Đề tài Phương pháp dạy tiết làm bài tập lịch sử

Ề DỰ CHUYÊN ĐỀ LỊCH SỬ 
Rạch Giá, ngày 06 tháng 11 năm 2010 
PHƯƠNG PHÁP DẠY TIẾT LÀM BÀI TẬP LỊCH SỬ 
I/ Cơ sở lí luận : 
- Một trong những yêu cầu hiện nay của đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử là phải đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá . Vì vậy thông thường trước những tiết kiểm tra định kì ở Lịch sử lớp 6,7,8 thường trong phân phối chương trình có những tiết làm Bài Tập Lịch Sử . Theo chúng tôi việc sắp xếp phân phối chương trình như thế là để giáo Viên chúng ta có thời gian đưa ra các dạng Bài Tập Lịch Sử rồi hướng dẫn các bước thực hiện trước tiên là giúp các em củng cố , nhớ lại các kiến thức đã học đặc biệt là những sự kiện lịch sử quan trọng trong từng chương và còn để các em khỏi bỡ ngỡ khi gặp các dạng bài tập , câu hỏi này trong lúc kiểm tra . 
- Theo chúng tôi để thực hiện tiết làm Bài Tập Lịch Sử hiệu quả nhất chúng ta nên tiến hành trên máy vi tính, sử dụng phần mềm Powerpoint trên các Slide hình ảnh. Bởi vì một tiết làm Bài Tập Lịch Sử sử dụng nhiều bảng phụ, tranh ảnh, bản đồ nếu chúng ta sử dụng giáo án truyền thống thì sẽ mất thời gian, lúng túng với số lượng đồ dùng như thế khi lên lớp dạy ( nhưng cũng vẫn có thể thực hiện được). 
- Ngoài ra , đây là tiết học mà người Giáo Viên có vai trò hết sức quan trọng trong việc thiết kế giáo án để làm sao gây được hứng thú học tập cho Học Sinh , tạo không khí “ vui để học “ thoải mái , sôi động  với những dạng Bài Tập giải ô chữ , nhận diện lịch sử  được lồng ghép trong tiết học , như vậy sẽ huy động được nhiều HS hoạt động tích cực , mặt khác còn làm cho các em hứng thú , yêu thích giờ học hơn . Tổ Sử Địa của Trường THCS Lê Quý Đôn cũng đã áp dụng phương pháp này trong hầu hết các tiết làm BTLS ở các khối lớp . 
II/ Biện pháp thực hiện : 
* Đối với Giáo viên : 
- Việc xây dựng và sử dụng các dạng bài tập lịch sử có vai trò quan trọng đối với quá trình hình thành , củng cố tri thức lịch sử cho Học Sinh . Nó là một trong những biện pháp phát triển năng lực nhận thức độc lập , đặc biệt là tư duy sáng tạo của các em . Đồng thời khi hoàn thành các bài tập , Học Sinh sẽ tự nhận thấy những thiếu sót của mình , Giáo Viên biết được kết quả nắm kiến thức của HS. Vì vậy , việc lựa chọn các dạng bài tập , câu hỏi phải phù hợp với từng chương và phải bao hàm kiến thức cơ bản của mỗi chương . 
Chúng ta có thể sử dụng các dạng bài tập như: 
+ Bài tập trắc nghiệm khách quan: chọn đúng-sai, điền khuyết 
+ Bài tập rèn kĩ năng thực hành, hệ thống, khái quát hóa kiến thức: trình bày một sự kiện lịch sử bằng lược đồ, lập bảng niên biểu, bảng thống kê 
+ Bài tập giải ô chữ hàng ngang và hàng dọc qua những gợi ý của Giáo Viên. 
+ Bài tập nhận diện lịch sử ( nhân vật , sự kiện, công trình, kiến trúc lịch sử) 
- Khi đưa ra các bài tập, Giáo Viên cần lưu ý: 
+ Các câu hỏi, bài tập phải phù hợp với nội dung cơ bản của việc học tập, Giáo viên phải có đáp án thật chuẩn và chính xác. 
+ Lựa chọn và ước lượng số lượng BT sao cho thích hợp với thời gian 1 tiết học ( không quá nhiều và cũng không ít quá). 
+ Bài tập đưa ra phải phù hợp với trình độ, phát huy được tính tích cực, tư duy của Học Sinh. Đồng thời phải huy động được nhiều Học sinh cùng làm việc, Giáo viên luôn chú ý thu hút tất cả học sinh cùng tham gia làm các Bài tập. 
