Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 1 đến 5 - Trường THCS Nguyễn Thái Bình

tr¸nh nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng sù thËt.
HS ®äc ghi nhí 2.
HS: Tr¶ lêi kh«ng biÕt.
HS: §­a lÝ do kh«ng x¸c thùc sÏ ¶nh h­ëng tíi b¹n vµ nh­ vËy lµ nãi dèi.
Ghi b¶ng
I. Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng.
- Khi giao tiÕp cÇn nãi cã néi dung.
 => Néi dung cña lêi nãi ph¶i ®¸p øng yªu cÇu cña cuéc giao iÕp, kh«ng thõa vµ kh«ng thiÕu.
*Ghi nhí 1: 
 SGK trang 9
II. Ph­¬ng ch©m vÒ chÊt.
->Khi giao tiÕp cÇn tr¸nh nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng sù thËt.
*Ghi nhí 2- 10.
III. LuyÖn tËp:
Bµi tËp 1:
- C©u a thõa côm tõ “ nu«i ë nhµ”.
- C©u b thõ côm tõ “ cã hai c¸nh”.
Bµi tËp 2: Chän tõ ng÷ thÝch hùop ®iÒn vµo châ trèng:
a. Nãi cã c¨n cø ch¾c ch¾n lµ nãi cã s¸ch m¸ch cã chøng.
b. Nãi sai sù thËt mét c¸ch cè ý, nh»m che giÊu mét ®iÒu g× ®ã lµ nãi dèi.
c. Nãi mét cahc hó ho¹, kh«ng cã c¨n cø lµ nãi mß.
d. Nãi nh¶m nhÝ, vu v¬ lµ nãi nh¨ng nãi cuéi.
e. Nãi kho¸c l¸c, lµm ra vÎ tµi giái hoÆc nãi nh÷ng chuyÖn b«ng ®ua, nãi kho¸c l¸c cho vui lµ nãi tr¹ng.
=> c¸c tõ ng÷ nµy ®Òu chØ nh÷ng c¸ch nãi tu©n thñ hoÆc vi ph¹m ph­¬ng ch©m héi tho¹i vÒ chÊt.
Bµi tËp 3: C©u hái “ Råi cã nu«i ®­îc kh«ng?”, ng­êi nãi ®· kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng( hái mét ®iÒu thõa)
Bµi tËp 4: §«i khi ng­êi nãi ph¶i dïng c¸ch diÔn ®t¹ nh­:
a. nh­ t«i ®­îc biÕt, t«i tin r»ng, nÕu t«i kh«ng lÇm, t«i nghe nãi, theo t«i nghÜ, h×nh nh­ lµ,-> §Ó b¶o ®¶m tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ chÊt, ng­êi nãi ph¶i dïng nh÷ng c¸ch nãi trªn nh»m b¸o cho ng­êi nghe biÕt lµ tÝnh x¸c thùc cña nhËn ®Þnh hay th«ng tin mµ m×nh ®­a ra ch­a ®­îc kiÓm chøng.
b. nh­ t«i ®· tr×nh bµy, nh­ mäi ng­êi ®Òu biÕt.-> §Ó ®¶m b¶o ph­¬ng ch©m vÒ l­îng, ng­êi nãi ph¶i dïng nh÷ng c¸ch nãi trª nh»m b¸o cho ng­êi nghe biÕt lµ viÖc nh¾c l¹i néiung ®· cò lµ do chñ ý cña ng­êi nãi.
4.Cñng cè:
? .Em hiiªñ thÕ nao lµ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng ,vÒ chÊt?
?.LÊy vÝ dô cô thÓ cho tõng tr­êng hîp?
5.H­íng dÉn vÒ nhµ:
Hoµn thµnh bµi tËp 5, xem lại các bài tập vừa làm
Chuẩn bị tiết 4: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh.
KÝ DUYỆT:20/8/2012
TuÇn I. Ngµy soạn :15/08/2012. Ngµy d¹y: 24 / 08/2012
TiÕt 4: Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong
v¨n b¶n thuyÕt minh.
I. Mức độ cần đạt.
- Hiểu vai trò của một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyêt minh.
