Giáo dục kĩ năng sống trong môn sinh học ở trường THPT

t phõn tích phim19. Kĩ thuọ̃t tóm tắt nụ̣i dung tài liợ̀u theo nhóm20. Kĩ thuọ̃t lưu giữ nhọ̃t kí1. KĨ THUẬT CHIA NHÓMCú nhiều cỏch chia nhúm khỏc nhau:Theo số điểm danh, theo cỏc màu sắc, theo cỏc loài hoa, cỏc mựa trong năm,Theo biểu tượngTheo hỡnh ghộpTheo sở thớchTheo thỏng sinhTheo trỡnh độTheo giới tớnhNgẫu nhiờn2. KĨ THUẬT GIAO NHIậ́M VỤ- Giao nhiệm vụ phải cụ thể, rừ ràng: 	+ Nhiệm vụ giao cho cỏ nhõn/nhúm nào? 	+ Nhiệm vụ là gỡ?	+ Địa điểm thực hiện nhiệm vụ ở đõu?	+ Thời gian thực hiện nhiệm vụ là bao nhiờu?	+ Phương tiện thực hiện nhiệm vụ là gỡ?	+ Sản phẩm cuối cựng cần cú là gỡ?	+ Cỏch thức trỡnh bày/ đỏnh giỏ sản phẩm như thế nào?- Nhiệm vụ phải phự hợp với:	+ Mục tiờu hoạt đụ̣ng	+ Trỡnh độ HS	+ Thời gian, khụng gian hoạt đụ̣ng	+ CSVC, trang thiết bị3. KĨ THUẬT ĐẶT CÂU HỎIYờu cõ̀u:- Liờn quan đến việc thực hiện MT bài học. - Ngắn gọn.- Rừ ràng, dễ hiểu.- Đỳng lỳc, đỳng chỗ.- Phự hợp với trỡnh độ HS.- Kớch thớch suy nghĩ của HS. Phự hợp với thời gian thực tế. Sắp xếp theo trỡnh tự từ dễ đến khú,từ đơn giản đến phức tạp. Khụng ghộp nhiều cõu hỏi thành một cõu hỏi múc xớch.- Khụng hỏi nhiều vấn đề cựng một lỳc.4. KĨ THUẬT KHĂN TRẢI BÀN5. KĨ THUẬT “PHÒNG TRANH”• GV nờu cõu hỏi/ vấn đề cho cả lớp hoặc cho cỏc nhúm.• Mỗi thành viờn (hoạt động cỏ nhõn) hoặc cỏc nhúm (hoạt động nhúm) phỏc hoạ những ý tưởng về cỏch giải quyết vấn đề trờn một tờ bỡa và dỏn lờn tường xung quanh lớp học như một triển lóm tranh. • HS cả lớp đi xem “ triển lóm’’và cú thể cú ý kiến bỡnh luận hoặc bổ sung.• Cuối cựng, tất cả cỏc phương ỏn giải quyết được tập hợp lại và tỡm phương ỏn tối ưu. 6. KĨ THUẬT “CễNG ĐOẠN”- HS được chia thành cỏc nhúm, mỗi nhúm được giao giải quyết một nhiệm vụ khỏc nhau. Vớ dụ: nhúm 1- thảo luận cõu A, nhúm 2- thảo luận cõu B, nhúm 3- thảo luận cõu C, nhúm 4- thảo luận cõu D, Sau khi cỏc nhúm thảo luận và ghi kết quả thảo luận vào giấy A0 xong, cỏc nhúm sẽ luõn chuyển giṍy A0 ghi kết quả thảo luận cho nhau. Cụ thể là: Nhúm 1 chuyển cho nhúm 2, Nhúm 2 chuyển cho nhúm 3, Nhúm 3 chuyển cho nhúm 4, Nhúm 4 chuyển cho nhúm 1,...- Cỏc nhúm đọc và gúp ý kiến bổ sung cho nhúm bạn. Sau đú lại tiếp tục luõn chuyển kết quả cho nhúm tiếp theo và nhận tiếp kết quả từ một nhúm khỏc để gúp ý.- Cứ như vậy cho đến khi cỏc nhúm đó nhận lại được tờ giấy A0 của nhúm mỡnh cựng với cỏc ý kiến gúp ý của cỏc nhúm khỏc. Từng nhúm sẽ xem và xử lớ cỏc ý kiến của cỏc bạn để hoàn thiện lại kết quả thảo luận của nhúm . Sau khi hoàn thiện xong, nhúm sẽ treo kết quả thảo luận lờn tường lớp học.- HS được phõn thành cỏc nhúm và được GV phõn cụng cho mỗi nhúm thảo luận tỡm hiểu sõu về một vấn đề khỏc nhau của bài học. Chẳng hạn: nhúm 1- thảo luận vấn đề A, nhúm 2- thảo luận vấn đề B, nhúm 3- thảo luận vấn đề C, nhúm 4- thảo luận thảo luận D,.- HS thảo luận theo nhúm cỏc vấn đề đó được phõn cụng- Sau đú, mỗi thành viờn của cỏc nhúm này sẽ tập hợp lại thành cỏc nhúm mới, như vậy trong mỗi nhúm mới sẽ cú đủ cỏc “chuyờn gia” về vấn đề A, B, C, D,...và “ chuyờn gia” về từng vấn đề sẽ cú trỏch nhiệm trao đổi lại với cả nhúm về vấn đề mà em đó cú cơ hội tỡm hiểu sõu ở nhúm cũ. 7. KĨ THUẬT CÁC “MẢNH GHÉP”8. KĨ THUẬT Đệ̃NG NÃO• Giỏo viờn nờu cõu hỏi hoặc vấn đề (cú nhiều cỏch trả lời) cần được tỡm hiểu trước cả lớp hoặc trước nhúm.