Giáo án Ngữ văn 10 CB tiết 76 Làm văn: Tóm tắt văn bản thuyết minh

Tuần :8
Tiết :76 
 Làm văn :
TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH
Mục tiêu cần đạt : Giúp HS
Tóm tắt được một văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản về một sản vật, một danh lam thắng cảnh, một hiện tượng văn học ...
Thích thú đọc và viết văn thuyết minh trong nhà trường cũng như theo yêu cầu của cuộc sống
Phương tiện dạy học :
SGK, SGV
Thiết kế bài giảng
Phương pháp dạy học :
 Đi từ việc phân tích những ví dụ cụ thể, hướng dẫn HS tóm tắt một VB thuyết minh
Tiến trình bài giảng :
ổn định :
Kiểm tra bài cũ :
Bài mới :
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung cần đạt
HĐ1 :
- Cho HS đọc phần1 SGK , xác định mục đích yêu cầu của Việc tóm tắt VBTM
HĐ 2 :
 Cho HS đọc VB “Nhà sàn”
 Cho HS thảo luận các câu hỏi SGK
 Gọi trình bày
 GV chốt lại những ý quan trọng
GV nhận xét bổ sung
 Cho biết cách tóm tắt VB thuyết minh
 Gọi HS đọc ghi nhớ SGK
HĐ3 :
 Chia nhóm cho HS thảo luận và hướng dẫn HS làm các bài tập SGK
GV nhận xét
HS đọc SGK, trả lời câu hỏi
 Đọc VB
 Làm viêc theo nhóm
 Đại diện nhóm trả lời, bổ sung
 HS đọc phần tóm tắt của mình
 HS trả lời
 Đọc ghi nhớ SGK
HS làm việc theo nhóm, sau đó trình bày trước lớp
I .Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh:
- Giúp hiểu và ghi nhớ những nội dung cơ bản của bài văn hoặc giới thiệu với người khác về đấi tượng thuyết minh hoặc về văn bản đó
- VB tóm tắt cần ngắn gọn, rành mạch, sát với nội dung văn bản gốc
II . Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh :
1 . Bài tập :
- Đối tượng thuyết minh : nhà sàn
- Đại ý : Thuyết minh kiến trúc nguồn gốc những tiện ích của nhà sàn
- Bố cuc : 3 phần 
 + Mở bài : ( Từ đầu ... cộng đồng ) : Nêu định nghĩa, mục đích sử dụng của nhà sàn
 + Thân bài : ( Tiếp theo ... là nhà sàn ) : Cấu tạo nguồn gốc và công dụng của nhà sàn )
 + Kết bài : (Đoạn còn lại ) : Đánh giá ca ngợi vẻ đẹp, sự hấp dẫn của nhà sàn VN xưa và nay
- Có thể tóm tắt VB như sau : 
“ Nhà sàn là công trình kiến trúc có mái che dùng để ở hoặc sử dụng vào những mục đích khác. Toàn bộ nhà sàn được cấu tạo bằng tre, giang, nứa, gỗ; gồm nhiều cột chống, mặt sàn, gầm sàn, các khoang sàn để ở hoặc rửa ráy. Hai đầu nhà sàn có hai cầu thang. Nhà sàn xuất hiện từ thời đá mới, tồn tại phổ biến ở miền núi VN và ĐNÁ. Nhà sàn có nhiều tiện ích : vừa phù hợp với hơi cư trú miền núi, đầm lầy, vừa tận dụng nguyên liệu tại chỗ, giữ được vệ sinh và đảm bảo an toàn cho người ở. Nhà sàn ở một số vùng miền núi nước ta đạt tớpi trình độ kĩ thuật và thẫm mĩ cao, đã và đang hấp dẫn khách du lịch ”
2 . Cách tóm tắt VB thuyết minh :
- Xác định mục đích, yêu cầu
- Đọc VB gốc để nắm được nội dung ( có thể gạch dưới những ý quan trọng )
- Tìm bố cục
- Viết tóm lược các ý để hình thành VB tóm tắt
- Kiểm tra lại
III .Ghi nhớ : ( SGK / 70 )
IV .Bài tập :
1 . Bài tập 1/71:
- Đối tượng thuyết minh : Tiểu sử, sự nghiệp của nhà thơ Ba-Sô và những đặc điểm của thể thơ Hai-cư
- Bố cục : 2 phần
 + Đoạn 1 : ( Từ đầu ... M.Si-Ki (1867-1902),...):Tóm tắt tiểu sử, giới thiệu các tác phẩm của Ba-Sô
 + đoạn 2 : ( phần còn lại ) : đặc điểm nội dung, nghệ thuật của thể thơ Hai-cư
- Tóm tắt phần thuyết minh về thơ Hai-cư :
Thơ Hai-cư có số từ vào loại ngắn nhất so với các thể thơ khác trên thế giới, chỉ có 17 âm tiết. Mỗi bài đều có một tứ thơ nhất định. Thơ Hai-cư thấm đẫm tinh thần thiền tông và tinh thần văn hoá Phương đông. Về ngôn ngữ, thơ Hai-cư chỉ gợi chứ không tả, chừa nhiều khoảng trống cho trí tưởng tượng của người đọc. Thơ hai-cư là một đóng góp lớn của NB cho kho tàng văn hoá nhân loại.
2 . Bài tập 2/ 72 :
- Đối tượng : một danh lam thắng cảnh
- Nội dung : vừa tập trung vào những đặc điểm kiến trúc, vừa ca ngợi vẻ đẹp nên thơ của đền Ngọc Sơn, đồng thời bày tỏ tình yêu, niềm tự hào đối với một di sản văn hoá của dân tộc
- Viết tóm tắt đoạn giới thiệu cảnh Tháp Bút, Đài Nghiên :
Đến thăm đền Ngọc Sơn, hình tượng kiến trúc đầu tiên gây ấn tượng là Tháp Bút, Đài Nghiên. Tháp Bút dựng trên núi Ngọc Bội, đỉnh tháp có ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình tháp là ba chữ “tả thanh thiên” dầy kiêu hãnh. Cạnh Tháp bút là cổng Đài Nghiên. Gọi là “Đài Nghiên” bởi cổng này là hình tượng “cái đài” đỡ “nghiên mực” hình trái đào tạc bằng đá, đặt lên đầu ba chú ếch với thâm ý sâu xa “ao nghiên, ruộng chữ”. Phía sau Đài nghiên là cầu Thê Húc nối sanh đảo ngọc – nơi toạ lác ngôi đền thiêng giữa rì rào sông nuớc.
Củng cố dặn dò :
Xem lại phần lí thuyết để nắm được cách tóm tắt một VB thuyết minh
Làm bài tập SGK
Chuẩn bị bài tiếp theo