Giáo án Ngữ văn 6 tiết 73, 74 Văn bản: Bài học đường đời đầu tiên (Trích "Dế Mèn phiêu lưu kí") - Tô Hoài

 TiÕt 73, 74. V¨n b¶n: Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn
 (TrÝch "DÕ MÌn phiªu l­u kÝ") - T« Hoµi.
Môc tiªu:
Học sinh đạt được:
Kiến thức:
Hiểu được nội dung ý nghĩa của bài học đường đời đâu tiên.
Kĩ năng:
Nắm được tác dụng của phương pháp kể truyện ngôi thứ nhất và những đắc sắc nghệ thuật miêu tả
Thái độ:
Học sinh rút ra bài học kinh nghiệm cho mình.
Chuẩn bị:
1.giáo viên:
-soạn bài
-đọc sách giáo viên, sách bài soạn
- sưu tầm tư liệu hình ảnh về bài học
2. học sinh
-soạn bài
- sưu tầm tư liệu tham khảo
C. các bức lên lớp
1. ổn định tổ chức:
2. kiểm tra bài cũ:
Kiểm tra việc chuẩn bị sách vở, dụng cụ học tập của học sinh
Bài mới
Hoạt động 1: khởi động
Trong chúng ta không là chưa từng mắc lỗi đúng không?Hãy kể về 1 lần mắc lỗi làm em nhớ nhất?
Dẫn: những lần mắc lỗi luôn khiến chúng ta ghi nhớ và hối hận đúng không? có 1 chú Dế Mèn cũng gây ra 1 lỗi lầm rất lớn va lỗi lầm đã khiến chú rất hối hận vậy câu truyện ấy như thế nào và bài học đường đời rút ra cho chú ra sao thì
Hoạt động 2: đọc-tìm hiểu chung
Gv cho häc sinh ®äc chó thÝch s¸ch gi¸o khoa
? Em h·y nªu vµi nÐt vÒ TH?
? Em biÕt g× vÒ t¸c phÈm?
GV gi¶ng: t¸c phÈm gåm 10 ch¬ng..néi dung t¸c phÈm: SGK
? VÞ trÝ cña ®o¹n trÝ
Hoạt động 3: hướng dẫn học sinh đọc-hiểu chi tiết
GV: ë ch¬ng nµy DÕ mÌn tù giíi thiÖu vÒ m×nh, ®Æc biÖt kÓ vÒ mét c©u chuyÖn ®¸ng ©n hËn - mét bµi häc ®êng ®êi ®Çu tiªn cña m×nh.
Gv híng dÉn häc sinh ®äc v¨n b¶n
Hs ®äc mét ®o¹n- Gv ®äc tiÕp mét ®o¹n
? H·y kÓ tãm t¾t c©u chuyÖn? hs kÓ
? C©u chuyÖn ®îc kÓ theo lêi cña nh©n vËt nµo? thuéc ng«i kÓ thø mÊy? C¸ch lùa chän vai kÓ nh vËy cã t¸c dông g×?
- T¹o nªn sù th©n mËt gÇn gòi gi÷a ngêi kÓ vµ b¹n ®äc. DÔ biÓu hiÖn t©m tr¹ng ý nghÜ th¸i ®é cña nh©n vËt ®èi víi nh÷ng g× x¶y ra ë xung quanh vµ ®èi víi chÝnh m×nh.
? H·y chia bè côc v¨n b¶n?
? PhÇn néi dung kÓ chuyÖn vÒ bµi häc ®êng ®êi ®Çu tiªn cña DÕ MÌn cã c¸c sù viÖc chÝnh nµo?
Sù viÖc nµo lµ nghiªm träng nhÊt?
? DÕ mÌn ®· tù giíi thiÖu m×nh nh thÕ nµo? Qua nh÷ng chi tiÕt cô thÓ nµo?
? H×nh d¸ng?
? Hµnh ®éng?
