Chuyên đề Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn Ngữ văn - Trường THCS Lê Quý Đôn

ra đánh giá) cho nên việc sử dụng thiết bị dạy học trong môn Ngữ văn bước đầu có nhiều chuyển biến tích cực, nhưng chủ yếu do nỗ lực của cá nhân và các địa phương2. NHỮNG THUẬN LỢI	 - Tuy máy tính điện tử mang lại rất nhiều thuận lợi cho việc dạy học nhưng công cụ hiện đại này cũng không thể hỗ trợ GV hoàn toàn trong các bài giảng. Nó chỉ áp dụng có hiệu quả đối với một số bài giảng chứ không phải toàn bộ chương trình. Đặc biệt nó không thể thay thế vai trò chủ đạo của người giáo viên trong một tiết dạy Văn. Cụ thể như:3. CÁC THÁCH THỨC- Trong những tiết Văn học, ngoài những hình ảnh, tư liệu mà máy tính cung cấp để làm nổi bật trọng tâm bài học, kích thích sự hứng thú cho HS thì quá trình phân tích , bình giảng của người GV vẫn là then chốt.3. CÁC THÁCH THỨC- Với những bài học có nội dung dài, nhiều mảng kiến thức thì vận dụng CNTT vào bài dạy sẽ có rất nhiều thuận lợi như khắc phục được vấn đề thiếu thơi gian khi phải trình bày hết nội dung bài học lên bảng; lúc ấy, GV chỉ cần trình chiếu những kiến thức đã hệ thống ở từng slide để HS ghi nhận. GV sẽ có thời gian đi sâu vào luyện tập, củng cố kiến thức. 3. CÁC THÁCH THỨC3. CÁC THÁCH THỨC Nhưng đối với những bài học có nội dung ngắn, đơn giản thì việc dạy học theo phương pháp truyền thống sẽ thuận lợi hơn, vì nội dung ngắn gọn, không cần phải thiết kế từng slide mà nội dung đó sẽ được lưu trên một mặt bảng và như vậy GV sẽ dễ củng cố bài học từ đầu đến cuối và HS cũng dễ dàng hệ thống kiến thức đã học.	 - Bên cạnh đó kiến thức, kỹ năng về CNTT ở một số GV vẫn còn hạn chế, chưa đủ vượt ngưỡng đam mê và sáng tạo, thậm chí còn né tránh. Việc dạy học tương tác giữa người – máy, dạy theo nhóm, dạy phương pháp tư duy sáng tạo cho HS vẫn còn mới mẻ đối với giáo viên và đòi hỏi GV phải kết hợp hài hòa các phương pháp dạy học đồng thời phát huy ưu điểm của phương pháp dạy học này, làm hạn chế những nhược điểm của phương pháp dạy học truyền thống. Điều đó làm cho CNTT, dù đã được đưa vào quá trình dạy học vẫn chưa thể phát huy tính trọn vẹn tích cực và tính hiệu quả của nó. 	- Việc sử dụng CNTT để đổi mới phương pháp dạy học chưa được nghiên cứu kỹ, dẫn đến việc vận dụng không đúng chỗ, không đúng lúc, nhiều khi lạm dụng.3. CÁC THÁCH THỨC	 - Việc đánh giá một tiết dạy có ứng dụng CNTT còn lúng túng, chưa có tiêu chuẩn đánh giá cụ thể, rõ ràng. Việc đánh giá chưa hợp lí dễ dẫn đến cảm tính, sai lệch.	 - Các phương tiện thiết bị phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học ứng dụng CNTT còn thiếu và chưa đồng bộ, chưa được hướng dẫn sử dụng đầy đủ nên chưa thể triển khai rộng khắp và hiệu quả3. CÁC THÁCH THỨC	 - Việc kết nối và sử dụng Internet chưa được thực hiện triệt để và có chiều sâu. Công tác đào tạo, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng mới dừng lại ở việc xóa mù tin học nên giáo viên còn mất nhiều thời gian và công sức để ứng dụng CNTT trong lớp học một cách có hiệu quả.3. CÁC THÁCH THỨCMột số phương tiện chủ yếuMạng InternetCác loại từ điển điện tửSách điện tử ( e-book)Thư điện tử (e-mail)Một số trang web hữu ích:ông cụ tìm kiếm : www.google.comwww.vinaseek.comCó thể dùng phần mềm Flip Album Sample để xây dựng sách điện tử hoặc dùng phần mềm Violet để soạn bài giảng điện tử. C. Qui trình thiết kế: a) Bước 1 : Soạn trên giấy - Soạn bài trên giấy - Lập đề cương cho phần trình bày- Lập kịch bản cho các slide và dự kiến các hiệu ứngb) Bước 2 : Soạn trên máy tính - Soạn nội dung trên các slide- Tạo các hiệu ứng theo kịch bản đã dự kiến.