Giáo án Ngữ văn lớp 10 tiết 68: Phương pháp thuyết minh

TuÇn: 24 Ngµy so¹n:
TiÕt: 68 Ngµy d¹y:
PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
A- MỤC TIÊU BÀI HỌC: 
1. KiÕn thøc
- TÇm quan träng cđa c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh trong v¨n b¶n thuyÕt minh.
- C¸c ph­¬ng ph¸p ®­ỵc sư dơng trong v¨n b¶n thuyÕt minh.
- C¸c yªu cÇu vµ nguyªn t¾c lùa chän, vËn dơng vµ phèi hỵp c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh. 
2. KÜ n¨ng
- NhËn diƯn vµ ph©n tÝch hiƯu qu¶ cđa mçi ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh qua c¸c vÝ dơ cơ thĨ.
- Lùa chän, vËn dơng vµ phèi hỵp c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh phï hỵp víi ®èi t­ỵng, lµm nỉi bËt ®Ỉc ®iĨm cđa ®èi t­ỵng vµ t¨ng søc hÊp dÉn cho v¨n b¶n thuyÕt minh.
3. Thái độ : Bồi dưỡng tình yêu văn học và hứng thú làm văn thuyết minh
B. Chuẩn bị bài học :
1.Giáo viên: SGK,SGV và các tài liệu tham khảo khác.
2. Học sinh: Đọc tác phẩm ở nhà,Soạn bài đầy đủ.
C. Hoạt động dạy học
 1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ : 
 Yêu cầu để viết thành công một bài văn thuyết minh?
3. Bài mới:
Hoạt động của GV và HSø
Nội dung cần đạt
* Hoạt động 1. Tìm hiểu phần I
?Tầm quan trọng của văn bản phương pháp thuyết minh?
? Mục đích thuyết minh để làm gì?
HĐ 2: Tìm hiểu mục II.
? Ở Thcs Có những phương pháp thuyết minh nào?
- GV gọi HS nêu yêu cầu của bài tập (SGK/ 48).
- GV nêu yêu cầu của bài tập :
+ Trong mỗi đoạn văn xác định mục đích TM, PP TM.
+ Nhận xét về tác dụng của PP TM.
GV phân công HS thành 4 nhóm, mỗi nhóm thực hiện yêu cầu trên với một đoạn văn.
- HS thảo luận trong thời gian 5’, đại diện trình bày, bổ sung.
- GV chốt ý.
?SGK lớp 10 giới thiệu thêm phương npháp thuyết minh nào nữa?
GV đưa bảng phụ so sánh 2 phương pháp.
?Điểm khác nhau giữa các phương pháp này là gì?
HS trả lời. GV chốt ý
- Gv cho hs phân tích ví dụ sgk
?Các yêu cầu sử dụng các phương pháp thuyết minh?
- Mời hs đọc to phần ghi nhớ
GV ra câu hỏi kiểm tra, đánh giá
Gv gợi ý cho hs làm bài tập.
Bài 1/ 51
? Đoạn văn sử dunh phương pháp thuyết minh nào?
? Hiệu quả các phương phgáp này mang lại?
- HS trả lời, GV gợi ý
Bài 2/51 Hs về nhà làm.
I/ TẦM QUAN TRỌNG CỦA PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH:
- Phương pháp thuyết minh có thể được hiểu là hệ thống cách thức mà người thuyết minh sử dụng để mong đạt tới mục đích mà mình đã đặt ra.
- Mục đích thuyết minh sẽ không đạt được nếu người thuyết minh không có phương pháp phù hợp và hiệu quả. 
- Vì thế để làm tốt một bài văn thuyết minh thì người làm bài phải nắm vững phương pháp thuyết minh.
II/ MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH:
1.Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học:
(SGK/48)
a) Tìm hiểu các bài tập.
- Đoạn 1 :
+ PP TM : liệt kê, giải thích.
+ Tác dụng : đảm bảo tính chuẩn xác, thuyết phục.
- Đoạn 2 :
+ PP TM : phân tích, giải thích.
+ Tác dụng : cung cấp những hiểu biết bất ngờ, thú vị.
- Đoạn 3 : 
+ PP TM : nêu số liệu, so sánh.
+ Tác dụng : tăng sức thuyết phục, hấp dẫn.
- Đoạn 4 : 
+ PP TM : phân tích, giải thích.
+ Tác dụng : cung cấp những hiểu biết mới.
2.Tìm hiểu thêm một số phương pháp thuyết minh:
a. Chú thích:
- Tương tự như định nghĩa nhưng trong phần B không cần đạt 2 yêu cầu cơ bản như trong định nghĩa.
- Độ chính xác của phương pháp chú thích không cao bằng định nghĩa nhưng nó dễ sử dụng hơn.
b.Giảng giải nguyên nhân- kết quả:
- Tạo mối liên kết chặt chẽ giữa nguyên nhân và kết quả.
- Giảng giải những nguyên nhân dẫn đến kết quả của sự vật, hiện tượng được trình bày.
III/ YÊU CẦU ĐỐI VỚI VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH:
- Việc sử dụng phương pháp thuyết minh nào phải do mục đích thuyết minh quyết định.
- Ngoài mục đích làm rõ (sự vật, hiện tượng) cần được thuyết minh, việc sử dụng phương pháp thuyết minh còn phải làm cho văn bản thuyết minh có khả năng gây hứng thú và trở nên hấp dẫn đối với người nghe (người đọc).
* GHI NHỚ 
(Trang 51 sách Ngữ văn lớp 10 – tập 2)
III LUYỆN TẬP
1.Kiểm tra, đánh giá
- Phương pháp thuyết minh cĩ tầm quan trọng ntn?
- Kể một số phương pháp thuyết minh.
2.BT1/51 sách Ngữ văn 10 – tập 1
- Đoạn văn sử dụng các phương pháp chú thích, phân loại, liệt kê, nêu ví dụ điển hình.
- Nhận xét về sự lựa chọn, vận dụng và phối hợp các phương pháp thuyết minh.
+ Giúp văn bản thuyết minh về loài hoa Lan ở Việt Nam đạt được hiệu quả cao vì người đọc qua văn bản sẽ hiểu rõ về:
Sự đánh giá của thế giới đối với loài hoa Lan ở Việt Nam (phương pháp chú thích).
Các nhóm hoa Lan ở Việt Nam (phương pháp phân loại).
Sự tuyệt vời của hoa Lan thông qua những sự biến thái rất đa dạng về: rễ, thân, lá, hoa (phương pháp liệt kê).
Biết kĩ về một giống hoa Lan cụ thể (nêu ví dụ điển hình).
b.BT2/51 sách Ngữ văn 10 – tập 1 
Viết một văn bản thuyết minh về một trong những nghề truyền thống của đất nước
4. Hướng dẫn HS tự học
a) Bài cũ:
-Nắm vững các phương pháp thuyết minh đã học.
- Làm các bài tập còn lại.
b) Bài mới: Đại cáo bình Ngơ – Nguyễn Trãi
- Đọc kĩ tìm hiểu về tác giả và tác phẩm.
- Soạn theo câu hỏi hướng dẫn học bài.