? TÝnh c¸ch cña dÕ MÌn ®îc miªu t¶ qua c¸c chi tiÕt nµo vÒ hµnh ®éng, ý nghÜ?
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ cña nhµ v¨n? Miªu t¶ theo tr×nh tù nµo? 
? Qua c¸ch miªu t¶ ®Æc s¾c ®ã em cã c¶m nhËn ®îc nh÷ng g× vÒ chµng DÕ MÌn?
GV: B»ng sù quan s¸t tinh têng, sù am hiÓu kü lìng vÒ loµi vËt nhµ v¨n ®· dùng lªn ®îc mét ch©n dung ngç nghÜnh, Ên tîng vÒ mét chµng dÕ ë tuæi míi lín.
HÕt tiÕt 73. ChuyÓn tiÕt 74
? Qua con m¾t cña DÕ MÌn, DÕ Cho¾t ®îc giíi thiÖu nh thÕ nµo?
? Em thÊy th¸i ®é cña DÕ MÌn ®èi víi DÕ Cho¾t nh thÕ nµo? (chó ý c¸ch xng h«, lêi lÏ, giäng ®iÖu
? Trong c©u chuyÖn víi DÕ Cho¾t ë lÇn sang nhµ ch¬i, DÕ MÌn ®· béc lé ®iÒu g×?
GV: Vµ mét sù viÖc bÊt ngê ®· xÈy ra, vèn tÝnh hay cµ khÞa DÕ MÌn tr«ng thÊy chÞ Cèc ®· bµy trß trªu chäc...
? Em h·y nªu diÔn biÕn t©m lý, th¸i ®é cña DÕ MÌn trong viÖc trªu chÞ cèc dÉn ®Õn c¸i chÕt cña DÕ Cho¾t?
? NhËn xÐt vÒ ngßi bót cña nhµ v¨n khi miªu t¶ t©m lý nh©n vËt?
? Qua sù viÖc nµy DÕ mÌn ®· rót rabµi häc g×?
? H×nh ¶nh nh÷ng con vËt ®îc miªu t¶ trong truyÖn cã gièng víi chóng trong thùc tÕ kh«ng? cã ®Æc ®iÓm nµo cña con ngêi ®îc g¸n cho chóng? 
*hoạt động 4: tổng kết:
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch viÕt vÒ loµi vËt cña T« Hoµi?
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ loµi vËt cña T« Hoµi?
Cho häc sinh nhắc lại
*hoạt động 5: luyện tập
Cñng cè dÆn dß:
+ Cñng cè:
? Em cã c¶m nhËn g× vÒ chµng dÕ MÌn?
? Bµi häc ®êng ®êi ®Çu tiªn mµ dÕ MÌn rót ra lµ g×? 
? NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ loµi vËt cña nhµ v¨n T« Hoµi?
+ DÆn dß:
- Häc thuéc ghi nhí s¸ch gi¸o khoa
- N¾m néi dung bµi häc
- KÓ l¹i v¨n b¶n
- So¹n bµi Phã tõ
I. T¸c gi¶, t¸c phÈm, ®o¹n trÝch
1. T¸c gi¶:
- Tªn thËt: NguyÔn Sen (1920)
- ViÕt v¨n tõ tr­íc c¸ch m¹ng.
- Cã nhiÒu t¸c phÈm viÕt cho thiÕu nhi, lµ nhµ v¨n cña tuæi th¬.
 2. T¸c phÈm:
- DÕ mÌn phiªu l­u ký (1941) lµ t¸c phÈm ®Æc s¾c næi tiÕng nhÊt cña T« Hoµi viÕt vÒ loµi vËt dµnh cho thiÕu nhi.
- T¸c phÈm ®­îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng trªn thÕ giíi.
- KÓ vÒ cuéc phiªu l­u ®Çy sãng giã vµ ®Çy lý thó cña chµng DÕ mÌn.
3. VÞ trÝ ®o¹n trÝch.
Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn thuéc ch­¬ng I cña t¸c phÈm. 
