Giáo án Ngữ văn 10 tiết 14, 15: Uy – lít – xơ trở về (Trích Ô – đi – xê sử thi Hy Lạp)

Ngày soạn: 20/09/08
Tiết :14 – 15 
Bài dạy: Đọc văn 	UY – LÍT – XƠ TRỞ VỀ
 ( Trích Ô – đi – xê sử thi Hy Lạp) 
I.MỤC TIÊU
- Kiến thức : Giúp học sinh cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của người Hi Lạp qua cảnh đoàn tụ gia đình của Uy- lít- xơ. Phân tích, lí giải được các đối thoại và diễn biến tâm lí của nhân vật. Nắm được đặc điểm nghệ thuật của sử thi.
- Kĩ năng: Nâng cao kĩ năng đọc hiểu, phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự.
- Thái độ: Có thái độ đúng mực với hạnh phúc gia đình.
II. CHUẨN BỊ
Thầy: Đọc tài liệu tham khảo, SGK, SGV, bài tập cho học sinh.
Trò: Đọc SGK, học bài cũ, soạn bài mới.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ổn định tổ chức ( 1 phút): Kiểm tra sĩ số học sinh.
Kiểm tra bài cũ ( 4 phút): - Bài học lịch sử cần rút ra qua truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu – Trọng thủy là gì? Bài học nào sâu sắc nhất đối với nhân vật An Dương Vương? 
- Đánh giá nhân vật Mị Châu dựa trên quan điểm của nhân dân? Hình ảnh ngọc trai nói lên điều gì về thái độ của nhân dân đối với Mị Châu?
TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY
TL
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Hoaït ñoäng cuûa troø
Muïc tieâu caàn ñaït
10
Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn ñoïc – hieåu khaùi quaùt
GV: Goïi HS ñoïc phaàn tieåu daãn SGK vaø toùm taét vaøi neùt ñaùng chuù yù veà taùc giaû Hoâ – me -rô?
GV: Ñònh höôùng neâu vaán ñeà.
GV: Döïa vaøo phaàn tieåu daãn em haõy neâu vaøi chi tieát veà söû thi OÂ-ñi-xeâ?
GV: Đònh höôùng choát laïi vaán ñeà vaø toùm taét noäi dung söû thi OÂ-ñi-xeâ.
GV: Ñònh höôùng ñeå HS xaùc ñònh vò trí ñoaïn trích.
HS: Ñoïc tieåu daãn SGK, thaûo luaän vaø traû lôøi.
HS: Döïa vaøo phaàn toùm vaø ñònh höôùng cuûa GV ñeå naém ñöôïc noäi dung söû thi.
I. Ñoïc - hieåu khaùi quaùt.
1. Taùc giaû Hoâ-me-rô.
- Hoâ-me-rô laø ngöôøi Hy Laïp, soáng vaøo khoaûng TK IX-VIII tröôùc CN. 
- OÂng laø ngöôøi thoâng thaùi, moà coâi sôùm, ñi ñaây ñi ñoù nhieàu, veà sau bò muø. OÂng đ ñöôïc coi laø taùc giaû cuûa hai söû thi lôùn I – li- aùt vaø OÂ-ñi-xeâ. OÂng coøn ñöôïc toân xöng laø cha ñeû cuûa söû thi Hy Laïp.
2. Söû thi OÂ-ñi-xeâ.
- Döïa vaøo truyeàn thuyeát veà cuoäc chieán tranh thaønh Tô - roa, keå veà cuoäc haønh trình trôû veà queâ höông, xöù sôû cuûa Uy-lít-xô.
- OÂ-ñi-xeâ laø baøi ca lao ñoäng, hoøa bình, theå hieän cuoäc soáng vaø öôùc mô cuûa ngöôøi Hy Laïp coå ñaïi trong coâng cuoäc chinh phuïc thieân nhieân, di daân môû ñaát, xaây döïng haïnh phuùc gia ñình.
Toùm taét: OÂ-ñi-xeâ daøi 12110 caâu thô, chia laøm 24 khuùc ca.
3) Ñoaïn trích: Trích khuùc ca XXIII cuûa söû thi.
75
Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn ñoïc – hieåu chi tieát.
GV: Goïi HS ñoïc phaân vai ñoaïn trích Uy-lít-xô trôû veà.
GV: Khi giôùi thieäu veà nhaân vaät Peâ-neâ-loáp, taùc giaû thöôøng söû duïng töø ngöõ naøo ñeå khaéc hoïa tính caùch nhaân vaät naøy?
GV: Ñònh höôùng theâm ñeå laøm noåi baät caùc neùt tính caùch cuûa nhaân vaät.
GV: Taïi sao raát nhôù vaø mong choàng trôû veà nhöng khi ñöôïc baùo tin Uy-lít-xô ñaõ trôû veà thì Peâ-neâ-loáp laïi khoâng tin?
