Giáo án Ngữ văn 9: Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long)

Lặng lẽ Sa pa Nguyễn Thành LongI. Tìm hiểu chung VBTác giả: Nguyễn Thành Long (1925- 1991) quê ở Quảng Nam. Viết văn từ thời KCCP. Ông là nhà văn chuyên viết về truyện ngắn và bút kí.Phong cách văn xuôi nhẹ nhàng, tình cảm, giàu chất thơ và ánh lên vẻ đẹp con người.2. Tác phẩm: Viết năm 1970, sau chuyến đi thực tế ở Lào Cai vào mùa hè năm 1970 của tác giả.In trong tập “Giữa trong xanh”.Nguyễn Thành Long (1925- 1991)Tãm t¾t truyÖn: Rêi c©y cÇu sè 4, chiÕc xe chë hµnh kh¸ch lªn Lai Ch©u trÌo lªn nói. B¸c l¸i xe, «ng häa sÜ giµ, c« kÜ s­ trÎ míi ra tr­êng trß chuyÖn víi nhau vÒ Sa Pa, vÒ héi häa, vÒ h¹nh phóc, t×nh yªu.ChiÕc xe dõng l¹i ®Ó lÊy n­íc vµ cho hµnh kh¸ch nghØ ng¬i. B¸c l¸i xe giíi thiÖu víi «ng häa sÜ vµ c« g¸i vÒ mét ng­êi c« ®éc nhÊt thÕ gian. §ã lµ anh thanh niªn 27 tuæi, lµm c«ng t¸c khÝ t­îng kiªm vËt lý ®Þa cÇu trªn ®Ønh Yªn S¬n cao 2600m. Anh mêi hai ng­êi lªn nhµ ch¬i, sau ®Êy hä nãi chuyÖn víi nhau kho¶ng 30 phót. Anh kÓ chuyÖn m×nh sèng vµ lµm viÖc t¹i ®©y. Anh rÊt yªu vµ g¾n bã víi c«ng viÖc cña m×nh. Anh cßn thÝch ®äc s¸ch, trång c©y thuèc nam, trång hoa và nu«i gµ. N¬i anh ë ng¨n n¾p, gän gµng. Nãi chuyÖn víi anh, «ng häa sÜ xin vÏ anh. Nh­ng anh ®· giíi thiÖu víi «ng häa sÜ vÒ «ng kü s­ d­íi v­ên rau Sa Pa, anh c¸n bé nghiªn cøu b¶n ®å sÐt - nh÷ng ng­êi còng gièng nh­ anh, say mª lµm viÖc, cèng hiÕn tuæi trÎ, trÝ tuÖ, h¹nh phóc c¸ nh©n cho ®Êt n­íc. C« kü s­ sau khi nãi chuyÖn víi anh TN bµng hoµng nhËn thÊy mèi t×nh ®Çu nh¹t nhÏo cña m×nh tõ bá lµ ®óng ®¾n vµ yªn t©m víi quyÕt ®Þnh nhËn c«ng t¸c miÒn nói. Sau 30 phót nãi chuyÖn, ®Õn giê èp, anh TN ph¶i chia tay mäi ng­êi trong sù bÞn rÞn vµ quyÕn luyÕn. Anh kh«ng quªn tÆng hai ng­êi mét lµn trøng, tÆng c« g¸i mét bã hoa thËt ®Ñp.1. Tình huống truyện và chủ đềTình huống truyện: cuộc gặp gỡ tình cờ, ngắn ngủi giữa ông hoạ sĩ già, cô kĩ sư trẻ với anh thanh niên 27 tuổi làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m giữa núi rừng Sa Pa. Cuộc gặp gỡ bất ngờ ở nơi heo hút ấy đã để lại trong tâm tưởng mỗi người những tình cảm, ấn tượng tốt đẹp.Chủ đề: Truyện khắc hoạ thành công hình ảnh những người lao động bình thường, mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng ở một mình trên đỉnh núi cao. Qua đó, khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng.2. Nhân vật anh thanh niên. a. Hoàn cảnh sống và làm việc.Anh thanh niên 27 tuổi, có tầm vóc bé nhỏ, nét mặt rạng rỡ, tình nguyện lên sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m không một bóng người và trở thành một trong những người cô độc nhất thế gian. Anh lµm c«ng t¸c khÝ t­îng kiªm vËt lý ®Þa cÇu, suèt ngµy chØ ®o giã, ®o m­a, ®o n¾ng, tÝnh m©y, ®o chÊn ®éng mÆt ®Êt, dù vµo viÖc b¸o tr­íc thêi tiÕt hµng ngµy. C«ng viÖc ®ßi hái ph¶i rÊt tû mû vµ chÝnh x¸c. §èi víi ng­êi thanh niªn 27 tuæi, c«ng viÖc ®ã dÔ g©y c¶m gi¸c buån ch¸n v× nã qu¸ ®¬n ®iÖu, lÆp ®i, lÆp l¹i hµng ngµy.2. Nhân vật anh thanh niên. b. Những phẩm chất