Chuyên đề Sinh học Lớp 11 - Hành trình tuổi vị thành niên: Các biện pháp phòng tránh thai

G BAO CAO SU 
Bao cao su là biện pháp tránh thai duy nhất tránh được cả bệnh lây truyền qua đường tình dục và mang thai . 
PHÒNG TRÁNH BẰNG BAO CAO SU 
* Bao cao su nam : Là một vỏ bọc bằng nhựa cao su mỏng hay màng bao quanh dương vật để ngăn không cho tinh trùng xâm nhập vào âm đạo . 
* Bao cao su nữ được cho vào âm đạo trước khi giao hợp , giúp cặp bạn tình tránh tiếp xúc với dịch sinh dục của nhau . Bên trong bao có một vòng nhỏ di động , giúp bạn gái dễ cho bao vào âm đạo . Vòng lớn hơn ở bên ngoài giữ không cho bao tuột cả vào trong âm đạo , đồng thời che phủ âm hộ và trùm kín dương vật đến tận gốc khi giao hợp . 
CÁC LOẠI BAO CAO SU 
Taùc ñoäng, hieäu quaû 
Öu ñieåm 
Nhöôïc ñieåm 
Ngăn cản không cho tinh trùng xâm nhập vào dạ con. Hiệu quả 90% 
Có thể làm gián đoạn sự tự nhiên của quá trình giao hợp. 
Deã söû duïng phoøng traùnh ñöôïc HIV vaø caùc beänh laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc 
 a. Thuốc uống tránh thai : 
có 3 loại : 
	 1. Thuốc uống tránh thai thông thường ( loại có 2 hoóc môn ). 
	 2. Thu ốc tránh thai chỉ có một hoocmon . 
	 3. Thuốc tránh thai khẩn cấp . 
2. PH ÒNG TRÁNH THAI BẰNG THUỐC TRÁNH THAI 
Thuốc uống tránh thai thông thường ( loại có 2 hoóc môn ) 
Đây là loại thuốc chứa hai thứ hoóc môn sinh dục nữ ( oestrogen và progesteron ), dùng cho phụ nữ . Các chất này sẽ ức chế tuyến yên , làm các nang noãn ở buồng trứng không phát triển được nên không thể thụ thai . Trên thị trường hiện có nhiều nhãn hiệu như Choice, Rigevidon , Marvelon , Microgynon . 
- Thuốc có tác dụng cơ bản là điều chỉnh một chút các mức hoóc môn của cơ thể , làm cho trứng không rụng . 
- Thuốc có thể giúp bạn có chu kỳ kinh nguyệt đều đặn , giảm lượng máu kinh , bớt nguy cơ thiếu máu , giảm đau bụng , đau lưng trước và trong khi hành kinh . Một số nghiên cứu còn cho thấy thuốc giảm nguy cơ ung thư buồng trứng trong trường hợp chưa có u xuất hiện . 
 Thuốc uống tránh thai có hai loại vỉ : một loại chỉ có 21 viên , loại vỉ 28 viên 
Thuốc uống tránh thai chỉ có một hoóc môn 
Thuốc này chỉ chứa hoóc môn progesteron , là loại phù hợp cho người mẹ đang cho con bú vì nó không ảnh hưởng đến số lượng cũng như chất lượng sữa . Trên thị trường hiện phổ biến loại thuốc mang nhãn Exluton . Cơ chế tác dụng của thuốc này giống như thuốc tránh thai thông thường . 
Tuy nhiên , nó là biện pháp tránh thai tin cậy của phụ nữ cho con bú , bởi chất hoóc môn của phụ nữ cho con bú đã có tác dụng ức chế phần nào sự rụng trứng , nên với đối tượng này , thuốc vẫn có hiệu quả cao . Thuốc lại không ảnh hưởng đến sữa . 
Hiệu quả của thuốc này không bằng thuốc có hai hoóc môn . 
Thuốc tránh thai khẩn cấp 
Thành phần thuốc cũng là hoóc môn như thuốc uống tránh thai hằng ngày nhưng liều lượng cao hơn nhiều thuốc tránh thai khẩn cấp được chia làm 2 loại chính : 
Thuốc tránh thai khẩn cấp 
+Nhóm sử dụng chất progestin levonorgestrel (chất này tương tự như chất nội tiết được sản xuất từ buồng trứng của XX) gồm những “đại diện” tiêu biểu là: Escapelle, Postinor 2, Postinigt, Posisap 2 
Thuốc tránh thai khẩn cấp 
Khác với thuốc uống tránh thai thông thường, ai cũng có thể dùng được thuốc tránh thai khẩn cấp. Nó thường gây tác dụng phụ mạnh như: buồn nôn, nôn, rong huyết, kinh nguyệt bất thường, cương vú, đau đầu, chóng mặt... nhưng thực ra không hại vì nó ra khỏi cơ thể rất nhanh. 