GV: Khi ñoái dieän vôùi Uy-lít-xô thaùi ñoä cuûa Peâ-neâ-loáp nhö theá naøo? Cuoái cuøng naøng quyeát ñònh laøm gì? Taïi sao laïi thöû thaùch baèng chi tieát chieác giöôøng.
GV: Sau khi nghe lôøi giaûi thích cuûa Uy-lít-xô, thaùi ñoä cuûa Peâ-neâ-loáp ñaõ thay ñoåi nhö theá naøo? Ñeå mieâu taû taâm traïng ñoù cuûa Peâ-neâ-loáp, Hoâ-me-rô ñaõ söû duïng ngheä thuaät gì?
GV: Nhaän xeùt cuûa em veà nhaân vaät Uy-lít-xô?
GV: Ñònh höôùng: Baûn lónh ñaõ giuùp chaøng vöôït qua thöû thaùch:
- Söï môøi moïc quyeán ruõ nöõ thaàn Ca-lip-xoâ.
- Soùng gioù cuûa thaàn bieån Poâ-di-eâ-ñoâng.
- Söï caùm doã cheát ngöôøi cuûa yeâu bieån Xi-ren.
- Söï taøn baïo cuûa boïn khoång loà Poâ-li-phen
-Tìm caùch tröøng trò boïn caàu hoân.
- Cuoäc ñaáu trí vôùi ngöôøi vôï thuûy chung.
GV: Nhaän xeùt veà ngheä thuaät taùc giaû ñaõ söû duïng trong ñoaïn trích?
GV: Höôùng daãn HS toång keát.
HS: Ñoïc theo höôùng daãn cuûa giaùo vieân.
HS: Laøm vieäc caù nhaân, traû lôøi caâu hoûi.
HS: Phaân tích, giaûi thích caên cöù vaøo hai lôøi thoaïi vaø cöû chæ haønh ñoäng cuûa Peâ-neâ-loáp:
- Luoân thaän troïng khi noùi vaø ñaùp.
- Chôø ñôïi Uy-lít-xô trôû veà.
- Tìm caùch trì hoaõn, choáng choïi laïi boïn caàu hoân.
- Tröôùc söï thuùc baùch cuûa boïn caàu hoân naøng ñaõ ñöa ra cuoäc thi baén cung ñeå choïn choàng.
HS: Theo doõi SGK phaùt hieän daùng veû, cöû chæ cuûa Peâ-neâ-loáp khi ñoái dieän vôùi Uy-lít-xô, ñoàng thôøi caên cöù vaøo lôøi ñoái thoaïi vôùi Teâ-leâ-Maùc, thaûo luaän vaø traû lôøi.
- Loøng naøng raát ñoãi phaân vaân:
+ Khoâng bieát neân ñöùng xa hay laïi gaàn.
+ Ngoài laëng thinh treân gheá hoài laâu.
+ Loøng söûng soát.
+Khi ñaêm ñaêm aâu yeám nhìn choàng.
+ Khi khoâng nhaän ra choàng.
+ Khoâng theå hoûi han, khoâng theå nhìn maët choàng.
+ Cuoái cuøng Peâ-neâ-loáp quyeát ñònh kieåm tra vaø thöû thaùch: Chi tieát chieác giöôøng (Tình yeâu gia ñình, tình yeâu vôï choàng chung thuyû).
HS: Hoaït ñoäng theo thoùm, traû lôøi.
HS: Laøm vieäc caù nhaân döïa vaøo noäi dung ñoaïn trích traû lôøi.
- Ngheä thuaät mieâu taû chi tieát, tæ mæ vaø cuï theå: hình aûnh chieác giöôøng.
- So saùnh môû roäng: Noãi vui möøng cuûa Peâ-neâ-loáp khi gaëp laïi choàng vôùi hình aûnh ngöôøi ñi bieån böôùc leân ñaát lieàn. - So saùnh taám loøng kieân ñònh, thuûy chung cuûa Peâ-neâ-loáp: Loøng meï raén hôn caû ñaù, traùi tim trong ngöïc naøng kia laø saét.
- Caùch ñoái thoaïi cuûa caùc nhaân vaät.
- Ñònh ngöõ: 
+Peâ-neâ-loáp: thaän troïng.
+Uy-lít-xô: cao quyù, nhaãn naïi
+Ngöôøi vôï xieát bao thaân yeâu, ngöôøi baïn ñôøi chung thuûy.
HS: Döïa vaøo phaàn ghi nhôù ruùt ra noäi dung vaø ngheä thuaät.
II. Ñoïc – hieåu chi tieát.
1) Nhaân vaät Peâ-neâ-loáp.
