vở bài tậpCách dùng: Bám theo tiến trình giờ day