- Tạo lập được văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật.
II. Trọng tâm kiến thức.
1.Kiến thức.
- VB thuyết minh và các phương pháp thuyết minh thường dùng.
- Vai trò của các biện pháp nghệ thuật trong bài văn thuyêt minh
2. Kĩ năng.
- Nhận ra các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong các văn bản thuyêt minh
- Vận dụng các biện pháp nghệ thuật khi viết văn bản thuyết minh.
III Chuẩn bị.
- ThÇy: SGV- SGK- So¹n bµi- ThiÕt bÞ d¹y häc.
- Trß: SGK- §äc vµ t×m hiÓu ng÷ liÖu- ¤n kiÕn thøc líp 8.
IV. Các bước lên lớp.
1. æn ®Þnh tæ chøc.
2. KiÓm tra bµi cò: ? Cho HS nhắc lại khái niệm văn thuyết minh? 
3. Bµi míi: GV giíi thiÖu bµi tõ néi dung kiÓm tra bµi cò ®Ó t¹o sù liÒn m¹ch vµ hÊp dÉn cho tiÕt häc.
Ho¹t ®éng cña thÇy.
Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn HS t×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh.
GV dïng c©u hái ®Þnh h­íng cho HS «n l¹i kiÕn thøc vÒ kiÓu v¨n b¶n thuyÕt minh.
? : Khi nµo cÇn dïng yÕu tè thuyÕt minh?
?: §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n thuyÕt minh?
? : C¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh thuyÕt minh th­êng dïng?
GV dïng lÖnh yªu cÇu HS ®äc vµ nhËn xÐt v¨n b¶n H¹ Long - §¸ vµ N­íc.
?: §èi t­îng thuyÕt minh?
?: Bµi viÕt thuyÕt minh ®Æc ®iÓm g× cña ®èi t­îng?
?: H·y chØ ra c¸c c©u v¨n, h×nh ¶nh nh»m lµm næi bËt ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng?
?: §Ó lµm næi bËt ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng, ng­êi viÕt ®· dïng yÕu tè nµo? T¸c dông cña c¸c yÕu tè nghÖ thuËt ®ã?
?: Qua v¨n b¶n trªn, em cã nhËn xÐt g× vÒ viÖc vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p vµ sö dông c¸c yÕu tè nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh?
?: Khi dïng c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh ta cÇn chó ý ®iÒu g×?
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn HS luyÖn tËp.Bµi tËp 1: SGK trang 13,14.
GV yªu cÇu HS ®äc v¨n b¶n “ Ngäc Hoµng xö téi ruåi xanh”.
GV yªu cÇu HS ®äc l¹i c©u hái:
 GV gîi ý cho c¸c em th¶o luËn.
Ho¹t ®éng cña trß.
HS tù «n tËp ë nhµ.
HS dùa vµo kiÕn thøc ®· häc trong ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8 ®Ó tr×nh bµy.
HS ®äc.
§TTM: Sù k× l¹ cña H¹ Long lµ v« tËn.
- N­íc t¹o nªn sù di chuyÓnt¹o nªn sù thó vÞ cña c¶nh s¾c.
- Tuú theo gãc ®é®Õn l¹ lïng,
HS th¶o luËn: T¸c gi¶ dïng yÕu tè miªu t¶ vµ biÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh
- KÕt hîp c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt víi trÝ t­ëng t­îng v« cïng phong phó nhê ®ã mµ v¨n b¶n thuyÕt minh cã søc thuyÕt phôc cao.
HS tr×nh bµy néi dung ghi nhí1 – SGK trang 13.
HS: CÇn dïng biÖn ph¸p thÝch hîp kh«ng nªn l¹m dông vµ biÕn bµi v¨n thuyÕt minh thµnh v¨n miªu t¶, vẫn đảm bảo tính chất, mục đích và các PPTM
HS tr×nh bµy:
Ghi b¶ng.
I. T×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh.
1. ¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh.
2. ViÕt v¨n b¶n thuyÕt minh cã sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt.
- Dïng c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt kÓ chuyÖn, ®èi tho¹i, so s¸nh, nh©n ho¸, Èn dô lµm cho v¨n b¶n thuyÕt minh cã søc thuyÕt phôc cao.