Taùc ñoäng, hieäu quaû 
Öu ñieåm 
Nhöôïc ñieåm 
Ñôn giaûn, deã söû duïng, giaûm löôïng maùu kinh vaø ñau buïng khi coù kinh 
ức chế rụng trứng 
Có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện chứng huyết khối,kh ông phòng tránh được bệnh lây qua đường tình dục 
Một vài lời khuyên khi sử dụng thuốc tránh thai 
Cần uống theo chỉ dẫn : Mỗi ngày , bạn uống một viên ( theo thứ tự ghi trên vỉ thuốc ), tốt nhất là vào một thời điểm cố định trong ngày để duy trì sự ổn định của nồng độ trong cơ thể . Tuyệt đối tránh không được quên uống thuốc . 
 Cần ứng phó với tình huống bất thường : Dẫu thế nào bạn cũng nên chú ý tới những dấu hiệu bất thường và nhanh chóng đến gặp bác sỹ để có phương cách ứng phó nhanh nhất với nó . Nếu bạn quên uống 1 hoặc nhiều hơn thế , đồng thời lại chậm kinh , mất kinh thì có thể bạn đã có bầu . Trong trường hợp này bạn gái hãy kiểm tra ngay . 
Sự thật là những hormon trong thuốc tránh thai là những hormon tổng hợp nên có thể gây ra những tác dụng phụ ở một số bạn gái . Khi sử dụng thuốc tránh thai , bạn gái có thể bị rong huyết . 
 Ngoài ra phải kể tới những tác dụng phụ khác như : nhức đầu , trầm cảm , viêm âm đạo , xuất tiết nhiều ở âm đạo , viêm đường tiết niệu , thay đổi về lượng kinh , đau ngực , có vấn đề ở da , viêm lợi . Tất cả những tác dụng phụ thường gặp này dù không nghiêm trọng nhưng cũng cần đi khám để có thể tìm cách giảm bớt . 
 b. Các phương pháp tránh thai bằng hoocmôn khác : 
 - Biện pháp tránh thai cấy vào tay : là một bao vỏ , hình que diêm có tác dụng lâu dài , nó được phẫu thuật cấy dưới da ở phía trong phần trên của cánh tay . 
+ Ưu điểm : không gây rắc rối khi sử dụng , người phụ nữ không cần phải nhớ thời gian sử dụng vì nó đã được cấy dưới da . 
 + Nhược điểm : thời gian tránh thai kéo dài đến 3 năm , chi phí cao và khi muốn có thai thì phải đợi sau thời gian trên và phải do chính bác sĩ tiến hành phương pháp này trợ giúp . 
- Tiêm SMA: SMA được tiêm thẳng vào ống dẫn tinh . Sau 72 h, SMA tạo thành lớp khảm các điện tích có chức năng vô hiệu hóa tinh trùng . 
 + Ưu điểm : đơn giản , rẻ tiền và an toàn tuyệt đối . 
 + Nhược điểm : khả năng có thai lại sau khi ngừng sử dụng chậm ( có thể lên đến 1 năm ), gây hiện tượng kinh nguyệt không đều . 
MIẾNG DÁN NGỪA THAI 
3. Phòng tránh bằng thuốc diệt tinh trùng 
Đây là biện pháp khá mới ở Việt Nam. Nó không phải là hoócmôn mà là một loại hoá chất có tác dụng diệt tinh trùng . Thuốc diệt tinh trùng là loại chế phẩm hoá học đặt vào âm đạo trước khi quan hệ tình dục , nhằm mục đích tránh thai . 
 Thuốc diệt tinh trùng có nhiều dạng như bọt , kem , viên đặt . Có rất nhiều các loại khác nhau có thể dùng riêng lẻ hay dùng kết hợp với các dạng như bao cao su , màng ngăn âm đạo  
ƯU ĐIỂM 
NHƯỢC ĐIỂM 
- Dễ dàng sử dụng sau khi được hướng dẫn . 
- Tránh thai có hiệu quả và an toàn nếu dùng đúng cách . 
- Có thể áp dụng và ngừng sử dụng bất cứ lúc nào khi cần thiết. 
- Có thể gây kích thích , dị ứng cho phụ nữ và bạn tình , nhất là khi dùng quá nhiều trong 1 ngày . 
- Có thể làm nhiễm khuẩn đường tiểu . 
- Không phòng ngừa được bệnh lây qua đường tình dục. 
ƯU ĐiỂM 
NHƯỢC ĐiỂM 
- Không ảnh hưởng đến sữa mẹ. 
- Có thể làm tăng tính nhờn đường âm đạo. 
- Hỗ trợ thêm cho các biện pháp tránh thai khác như bao cao su, màng ngăn âm đạo. 
- Khó giấu được bạn tình rằng mình đang sử dụng biện pháp ngừa thai. 
- Tính hiệu quả phụ thuộc vào cách sử dụng có đúng hay không. 