tốt đẹp.Say mê với nghề, hiểu được ý nghĩa công việc anh làm có góp phần vào công việc chung của đất nước. Có những suy nghĩ và quan niệm đúng đắn về cuộc sống và công việc.Tìm thấy nguồn vui trong công việc:+ Yêu sách và rất ham đọc sách+ Biết tổ chức, sắp xếp cuộc sống khoa học, ngăn nắp, chủ động: đọc sách, chăm hoa, nuôi gà, tự học... Tính tình và phong cách: cởi mở, chân thành, hiếu khách, khiêm tốn, thành thực.3. Các nhân vật phụa. Nhân vật ông hoạ sĩ (nhà văn ẩn mình)xúc động và bối rối bằng sự từng trải nghề nghiệp và khao khát của người nghệ sĩ sáng tạo đi tìm đối tượng của nghệ thuật, ông đã cảm nhận được chính anh là đối tượng ông cần và là nguồn khơi gợi sáng tácông cảm thấy nhọc vì những điều anh nói thổi bùng ngọn lửa đam mê công việc như thời trai trẻ và ý tưởng đưa anh vào sáng tác cần nhọc công rất nhiều.b. Nhân vật cô kĩ sưLà cô gái hồn nhiên, kín đáo.Bàng hoàng hiểu thêm về cuộc sống, về con đường mà cô đã lựa chọn.=> Đó là sự bừng dậy của những tình cảm lớn lao, cao đẹp khi người ta gặp được những ánh sáng đẹp đẽ tỏa ra từ cuộc sống, từ tâm hồn của người khác.c. Bác lái xe.Rất sôi nổi, là người làm cho câu chuyện thêm sinh động, hấp dẫn.=> Nhân vật bác lái xe, cô kĩ sư góp phần làm nổi bật nhân vật anh TN thêm sinh động.d. Các nhân vật gián tiếpAnh bạn ở trạm khí tượng Phan-xi-păng.Ông kĩ sư vườn rau dưới Sa Pa.Anh cán bộ nghiên cứu bản đồ sét.=> Các nhân vật vắng mặt đã thể hiện phẩm chất con người Sa Pa say mê lao động, thầm lặng cống hiến.=> Góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm, làm sáng đẹp và hoàn thiện hình tượng anh thanh niên. Phan Xi Păng là ngọn núi cao nhất Việt Nam, cũng là cao nhất trong ba nước Đông Dương nên được mệnh danh là "Nóc nhà Đông Dương" (3.143 m) thuộc dãy núi Hoàng Liên Sơn, về phía tây nam thị trấn Sa Pa, nằm giáp hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu thuộc vùng Tây bắc Việt Nam được hình thành vào thời kỳ tân tiến tạo, kỷ Phấn Trắng - Đại Cổ Sinh cách ngày nay trên 100 triệu năm. Theo tiếng địa phương, núi tên là "Hủa Xi Pan" và có nghĩa là phiến đá khổng lồ chênh vênh.III. Tổng kết1. Nghệ thuật: xây dựng tình huống độc đáocốt truyện đơn giảntạo tình huống tự nhiên,chọn ngôi kể và điểm nhìn trần thuật hợp lí...Nhân vật chính xuất hiện sau lời kể của nhân vật phụ.Lời văn kể chuyện trong sáng, trau chuốt, giàu chất thơ. Những đoạn tả cảnh thoáng, gọn làm nền cho Sa Pa lặng lẽ.Tên truyện cũng đầy chất thơ.III. Tổng kết2. Nội dung: Ca ngợi những con người lao động trẻ tuổi, bình thường, lặng lẽ làm việc cho đất nước ở Sa Pa qua cuộc gặp gỡ với người thanh niên ở trạm khí tượng vật lí địa cầu.Luyện tậpTruyện ngắn “LLSP” như một bài thơ giàu chất trữ tình. Vậy chất trữ tình đó được tạo bởi những yếu tố nào?Ngoài chất trữ tình, truyện còn hấp dẫn người đọc bởi những thành công nghệ thuật nào?Tại sao tất cả các nhân vật trong truyện, kể cả nhân vật anh thanh niên, đều không được đặt tên? Dặn dòĐóng vai cô kĩ sư kể lại đoạn cuối truyện “Lặng lẽ Sa Pa”Phân tích nhân vật anh thanh niên