+ Khi đưa ra câu hỏi, bài tập cần dự kiến câu trả lời của Học sinh, từ đó định ra tiêu chuẩn đánh giá bằng thang điểm thật chính xác. 
* Đối với Học Sinh: 
- Chuẩn bị, xem lại toàn bộ kiến thức trong chương vừa học. 
- Tích cực tham gia phát biểu, làm bài tập, nhận xét bổ sung ý kiến của bạn. 
Sau đây chúng tôi xin minh họa bằng một giáo án của tiết làm bài tập chương V- chương trình lịch sử lớp 7. 
- Để có được tranh ảnh, tư liệu phục vụ cho tiết làm bài tập, Giáo Viên cần tham khảo, tìm tư liệu trên mạng qua một số địa chỉ quen thuộc: Google, Bing seach (microsoft), yahoo seach. . . 
I. Mục tiêu: 
 II. Chuẩn bị: 
	 1. Giáo viên : 
	- Tranh ảnh, hình vẽ, bản đồ, bảng thống kê, những Slide hình ảnh đã được trình chiếu. 
	- Những câu hỏi, bài tập trong nội dung chương V đã được chuẩn bị. 
 2. Học sinh : 
 Xem lại những kiến thức đã học ở chương V. 
III.Tiến trình lên lớp: 
1/ Kiểm tra bài cũ: Có thể lồng ghép vào nội dung làm bài tập. 
2/ Giới thiệu bài : Chúng ta vừa tìm hiểu xong nội dung chương V, để giúp các em hệ thống lại những kiến thức đã học, hôm nay chúng ta sẽ làm quen với một số dạng bài tập lịch sử. 
3/ Làm Bài tập : 
Bài tập 1: GIẢI Ô CHỮ. 
GV trình diễn 9 ô hàng ngang.HS lần lượt lựa chọn câu hàng ngang theo thứ tự ( lần lượt 9 HS ).GV sẽ trình diễn câu hàng ngang theo thứ tựï lựa chọn của HS.GV lưu ý HS tìm ra từ khóa hàng dọc (được thể hiện bằng màu đỏ) với gợi ý sau : Đây là thành quả đạt được sau cuộc đấu tranh của anh em Nguyễn Huệ . HS giải được ô chữ hàng ngang được 10 điểm, riêng ô hàng dọc nếu HS nào đoán được sớm nhất sẽ được điểm 10. 
S 
Ô 
N 
G 
G 
I 
A 
N 
H 
N 
G 
Ọ 
C 
H 
Ồ 
I 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
T 
H 
A 
N 
H 
H 
Ó 
A 
C 
H 
Ữ 
N 
Ô 
M 
Q 
U 
Y 
N 
H 
Ơ 
N 
B 
Á 
T 
T 
R 
À 
N 
G 
H 
Ư 
N 
G 
Y 
Ê 
N 
T 
R 
Ấ 
N 
B 
I 
Ê 
N 
T 
R 
U 
Ô 
N 
G 
M 
 
Y 
Tõ KHãA 
N 
H 
À 
T 
 
Y 
S 
Ơ 
N 
6.Đô thị Phố Hiến thuộc tỉnh nào? ( 7 chữ cái ) 
1.Đây là ranh giới chia đôi đất nước trong cuộc chiến tranh Trịnh- Nguyễn (9 chữ cái) 
2.Đồn giặc bị ta tiêu diệt trong 1 buổi sáng mùng 5 tết Kỉ Dậu (7 chữ cái) 
3. Căn cứ chính của cuộc khởi nghĩa chàng Lía ( 9 chữ cái ) 
5.Văn tự chính thức dưới triều Quang Trung ( 6 chữ cái ) 
8.Đây là nơi Trung ương hoàng đế - Nguyễn Nhạc đóng đô ( 7 chữ cái) 
7. Một làng gốm nổi tiếng ở nước ta từ xưa đến nay (8 chữ cái) 
9.Một trong các dinh của Phủ Gia Định ( 8 chữ cái ) 
4.Nơi Quang Trung làm lễ tuyên thệ trên dưới 1 lòng cùng nhau diệt giặc ( 8 chữ cái ) 
Bài tập 2: LẬP BẢNG THỐNG KÊ . 
Nhóm 1, 2 : Lập bảng thống kê các cuộc chiến tranh phong kiến ở thế kỉ XVI- XVII? 