- Trình diễn thử và chỉnh sửa 1. Qui trình chung: 2. Định hướng cụ thể: a) Với Tiếng Việt và Tập làm văn:	- Nêu ví dụ 	- Sơ đồ bảng biểu 	- Dùng các hiệu ứng để phân tích ví dụ theo ý đồ của giáo viên	+ Đổi màu chữ	+ Cho các chữ lần lượt xuất hiện	+ Các đường dẫn	- Chốt kiến thức	- Hình ảnh minh hoạ khi cần thiết- Câu hỏi thảo luận, bài tập vận dụng cần có hiệu ứng về thời gian, đáp án.Phần Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm: có thể trình chiếu về chân dung của tác giả, giọng đọc của tác gia hoặc nghệ sĩ. b) Với văn học : - Phần phân tích: có thể minh hoạ một vài hình ảnh minh hoạ cho nội dung bài học hoặc các tư liệu quý hiếm có liên quan đến tác phẩm.2. Định hướng cụ thể: - Kênh chữ : to, rõ, màu sắc phối hợp hài hoà, có qui định rõ từng phần theo khung:	+ Phần tư liệu minh hoạ	+ Phần dẫn chứng và những nhận xét khái quát về nội dung bài học	+ Phần nội dung ghi của HS. Các phần trên sẽ được sắp xếp, phân bố qua từng slide cụ thể.- Câu hỏi thảo luận, bài tập vận dụng cần có hiệu ứng về thời gian, đáp án.2. Định hướng cụ thể: - Cần sử dụng âm thanh, hình ảnh có lựa chọn, phù hợp với nội dung bài để tránh làm loãng bài họcNội dung trình bày: lí thuyết cô đọng được minh hoạ sinh động và có tính tương tác cao mà các phương pháp giảng bằng lời khó diễn tả.3. Một số yêu cầu khi thiết kế bài giảng điện tử:- Phần thiết kế: phải đảm bảo 3 yêu cầu sau: + Đầy đủ : đủ yêu cầu nội dung của bài học+ Chính xác : Đảm bảo không có thông tin sai sót+ Trực quan : Hình vẽ, âm thanh, màu sắc, bảng biểu sinh động hấp dẫn người nghe.3. Một số yêu cầu khi thiết kế bài giảng điện tử:- Phần thiết kế câu hỏi: + Với câu trả lời đúng : Thể hiện sự vỗ tay tán thưởng -> cổ vũ tinh thần của người học.+ Với câu trả lời sai : Thông báo lỗi và gợi ý tìm chỗ sai bằng cách nhắc nhở, đưa ra một gợi ý hoặc chỉ ra chỗ sai -> kích thích tư duy tím tòi, suy nghĩ của người học.+ Cuối cùng đưa ra một giải pháp hoàn chỉnh.3. Một số yêu cầu khi thiết kế bài giảng điện tử:D. BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ ĐỀ XUẤT	- GV cần mạnh dạn, không ngại khó, tự thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử của mình sẽ giúp GV rèn luyện được nhiều kỹ năng và phối hợp tốt các phương pháp dạy học tích cực khác.1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM	- Khi thiết kế bài giảng cần chuẩn bị trước kịch bản, tư liệu (Video, hình ảnh, biểu đồ,), chọn giải pháp cho sử dụng công nghệ, sau đó mới bắt tay vào soạn giảng. Khi soạn cần chú ý về Font chữ, màu chữ và hiệu ứng thích hợp ( hiệu ứng nhẹ nhàng, đơn giản, tránh gây mất tập trung vào nội dung bài giảng).1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM- Nội dung bài giảng cần cô đọng, súc tích, trong 1 Slide không nên có quá nhiều hình hay nhiều chữ làm mất sự tập trung của HS vào nội dung bài học.1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM- Không lạm dụng CNTT nếu chúng không tác động tích cực đến quá trình dạy học và sự phát triển của học sinh, công nghệ mô phỏng nếu không phản ánh đúng đúng nội dung, giá trị nghệ thuật và thực tế thì không nên sử dụng. Chuẩn kiến thức ở mức độ vận dụng cần kết hợp bảng và sử dụng các phương pháp dạy học khác mới có hiệu quả. 1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM- Tránh sử dụng CNTT như một hình thức thay đổi từ việc đọc – chép sang việc chiếu – chép.1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM2. ĐỀ XUẤT:- Giáo viên cần tham dự các lớp tập huấn về soạn giảng bài giảng điện tử, thường xuyên truy cập và đăng ký làm thành viên của một số trang web.