Giáo án môn Ngữ văn 11 tiết 61-63: Vĩnh biệt cửu trùng đài (Trích “Vũ Như Tô – Nguyễn Huy Tưởng”)

Tuần: 16	Ngày soạn: 24/11/2011
Tiết: 	61 - 63	Ngày dạy: 28/11/2011
VĨNH BIỆT CỬU TRÙNG ĐÀI
(Trích “Vũ Như Tô – Nguyễn Huy Tưởng”)
A.Mục tiêu cần đạt: 
1. Kiến thức:
 - Xung đột kịch, diễn biến, tâm trạng, tính cách bi kịch của hai nhân vật chính.
- Thái độ ngưỡng mộ, trân trọng của tác giả đối với những người nghệ sĩ có tâm huyết và tài năng những chịu số phận bi thảm.
2 Kĩ năng: Đọc hiểu một tác phẩm kịch
3 Thái độ: Có ý thức trong việc học tập, tiếp thu thể loại kịch.
B. CHUẨN BỊ BÀI HỌC
- Giáo viên: SGK,SGV, Giáo án chuẩn kiến thức kĩ năng.
- Học sinh: Đọc bài, soạn bài đầy đủ ở nhà.
C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1.Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra vở soạn
3. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học
GV gäi HS ®äc phÇn tiÓu dÉn SGK sau ®ã tãm t¾t néi dung chÝnh
- GV chèt l¹i
- Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm?
Ho¹t ®éng 2:
- GV ph©n vai cho HS ®äc håi V
Ho¹t ®éng 3:
(?) Ph©n tÝch nh÷ng m©u thuÉn xung ®ét c¬ b¶n cña vë kÞch còng nh­ ®o¹n trÝch?
- Hs trả lời.
- Gv nhận xét, chốt ý
TiÕt 2
- GV: Nªu tÝnh c¸ch vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng Vò Nh­ T«?
- HS chia nhãm nhá, trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp
- GV chuÈn kiÕn thøc
-GV: §an ThiÒm lµ ng­êi nh­ thÕ nµo?
- HS: suy nghÜ, tr¶ lêi
- Trình bày nghệ thuật của đoạn trích? 
+ mâu thuẫn của đoạn trích như thế nào?
+ Ngôn ngữ kịch ra sao?
+ Tính cách nhân vật ntn?
GV chốt lại những kiến thức đã học. HS xem phần ghi nhớ.
GV hướng dẫn HS tổng kết.
- Trình bày nội dung chính của văn bản?
- Khái quát một số đặc điểm nghệ thuật?
- Gv đưa câu hỏi kiểm tra, đánh giá.
- HS trả lời. GV gợi ý.
Hết tiết 2
- Trình bày nghệ thuật của đoạn trích? 
+ mâu thuẫn của đoạn trích như thế nào?
+ Ngôn ngữ kịch ra sao?
+ Tính cách nhân vật ntn?
GV chốt lại những kiến thức đã học. HS xem phần ghi nhớ.
GV hướng dẫn HS tổng kết.
- Trình bày nội dung chính của văn bản?
- Khái quát một số đặc điểm nghệ thuật?
- Gv đưa câu hỏi kiểm tra, đánh giá.
- HS trả lời. GV gợi ý.
- Hs về nhà làm bài tập
I.Tìm hiểu chung
1.Tác giả
Nguyễn Huy Tưởng(1912 – 1960 ) là nhà văn có thiên hướng khai thác đề tài lịch sử và có nhiều đóng góp ở thể loại tiểu thuyết và kịch.Văn phong Nguyễn Huy Tưởng giản dị, đôn hậu và thâm trầm, sâu sắc.
2)Tác phẩm
- Kịch Vũ Như Tô được sang tạo từ sự kiện lịch sử có thật xẩy ra ở Thăng Long các năm 1516 – 1517, dưới triều Lê Tương Dực.Vở kịch viết xong vào hè năm 1941 ban đầu có ba hồi sau tác giả viết tiếp thành 5 hồi; đoạn trích thuộc hồi 5.
II.Đọc hiểu văn bản
1) Xung đột chính của hồi kịch.
- Mâu thuẫn thứ nhất:
Nhân dân lao động
Bạo chúa và phe cánh
- Lầm than, làm việc cật lực, bị ăn chặn
->nghèo đói.
- Chết vì tai nạn, chết vì bị chém.
- Mất mùa-> nổi loạn
- Bắt xây Cửu Trùng Đài để làm nơi hưởng lạc, sống xa hoa.
- Tăng sưu thuế, tróc nã, hành hạ người chống đối.
- Lôi kéo thợ làm phản.
à Trịnh Duy Sản cầm đầu phe nổi loạn chống triều đình: Giết Lê Tương Dực, Vũ Như Tô, Đan Thiềm, cung nữ, thiêu hủy Cửu Trùng Đài.
- Mâu thuẫn thứ hai:
 Quan niệm nghệ thuật thuần túy, cao siêu muôn đời >< Lợi ích thiết thực, trực tiếp của nhân dân.
+ Vũ Như Tô - Kiến trúc sư - nghệ sĩ: Tâm huyết, hoài bão, muốn đem lại cái đẹp cho muôn đời.
+ Mượn uy quyền, tiền bạc của vua để thực hiện hoài bão lớn lao: à mục đích chân chính >< con đường thực hiện mục đích sai lầm.