Thời gian 
Các thế lực tranh chấp 
Khu vực diễn ra chiến tranh 
Kết quả 
Nhóm 3, 4 : Lập bảng thống kê những hoạt động tiêu biểu của nghĩa quân Tây Sơn từ năm 1771 đến năm 1789 ? 
Thời gian 
Sự kiện 
Kết quả 
Bài tập 2: LẬP BẢNG THỐNG KÊ. 
1527-1592 
Mạc >< Nam triều) 
Thanh Hóa- Nghệ An 
Nam triều chiếm được Thăng Long. 
Nhóm 1, 2 : Lập bảng thống kê các cuộc chiến tranh phong kiến ở thế kỉ XVI- XVII? 
1627-1672 
Trịnh >< Nguyễn 
Quảng Bình- Nghệ An 
Đất nước chia cắt 2 miền. 
Thời gian 
Các thế lực tranh chấp 
Khu vực diễn ra chiến tranh 
Kết quả 
Nhóm 3, 4 : Lập bảng thống kê những hoạt động tiêu biểu của nghĩa quân Tây Sơn từ năm 1771 đến năm 1789 ? 
1785 
Tiêu diệt quân Xiêm ở trận Rạch Gầm- Xoài Mút 
Đánh thắng quân Xiêm 
Thời gian 
Sự kiện 
Kết quả 
Bài tập 2: LẬP BẢNG THỐNG KÊ. 
 1771 
Dựng cờ khởi nghĩa 
Xây dựng và mở rộng căn cứ 
1783 
Tấn công quân Nguyễn 
Nhà Nguyễn bị lật đổ 
1786 
Hạ thành Phú Xuân tiến ra Thăng Long 
Lật đổ họ Trịnh, giao quyền lại cho vua Lê 
1788 
Thu phục Bắc Hà 
 Quang Trung lên ngôi hoàng đế 
1789 
Quân Thanh xâm lược 
Đại phá 29 vạn quân Thanh 
Trình bày diễn biến trận Ngọc Hồi – Đống Đa- một trong những trận đánh lớn đã quét sạch 29 vạn quân Thanh về nước ? 
Bài tập 3: NHẬN DIỆN LỊCH SỬ 
GV chuẩn bị 6 bức tranh đánh số thứ tự từ 1 đến 6. 
HS sẽ lựa chọn bức tranh nào tùy thích (tối thiểu 6 HS). 
Mỗi bức tranh sẽ có 3 gợi ý theo mức độ từ khó đến dễ, 
nếu HS đoán được chủ đề bức tranh ở gợi ý thứ nhất 
được 10 điểm, ở gợi ý thứ 2 được 9 điểm và ở gợi ý thứ 3 
có 8 điểm. 
Tổ tiên vốn họ Hồ quê ở Nghệ An. 
Bức tranh 1 : 
Đây là ai? 
Có công thống nhất đất nước, đánh tan quân Xiêm, Thanh xâm lược. 
Nhân dân gọi ông là anh hùng áo vải. 
Bức tranh 1 : 
Đây là ai? 
- Ng ườ i ta thường gọi ông là La Sơn Phu Tử. 
 - Là người đứng đầu Viện Sùng Chính. 
 - Người được xem là quân sư của Quang Trung . 
Bức tranh 2: 
Ông là ai? 
Là chữ viết của dân tộc ta. 
- Là công cụ sáng tác của nhiều nhà thơ, văn tiêu biểu ( Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hồ Xuân Hương ). 
- Nó ra đời dựa trên cơ sở chữ Hán nhưng đọc theo tiếng Việt . 
Bức tranh 3: 
Đây là gì? 
Bức tranh 4 : 
Đây là đâu? 
Đây là một đô thị cổ. 
- Là thương cảng nổi tiếng của nước ta ở thế kỉ XVI- XVII. 
- Được Unesco công nhận là di sản văn hóa của Thế giới. 
Bức tranh 5: 
Đây là loại hình nghệ 
thuật nào ? 
- Rất nổi tiếng với vở "San Hậu". 
Loại hình nghệ thuật này rất phát triển vào thế kỉ XVII- XVIII. 
Nhà thơ Đào Duy Từ là người có công phát triển loại hình nghệ thuật này ở Đàng Trong. 
Bức tranh 6 : 
Đây là công trình nghệ thuật nào ? 
Là công trình nghệ thuật điêu khắc tiêu biểu. 
Do nghệ nhân Trương Văn Thọ chế tác năm 1656. 
Đặt tại chùa Bút Tháp ( Bắc Ninh ).