- Tính caùch noåi baät cuûa Peâ-neâ-loáp laø moät con ngöôøi luoân thaän troïng, khoân ngoan, chung thuûy, ñaày nghò löïc vaø möu trí. Chôø ñôïi choàng roøng raõ 20 naêm, moät mình choáng choïi laïi söï quaáy nhieãu, böùc baùch cuûa boïn caàu hoân, duøng nhieàu caùch ñeå trì hoaõn thôøi gian, möu keá taám khaên ngaøy deät ñeâm thaùo
- Khi nghe tin Uy-lít-xô trôû veà, duø laø thoâng tin töø moät ngöôøi raát ñaùng tin caäy nhöng voán laø ngöôøi thaän troïng vì phaûi töï ñöông ñaàu choáng ñôõ vôùi bieát bao baát traéc trong suoát 20 naêm choàng ñi vaéng khieán Peâ-neâ-loáp khoâng theå voäi vaøng, noân noùng tin ngay. Naøng suy nghó vaø lyù giaûi söï kieän boïn caàu hoân bò gieát laø do söï baát bình cuûa thaàn linh tröôùc nhöõng haønh ñoäng nhuoác nhô, laùo xöôïc cuûa boïn chuùng.
- Khi ñoái dieän vôùi Uy-lít-xô, Peâ-neâ-loáp caûm thaáy söûng soát vaø kinh ngaïc vì khoâng theå tin ñöôïc ngöôøi choàng löu laïc 20 naêm ñaõ trôû veà, ñoàng thôøi cuõng raát ñoãi phaân vaân vaø khoâng chaéc ngöôøi ñaøn oâng kia laø Uy-lít-xô. Traùi tim naøng ñaõ phaàn naøo nhaän ra (khi ñaêm ñaêm aâu yeám nhìn choàng) nhöng lyù trí, söï khoân ngoan baét buoäc naøng phaûi thaän troïng (khoâng nhaän ra choàng). Cuoái cuøng, Peâ-neâ-loáp quyeát ñònh ñöa ra thöû thaùch.
- Khi ñaõ ñöôïc kieåm chöùng roõ raøng, baáy giôø Peâ-neâ-loáp môùi hoaøn toaøn tin laø thöïc: “buûn ruûn caû chaân tay, chaïy laïi, nöôùc maét chan hoaø”. Ñeå mieâu taû taâm traïng vui möøng trong caûnh ñoaøn tuï haïnh phuùc, Hoâ-me-rô ñaõ söû duïng ngheä thuaät so saùnh giöõa noãi khaùt khao chaùy boûng möøng rôõ khoân xieát cuûa ngöôøi ñi bieån trong côn vaät vaõ vôùi soùng nöôùc vaø khi hoï nhìn thaáy ñaát lieàn vaø ñaët chaân leân maët ñaát cuõng gioáng nhö taâm traïng Peâ-neâ-loáp sau cuoäc ñôïi chôø daèng daëc hai möôi naêm ñaõ ñöôïc gaëp laïi choàng trong nieàm vui söôùng vaø haïnh phuùc xieát
 bao.
2) Nhaân vaät Uy-lít-xô.
- Uy-lít-xô laø moät con ngöôøi coù baûn lónh vaø trí tueä, coù tính caùch cao quyù, nhaãn naïi vaø laø moät ngöôøi noåi tieáng khoân ngoan. Taát caû nhöõng yeáu toá ñoù ñaõ giuùp chaøng vöôït qua bao thöû thaùch, khoâng haáp taáp, khoâng voäi vaøng maø ñaày möu meïo nhaát laø trong vieäc tröøng trò boïn caàu hoân, bình tónh, töï tin trong cuoäc ñaáu trí vôùi ngöôøi vôï thuûy chung. 
-Trong cuoäc ñaáu trí naøy, caû hai vôï choàng ñeàu laø ngöôøi chieán thaéng. Thaéng lôïi ñaõ xoùa tan moïi nghi ngôø ñöa hoï ñeán beân nhau trong haïnh phuùc ñoaøn tuï.
3) Ñaëc saéc ngheä thuaät.
- Hoâ-me-rô ñaõ söû duïng nhöõng bieän phaùp ngheä thuaät tieâu bieåu ñeåõ taïo neân phong caùch trang troïng, chaäm raõi cuûa söû thi:
- Mieâu taû chi tieát cuï theå, tæ mæ.
- So saùnh môû roäng.
- Ñoái thoaïi daøi vôùi nhöõng laäp luaän chaët cheõ.
- Duøng nhieàu ñònh ngöõ ñeå khaéc hoïa tính caùch nhaân vaät.
III. Toång keát:
 Qua caûnh ñoaøn tuï giöõa Uy-lít-xô vaø Peâ-neâ-loáp sau hai möôi naêm xa caùch vôùi ngheä thuaät keå chuyeän vaø choïn löïa chi tieát ñaëc saéc, Hoâ-me-rô ñaõ khaéc hoïa veû ñeïp taâm hoàn vaø trí tueä maø ngöôøi Hy Laïp coå ñaïi muoán vöôn tôiù.
- Cuûng coá, daën doø (1 phuùt): Naém ñöôïc giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích.
- Baøi taäp veà nhaø: Soaïn tröôùc ñoaïn trích “Ra-ma buoäc toäi”
V. RUÙT KINH NGHIEÄM