4. Các phương pháp tránh thai kế hoạch hóa gia đình tự nhiên 
a. Tính ngày rụng trứng : 
Haønh kinh 
Ruïng tröùng 
Coù khaû naêng thuï thai 
- Trứng rụng vào khoảng ngày thứ 14 của chu kì , sống trong đường sinh dục khoảng 24 giờ . 
- Tinh trùng sống khoảng 3-4 ngày trong đường sinh dục nữ . 
 Như vậy chỉ cần tránh giao hợp 2 - 3 ngày trước và sau khi rụng trứng có thể tránh được có thai . Khoảng thời gian không thụ tinh được gọi là thời kỳ an toàn . 
Taùc ñoäng , hieäu quaû 
Öu ñieåm 
Nhöôïc ñieåm 
Khoâng caàn duïng cuï , thuoác men, khoâng maát tieàn . 
Tránh tinh trùng gặp trứng : 
Không có trứng rụng 
Ngăn cản tinh trùng gặp trứng 
Khoâng phaûi laø bieän phaùp ñaùng tin caäy , keùm hieäu quaû vaø khoâng neân duøng cho vò thaønh nieân , khoâng baûo veä ñöôïc tröôùc HIV, 
b. Xuất tinh ngoài âm đạo : 
 Là phương pháp giao hợp ngắt quãng vì vẫn giao hợp bình thường và phóng tinh ra bên ngoài . 
+ Ưu điểm : dễ thực hiện , không tốn kém , ngăn cản tinh trùng gặp trứng . 
+ Nhược điểm : tốn nhiều năng lượng , tỷ lệ thất bại cao khoảng 20% 
 5. Vòng tránh thai 
Vòng tránh thai là một dụng cụ nhỏ bằng nhựa được đặt vào tử cung . 
Taùc ñoäng, hieäu quaû 
Öu ñieåm 
Nhöôïc ñieåm 
Luoân naèm ñuùng choã, khoâng aûnh höôûng ñeán sinh hoaït tình duïc 
Ngăn cản sự làm tổ của phôi ở dạ con. Hiệu quả 90% 
Có thể liên quan đến bệnh viêm khung xương chậu 
6. PHẪU THUẬT ĐÌNH SẢN 
Triệt sản là biện pháp chỉ làm một lần mà có tác dụng tránh thai mãi mãi , khả năng sinh sản hầu như không thể phục hồi , hiệu quả rất cao (ở nam giới là 99,6%). 
6. PHẪU THUẬT ĐÌNH SẢN 
Đối với nam giới , bác sĩ sẽ làm tiểu phẫu đơn giản là thắt và cắt hai ống dẫn tinh , ngăn không cho tinh trùng từ tinh hoàn đi lên túi tinh . 
 Nữ giới thì được cắt và thắt ống dẫn trứng nên trứng bị chặn lại , không thể gặp tinh trùng và đi đến tử cung được . 
PHẪU THUẬT ĐÌNH SẢN 
Sau khi thực hiện triệt sản , bạn cần nghỉ ngơi khoảng một hai ngày , sau đó có thể hoạt động bình thường . Tuy nhiên , để vết rạch dễ lành và tránh nhiễm trùng , bạn cần tránh làm việc nặng 
Coù raát nhieàu bieän phaùp phoøng traùnh thai , moãi bieän phaùp coù öu , nhöôïc ñieåm rieâng . 
Nhöng caùc baïn cuõng neân nhôù raèng, ñoái vôùi vò thaønh nieân: Khoâng quan heä tình duïc laø an toaøn nhaát, coù theå baûo veä baïn khoâng coù thai sôùm vaø traùnh ñöôïc caùc beänh laây qua ñöôøng tình duïc! 
Phần thi dành 
cho khán giả 
Làm thê ́ nào đê ̉ phòng tránh mang thai ngoài ý muốn ? 
 Tránh gặp gơ ̃ chỉ có hai người ở những nơi vắng ve ̉, không tiếp xúc với phim ảnh va ̀ văn hóa đồi trụy , không sư ̉ dụng chất kích thích , rượu bia  
 Tránh quan hê ̣ tình dục trước hôn nhân , nếu có phải sư ̉ dụng biện pháp tránh thai . 
c) Cả a va ̀ b đúng . 
 Đáp án : c đúng   Giải thích : Khi tiếp xúc với phim ảnh va ̀ văn hóa đồi trụy , sư ̉ dụng chất kích thích , rượu bia , gặp nhau ở những nơi vắng ve ̉, tối tăm  đây là điều kiện dê ̃ nảy sinh những ham muốn vê ̀ tình dục . Nếu xảy ra quan hê ̣ tình dục cần có biện pháp tránh thai nếu không dê ̃ mang thai ngoài ý muốn . 
XIN CẢM ƠN THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ LẮNG NGHE CHUYÊN ĐỀ SINH CỦA LỚP 11A5