à Đẩy Vũ Như Tô vào tình trạng đối nghịch với nhân dân - kẻ thù của nhân dân- người thợ.
à Bi kịch không lối thoát của nghệ sĩ thiên tài Vũ Như Tô.
Hết tiết 1
2)Các nhân vật chính của vở kịch
a)Vũ Như Tô
+ Là một kiến trúc sư tài ba, “ngàn năm chưa dễ có một”là hiện than cho niềm khát khao, say mê sang tạo cái đẹp;
+ Là một nghệ sĩ có nhân cách lớn, hoài bão lớn và có lí tưởng nghệ thuật cao cả.Tuy nhiên Vũ Như Tô lại lầm lạc trong suy nghĩ và hành động
Qua Vũ Như Tô, nhà văn đặt vấn đề về mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống; giữa khát vọng nghệ thuật muôn đời với lợi ích của nhân dân.
- Không hám lợi, chia hết vàng bạc vua thưởng cho thợ.
- Khát khao suốt đời là xây được một tòa lâu đài nguy nga tráng lệ, bền vững muôn đời, để dân ta nghìn thu hãnh diện.
à Lí tưởng chân chính, cao đẹp nhưng cao siêu xa rời đời sống nhân dân lao động.
à Vũ Như Tô không nhận ra một thực tế: Cửu Trùng Đài xây bằng mồ hôi, nước mắt, xương máu của nhân dân.
- Ông nhất mực cho rằng mình không có tội mà chỉ có công. Luôn tin vào việc làm chính đại quang minh của mình, và hi vọng sẽ thuyết phục được An Hòa hầu. 
- Khát vọng, đam mê sáng tạo nghệ thuật của ông xuất phát từ thiên chức của nghệ sĩ chân chính, nhưng chưa đúng vì đặt nhầm chỗ, vì xa rời thực tiễn, vì lợi dụng giai cấp cầm quyền tàn bạo để thực hiện mục đích chân chính của mình.
à Vô hình chung tự đưa ông sang hàng ngũ kẻ thù của nhân dân - ông thất bại - trả giá bằng chính sinh mạng của mình.
=> Vũ Như Tô - nhân vật bi kịch lịch sử, mang khát vọng lớn, cao cả nhưng lầm lạc trong suy nghĩ và hành động. Chỉ thực sự bừng tỉnh khi biết chính An Hòa ra lệnh đập phá, đốt Cửu Trùng Đài.
b) Đan Thiềm
- Dưới con mắt của Vũ Như Tô thì Đan Thiềm là tri kỷ, tri âm duy nhất ở triều đình.( Vũ mê cái đẹp, Đan Thiềm mê cái tài) .
- Luôn động viên, khích lệ, giúp đỡ Vũ Như Tô xây đài, bảo vệ đài.
- Là con người luôn tỉnh táo: Biết chắc Đài không thành, tìm cách bảo vệ an toàn tính mạng cho Vũ Như Tô, khuyên Vũ bỏ trốn.
- Sẵn sàng đổi mạng sống của mình cứu Vũ. Đau đớn khi không thể cứu được người tài.
- Bệnh Đam Thiềm: Bệnh mê đắm cái đẹp, cái tài. Có tấm lòng biệt nhỡn liên tàià Thuyết phục Vũ Như Tô mượn tay Lê Tương Dực để xây Cửu Trùng Đài.
=> Sống chết hết mình vì cái, cái đẹp.
Tiết 3
2. Nghệ thuật
- Mâu thuẫn tập trung phát triển cao, hành động dồn dập, đầy kịch tính.
- Ngôn ngữ điêu luyện, có tính tổng hợp cao, nhịp điệu của lời thoại nhanh.
- Tính cách , tâm trạng nhân vật bộc lộ rõ nét qua ngôn ngữ, hành động.
- Các lớp kịch được chuyển linh hoạt, tự nhiên, liền mạch.
4. Ghi nhớ: SGK
III.Tổng hợp, đánh giá, khái quát
1.Nội dung: 
Đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài đặt ra vấn đề sâu sắc có ý nghĩa muôn thủa về cái đẹp, về mối quan hệ giữa người nghệ sĩ và nông dân, đồng thời tác giả cũng bày tỏ niềm cảm thông, trân trọng đối với nghệ sĩ tài năng, giàu khát vọng nhưng rơi vào bi kịch.
2. Nghệ thuật: (Xem mục 4)
III.Luyện tập
1. Kiểm tra, đánh giá
- M©u thuÉn thø nhÊt ®­îc t¸c gi¶ gi¶i quyÕt døt kho¸t kh«ng? c¸ch gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo? 
- M©u thuÉn thø hai cã ®­îc gi¶i quyÕt døt kho¸t kh«ng? c¸ch gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo? 
2. Bài tập
Trong lêi ®Ò tùa kÞch Vò Nh­ T«, t¸c gi¶ viÕt:
"Than «i! Nh­ T« ph¶i hay nh÷ng kÎ giÕt Nh­ T« ph¶i? Ta ch¼ng biÕt.
CÇm bót ch¼ng qua cïng mét bÖnh víi §an ThiÒm". 
H·y ph¸t biÓu ý kiÕn cña m×nh vÒ lêi tùa trªn?
4. Hướng dẫn HS tự học
a) Bài cũ
- Nắm vững mâu thuẫn của truyện
- Tính cách của hai nhân vật chính của hồi kịch.
b) Bài mới:Luyện tập phỏng vấn và trả lời phỏng vấn