II. Đọc_ hiểu chi tiết
- C©u chuyÖn ®­îc kÓ theo lêi cña nh©n vËt chÝnh (DÕ MÌn), ng«i kÓ thø nhÊt.
-> T¸c dông
-Bè côc: hai ®o¹n
+ §o¹n 1: Tõ ®Çu-> S¾p ®øng ®Çu thiªn h¹ råi: Miªu t¶ vÎ ®Ñp c­êng tr¸ng cña DÕ MÌn 
+ Cßn l¹i: C©u chuyÖn bµi häc
Cã ba sù viÖc chÝnh:
+ DÕ mÌn coi th­êng DÕ cho¾t
+ DÕ MÌn trªu chÞ Cèc dÉn tíi c¸i chÕt cña DÕ Cho¾t; 
+ Sù ©n hËn cña DÕ MÌn.
--> Sù viÖc nghiªm träng nhÊt: DÕ MÌn g©y sù víi Cèc g©y ra c¸i chÕt th¶m th­¬ng cho DÕ Cho¾t.
1. H×nh ¶nh DÕ MÌn
Giíi thiÖu tØ mØ, kü cµng, ®Çy ®ñ vÒ hµnh ®éng, cö chØ, ngo¹i h×nh, tÝnh nÕt.
- H×nh d¸ng: + ®«i cµng mÉm bãng
 + vuèt ch©n cøng, nhän ho¾t
 + ®«i c¸nh dµi
 + ®Çu to, r©u dµi vµ cong
- Hµnh ®éng: + ®¹p phanh ph¸ch
 + vò phµnh ph¹ch
 + nhai ngoµm ngo¹p
 + trÞnh träng vuèt r©u
- TÝnh c¸ch: + ®i ®øng oai vÖ
 + cµ khịa víi tÊt c¶ hµng xãm
 + qu¸t mÊy chÞ Cµo Cµo
 + ®¸, ghÑo anh Gäng Vã
 + t­ëng m×nh s¾p ®øng ®Çu thiªn h¹
--> Dïng ®éng tõ, tÝnh tõ miªu t¶ h×nh d¸ng, tÝnh c¸ch ®Æc s¾c.
-> C¸ch miªu t¶ cña t¸c gi¶ lµ võa miªu t¶ h×nh d¸ng chung võa lµm næi bËt c¸c chi tiÕt quan träng cña ®èi t­îng, võa miªu t¶ ngo¹i h×nh võa diÔn t¶ cö chØ, hµnh ®éng
--> Dùng lªn mét c¸ch ch©n thùc, sèng ®éng cô thÓ vÒ mét chµng DÕ ë tuæi míi lín (thanh niªn c­êng tr¸ng)
--> Miªu t¶ ngo¹i h×nh ®ång thêi béc lé tÝnh nÕt, th¸i ®é cña nh©n vËt.
Ng­êi ®äc c¶m nhËn ®­îc mét chµng dÕ ë tuæi tr­ëng thµnh cã vÎ ®Ñp c­êng tr¸ng, trÎ trung, trµn ®Çy søc sèng, ®ång thêi còng thÊy ®­îc nh÷ng nÐt ch­a ®Ñp, ch­a hoµn thiÖn trong tÝnh nÕt, trong nhËn thøc vµ hµnh ®éng cña mét chµng dÕ thanh niªn ë tuæi míi lín. §ã lµ: B¶n tÝnh kiªu c¨ng, tù phô vÒ vÎ ®Ñp vµ søc m¹nh cña m×nh, xem th­êng mäi ng­êi, hung h¨ng, xèc næi, (t­ëng m×nh lµ tay ghª gím, s¾p ®øng ®Çu thiªn h¹ råi).
2. C©u chuyÖn vÒ bµi häc ®­êng
 ®êi ®Çu tiªn
* DÕ Cho¾t:
- Tr¹c tuæi MÌn, gÇy gß lªu ngªu, c¸nh ng¾n cñn, cµng bÌ bÌ, r©u côt, mÆt ngÈn ngÈn ng¬ ng¬, èm ®au.