- Mỗi trường cần có thư viện “giáo án điện tử” để trao đổi, rút kinh nghiệm, tiếp thu những công nghệ mới và trao đổi những cách làm hay.- Nhà trường cần trang bị thêm phòng đa năng với các phương tiện để ứng dụng CNTT như: Máy chiếu, máy quay, máy chụp, nối mạng, nâng cấp phần cứng, phần mềm giáo dục. 2. ĐỀ XUẤT:- Phòng GD&ĐT cần có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các trường triển khai ứng dụng CNTT trong dạy học. Hằng năm cần tổ chức hội thi ứng dụng CNTT để kích thích lòng đam mê sáng tạo phục vụ cho sự nghiệp giáo dục của tỉnh nhà.2. ĐỀ XUẤT:E. KẾT QUẢ:Qua quá trình ứng dụng CNTT trong dạy học môn Ngữ văn, chúng tôi thấy đã gặt hái được nhiều kết quả rất khả quan. Cụ thể:- Bài giảng của GV trở nên sinh động hơn, hấp dẫn hơn.- Kênh hình, kênh chữ, âm thanh sống động sẽ tác động tích cự đến việc tiếp thu bài học cũng như kích thích dự tư duy, nhận thức của HS.- Làm nổi bật trọng tâm bài giảng, giúp HS khắc sâu kiến thức.- Hình ảnh trực quan sẽ giúp GV dễ dàng liên hệ thực tế để giáo dục, rèn luyện kĩ năng sống cho HS.- Có sự hỗ trợ của máy tính sẽ giúp GV đảm bảo chất lượng thời gian cần thiết trong các khâu lí thuyết hay thực hành.- Không khí của tiết học Văn sẽ trở nên vui tươi, nhẹ nhàng, tạo cho HS cảm giác thoải mái, hứng thú; khiến cho các em ngày càng yêu thích học môn Văn hơn.* Ví dụ: Khi dạy bài “Động Phong Nha” (Văn 6)+ GV sẽ giới thiệu vị trí và đường vào động bằng cách trình chiếu hình ảnh đi vào động bằng đường bộ theo tỉnh lộ số 2 và chiếu một đoạn phim ngắn cách đi vào bằng đường thuỷ theo con sông Son.-> giúp các em hình dung cụ thể đường vào động. + Hoặc khi phân tích vẻ đẹp của động Phong Nha qua hai bộ phận: động khô và động nước, GV sẽ minh hoạ bằng hình ảnh con sông ngầm chảy trong hang động rất dài, sâu, nước rất trong. Hay hình ảnh những khối thạch nhũ màu sắc lóng lánh với những ân thanh kì diệu như tiếng đàn, tiếng chuông,; cũng có thể cho HS thưởng thức một đoạn bài hát hay một đoạn thơ về động Phong Nha.-> Chắc chắn rằng mỗi HS sẽ khắc sâu ấn tượng về vẻ đẹp của Phong Nha: vừa có nét hoang sơ, bí hiểm lại vừa rất thanh thoát và chất thơ.=> Từ đó, GV sẽ liên hệ giáo dục, rèn luyện kĩ năng sống cho HS: lòng yêu mến, tự hào về quê hương, đất nước mình. Đặc biệt là thái độ trân trọng, bảo vệ những di tích, danh lam thắng cảnh cug4 như môi trường thiên nhiên để phát triển kinh tế du lịch và bảo vể cuộc sống con người.LỜI KẾT:	Như vậy, việc ứng dụng CNTT vào trong giảng dạy có rất nhiều điều thú vị và tạo đươc sự hấp dẫn, lôi cuốn HS. Đây là một công dụng lớn của CNTT trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực.	Tuy nhiên, để một tiết dạy bằng bài giảng điện tử thành công thì đòi hỏi người GV phải không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, trình độ sử dụng vi tính; phải thường xuyên cập nhật thông tin, tìm kiếm tư liệu để vận dụng trong mỗi bài dạy cụ thể. Làm thế nào để CNTT thật sự là công cụ đắc lực phục vụ cho việc dạy và học, để môn Ngữ văn ngày càng nâng cao chất lượng.	Trên đây là một vài kinh nghiệm của tổ Văn trường THCS Lê Quí Đôn về việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy Ngữ văn. Rất mong được ý kiến đóng góp của quí thầy cô để tổ chuyên môn của trường tôi được hoàn thiện hơn.XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ !Xin chào tạm biệt !