*Ghi nhí : S¸ch gi¸o khoa trang 13.
II. LuyÖn tËp:
Bµi tËp 1: SGK trang 13,14.
a. Bµi v¨n cã tÝnh chÊt thuyÕt minhv× nã cung cÊp cho ng­êi ®äc nh÷ng tri thøc kh¸ch quan vÒ loµi ruåi.
 *TÝnh chÊt ®ã thÓ hiÖn ë nh÷ng chi tiÕt:
- “ Con lµ Ruåi xanh, thuéc hä c«n trïng..”
- “ Bªn ngoµi ruåi mang 6 triÖu vi khuÈnMét ®«i ruåi,19 triÖu con ruåi..”
- “mét m¾t chøa hµng triÖu m¾t nhákh«ng tr­ît ch©n”
* Nh÷ng ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ®· ®­îc sö dông: gi¶i thÝch, nªu sè¬ liÖu, so s¸nh
b.Bµi thuyÕt minh nµy cã mét sè nÐt ®Æc biÖt:
- VÒ h×nh thøc: giãng nh­ v¨n b¶n t­êng thuËt mét phiªn toµ.
- VÒ cÊu tróc: gièng nh­ biªn b¶n mét cuéc tranh luËn vÒ mÆt ph¸p lÝ.
- VÒ néi dung: gièng nh­ mét c©u chuyÖn kÓ vÒ loµi ruåi.
 c.T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt:
 - KÓ chuyÖn, miªu t¶, Èn dô 
-> C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trªn ®· lµm cho bµi v¨n trë nªn sinh ®éng, hÊp dÉn, høng thó.
4. Cñng cè:
BT: §iÒu cÇn th¸nh khi TM kªt hîp víi sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt lµ g×?
A.Sö dông ®óng lóc ®óng, ®óng chç.
B .KÕt hîp víi c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh
C Lµm lu mê đối t­îng thuyÕt minh 
5.H­íng dÉn vÒ nhµ:.
HD: §äc kÜ v¨n b¶n; t×m hiÓu kiÓu v¨n b¶n; chØ ra ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh; biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®­îc sö dông
VD: ThuyÕt minh vÒ loµi chim có.
Dïng ph­¬ng ph¸p gi¶i thÝch
Dïng nghÖ thuËt nh©n ho¸.
Tập viết đoạn văn TM ngắn có sd yếu tố nghệ thuật.
- §äc vµ t×m hiÓu c¸c bµi tËp tiÕt 5: LuyÖn tËp sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n thuyÕt minh.
KÝ DUYỆT: 20/8/2012
TuÇn I. Ngµy soạn :15/08/2012 Ngµy d¹y: 25/08/2012.
TiÕt 5: LuyÖn tËp sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt
 I. Mức độ cần đạt.
- Nắm được cách sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh.
II. Trọng tâm kiến thức.
1.Kiến thức.
- Cách làm bài thuyết minh về một thứ đồ dùng (cái quạt, cái bút, cái kéo).
- Tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh.
2. Kĩ năng.
- Xác định yêu cầu của đề bài văn thuyết minh về một thứ đồ dùng cụ thể.
- Lập dàn ý chi tiết và viết phần mở bài cho bài văn TM ( có sd một số biện pháp nghệ thuật) về một thứ đồ dùng.
III Chuẩn bị.
- ThÇy: SGV- SGK- So¹n gi¸o ¸n- T­ liÖu- ThiÕt bÞ d¹y häc.
- Trß: SGK- §äc vµ nghiªn cøu c¸c bµi tËp.
iV. Các bước lên lớp.
1. æn ®Þnh tæ chøc:
2. KiÓm tra bµi cò:
trong v¨n b¶n thuyÕt minh.
H: GV ®­a mét ®o¹n v¨n thuyÕt minh trong ®ã cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt -Yªu cÇu HS x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ nªu t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã.
3. Bµi míi: Gv cñng cè l¹i kiÕn thøc bµi cò vµ trªn c¬ së ch÷a bµi tËp cho HS ®Ó giíi thiÖu bµi míi
Hoạt đông của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
Hoạt động1.Củng cố kiến thức.