--> Coi th­êng DÕ Cho¾t, th¸i ®é trÞch th­îng, ra vÎ kÎ c¶, ®µn anh, khinh th­êng, kh«ng coi Cho¾t ra g×, kh«ng quan t©m, gióp ®ì b¹n bÌ. (C¸ch ®Æt tªn dÕ Cho¾t, c¸ch x­ng h« trÞch th­îng" chó mµy". Khi nghe dÕ Cho¾t thØnh cÇu gióp ®ì th× hÕch r¨ng lªn x× mét h¬i râ dµi vµ lín tiÕng m¾ng má). DÕ MÌn tá ra lµ mét kÎ v« t©m, Ých kü, kh«ng cã t×nh bao dung vµ lßng th­¬ng ®ång lo¹i. ®· kh«ng cho DÕ Cho¾t th«ng ng¸ch l¹i cßn m¾ng má thËm tÖ
C¸ch nh×n diÔu cît, ch©m chäc,
- Lóc ®Çu: huyªnh hoang tr­íc DÕ Cho¾t, kh«ng coi ai ra g×.
- Trªu råi: tôt vµo hang, yªn chÝ vÒ sù yªn æn kiªn cè cña n¬i Èn n¸u.
- BiÕt chÞ Cèc mæ DÕ Cho¾t khiÕp sî n»m im thin thÝt.
- ChÞ Cèc ®i råi, mon men bß lªn, ©n hËn vÒ lçi cña m×nh, thÊm thÝa bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn.
--> ThÓ hiÖn biÖt tµi cña nhµ v¨n T« Hoµi vÒ c¸ch miªu t¶ tinh tÕ, ch©n thËt diÔn biÕn t©m lý nh©n vËt, qua ®ã nhËn râ thªm tÝnh c¸ch nh©n vËt, huyªnh hoang tù phô tr­íc kÎ yÕu nh­ng l¹i run sî tr­íc kÎ m¹nh.
--> Bµi häc vÒ thãi ng«ng nghªnh ngç ng­îc, kh«ng coi ai ra g× --> g©y ho¹ cho ng­êi kh¸c (C¸i chÕt oan uæng cña DÕ Cho¾t).Bµi häc Êy ®­îc nãi lªn qua lêi khuyªn cña dÕ Cho¾t
--> H·y sèng th©n ¸i, m×nh v× mäi ng­êi, ®õng nªn Ých kû, kiªu c¨ng hèng h¸ch kÎo g©y ra nh÷ng hËu qu¶ xÊu kh«ng l­êng tr­íc ®­îc.
=> Võa rÊt gièng, rÊt ch©n thùc víi nh÷ng con DÕ thËt trong thùc tÕ nh­ng l¹i võa rÊt gièng víi mét con ng­êi ë løa tuæi míi lín víi nh÷ng nÐt bång bét, xèc næi, thiÕu chÝn ch¾n trong suy nghÜ, viÖc lµm.
- TruyÖn ®­îc viÕt theo lèi ®ång tho¹i. Nh©n vËt chÝnh lµ nh÷ng con vËt nhá bÐ b×nh th­êng vµ rÊt gÇn gòi víi trÎ em. Loµi vËt ë ®©y còng cã suy nghÜ nãi n¨ng t×nh c¶m, t©m lÝ vµ c¸c quan hÖ nh­ ë con ng­êi.
- NghÖ thuËt miªu t¶ loµi vËt cña T« Hoµi rÊt sinh ®éng. C¸ch kÓ chuyÖn theo ng«i thø nhÊt tù nhiªn, hÊp dÉn, ng«n ng÷ chÝnh x¸c, giµu tÝnh t¹o h×nh.
III. tổng kết
 Ghi nhớ sgk tr 11
IV. luyện tập
Hướng dẫn học sinh làm bài tập sgk và bài tập bổ sung