? Bài văn thuyết minh về một thứ đồ dùng nhằm mục đích gì?
? Việc vận dụng một số yếu tố nghệ thuật trong văn bản thuyết minh có tác dụng gì?
Hoạtđộng2. Luyện tập
Xác định một đề bài cụ thể rồi lần lượt cho HS làm các yêu cầu sau:
* Yêu cầu đề:
? : ThÓ lo¹i?
? : §èi t­îng thuyÕt minh?
?: Yªu cÇu vÒ néi dung?
?: VÒ h×nh thøc?
* LËp dµn ý:
?: Nªu dµn bµi chung cña bµi v¨n thuyÕt minh vÒ då dïng.
?: PhÇn më bµi cÇn nªu nh÷ng ý nµo?
?: PhÇn th©n bµi ph¶i tr×nh bµy mÊy ý? Tr×nh tù c¸c ý s¾p xÕp nh­ thÕ nµo?
?: Néi dung phÇn kÕt bµi?
GV tæng hîp c¸c ý kiÕn vµ ®­a dµn bµi hoµn chØnh.
* Viết phần mở bài có sử dụng yếu tố nghệ thuật.
HD: 
C1: Nªu c«ng dông cña chiÕc nãn ®èi víi con ng­êi ViÖt Nam
C2: Nªu gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña chiÕc nãn ViÖt Nam.
YC HS th¶o luËn nhãm vµ viÕt ®o¹n v¨n.
Tìm yếu tố nghệ thuật trong đoạn văn vừa viết. 
HS dựa vào kiến thức đã học trả lời
HS lần lượt trả lời các câu hỏi
HS tù tr×nh bµy.
HS c¸c nhãm th¶o luËn vµ mçi nhãm tr×nh bµy mét phÇn trước lớp
HS th¶o luËn nhãm vµ viÕt ®o¹n v¨n.
HS tr×nh bµy trong nhãm vµ ch÷a bµi tËp.
1. Ôn tập 
- Bài văn TM về một thứ đồ dùng có mđ gt công dụng, cấu tạo, chủng loại, lịch sử của đồ dùng đó.
- Một số BPNT như tự thuật, kể chuyện, có tác dụng làm cho bài văn sinh động, hấp dẫn.
2. Luyện tập.
§Ò bµi: ThuyÕt minh chiÕc nãn.
* Yêu cầu đề: 
- ThÓ lo¹i thuyÕt minh mét ®å vËt
- §èi t­îng: chiÕc nãn.
- Nội dung: Nªu c«ng dông, cÊu t¹o, chñng lo¹i, lÞch sö cña c¸i nãn.
- VÒ h×nh thøc: Dïng c¸c ph­¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó lµm næi bËt c¸c néi dung trªn.
- Dïng biÖn ph¸p nghÖ thuËt phï hîp lµm cho bµi v¨n sinh ®éng.
* Dµn bµi.
Më bµi: Giíi thiÖu chung vÒ chiÕc nãn.
Th©n bµi:
LÞch sö chiÕc nãn.
CÊu t¹o cña chiÕc nãn.
Qui tr×nh lµm ra chiÕc nãn.
Gi¸ trÞ kinh tÕ, v¨n ho¸, nghÖ thuËt cña chiÕc nãn.
KÕt bµi: C¶m nghÜ chung vÒ chiÕc nãn ®èi víi ®êi sèng hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai.
* Dựng đoạn mở bài có sử dụng yếu tố nghệ thuật.
4. Củng cố. Cho HS đọc bài đọc thêm : Họ nhà kim
5. HD về nhà . - Hoµn chØnh bµi v¨n.. Mçi ý tr×nh bµy thµnh mét ®o¹n v¨n vµ l­u ý liªn kÕt c¸c ®o¹n chÆt chÏ víi nhau t¹o tÝnh liÒn m¹ch cho bµi viÕt.
. So¹n bµi 2- TiÕt 6: V¨n b¶n “ §Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh”.
KÝ DUYỆT:20/8/2012