• Khớch lệ HS phỏt biểu và đúng gúp ý kiến càng nhiều càng tốt.• Liệt kờ tất cả mọi ý kiến lờn bảng hoặc giấy to khụng loại trừ một ý kiến nào, trừ trường hợp trựng lặp.• Phõn loại cỏc ý kiến.• Làm sỏng tỏ những ý kiến chưa rừ ràng • Tổng hợp ý kiến của HS và rỳt ra kết luận.9. KĨ THUẬT “TRÌNH BÀY 1 PHÚT”• Cuối tiết học (thậm chớ giữa tiết học), GV yờu cầu HS suy nghĩ, trả lời cỏc cõu hỏi sau: Điều quan trọng nhất cỏc em học đuợc hụm nay là gỡ? Theo cỏc em, vấn đề gỡ là quan trọng nhất mà chưa được giải đỏp?...• HS suy nghĩ và viết ra giấy. Cỏc cõu hỏi của HS cú thể dưới nhiều hỡnh thức khỏc nhau. • Mỗi HS trỡnh bày trước lớp trong thời gian 1 phỳt về những điều cỏc em đó học được và những cõu hỏi cỏc em muốn được giải đỏp hay những vấn đề cỏc em muốn được tiếp tục tỡm hiểu thờm.. 10. KĨ THUẬT “CHÚNG EM BIấ́T 3”• GV nờu chủ đề cần thảo luận.• Chia HS thành cỏc nhúm 3 người và yờu cầu HS thảo luận trong vũng 10 phỳt về những gỡ mà cỏc em biết về chủ đề này. • HS thảo luận nhúm và chọn ra 3 điểm quan trọng nhất để trỡnh bày với cả lớp.• Mỗi nhúm sẽ cử một đại diện lờn trỡnh bày về cả 3 điểm núi trờn. 11. KĨ THUẬT “HỎI VÀ TRẢ LỜI”- GV nờu chủ đề.- GV (hoặc 1 HS) sẽ bắt đầu đặt một cõu hỏi về chủ đề và yờu cầu một HS khỏc trả lời cõu hỏi đú. - HS vừa trả lời xong cõu hỏi đầu tiờn lại được đặt tiếp một cõu hỏi nữa và yờu cầu một HS khỏc trả lời. - HS này sẽ tiếp tục quỏ trỡnh trả lời và đặt cõu hỏi cho cỏc bạn cựng lớp,... Cứ như vậy cho đến khi GV quyết định dừng hoạt động này lại.12. KĨ THUẬT “HỎI CHUYấN GIA”• HS xung phong (hoặc theo sự phõn cụng của GV) tạo thành cỏc nhúm “chuyờn gia” về một chủ đề nhất định.• Cỏc ”chuyờn gia” nghiờn cứu và thảo luận với nhau về những tư liệu cú liờn quan đến chủ đề mỡnh được phõn cụng.• Nhúm ”chuyờn gia” lờn ngồi phớa trờn lớp học. • Một em trưởng nhúm ”chuyờn gia” (hoặc GV) sẽ điều khiển buổi “tư vấn”, mời cỏc bạn HS trong lớp đặt cõu hỏi rồi mời ”chuyờn gia” giải đỏp, trả lời. 13. KĨ THUẬT “BẢN Đễ̀ TƯ DUY”Lược đồ tư duy là một sơ đồ nhằm trỡnh bày một cỏch rừ ràng những ý tưởng hay kết quả làm việc của cỏ nhõn/ nhúm về một chủ đề. • Viết tờn chủ đề/ ý tưởng chớnh ở trung tõm. • Từ chủ đề/ ý tưởng chớnh ở trung tõm, vẽ cỏc nhỏnh chớnh, trờn mỗi nhỏnh chớnh viết một nội dung lớn của chủ đề hoặc cỏc ý tưởng cú liờn quan xoay quanh ý tưởng trung tõm núi trờn. • Từ mỗi nhỏnh chớnh vẽ tiếp cỏc nhỏnh phụ để viết tiếp những nội dung thuộc nhỏnh chớnh đú.• Tiếp tục như vậy ở cỏc tầng phụ tiếp theo.14. KĨ THUẬT “HOÀN TẤT Mệ̃T NHIậ́M VỤ”- GV đưa ra một cõu chuyện/một vấn đề/một bức tranh/một thụng điệp/... mới chỉ được giải quyết một phần và yờu cầu HS/nhúm HS hoàn tất nốt phần cũn lại.- HS/nhúm HS thực hiện nhiệm vụ được giao.- HS/ nhúm HS trỡnh bày sản phẩm.- GV hướng dẫn cả lớp cựng bỡnh luận, đỏnh giỏ15. KĨ THUẬT “VIấ́T TÍCH CỰC”- Trong quỏ trỡnh thuyết trỡnh, GV đặt cõu hỏi và dành thời gian cho HS tự do viết cõu trả lời. GV cũng cú thể yờu cầu HS liệt kờ ngắn gọn những gỡ cỏc em biết về chủ đề đang học trong khoảng thời gian nhất định.- GV yờu cầu một vài HS chia sẻ nội dung mà cỏc em đó viết trước lớp.16. KĨ THUẬT “ĐỌC HỢP TÁC”- GV nờu cõu hỏi/yờu cầu định hướng HS đọc bài/phần - HS làm việc cỏ nhõn:	+ Đoỏn trước khi đọc: Để làm việc này, HS cần đọc lướt qua bài đọc để tỡm ra những gợi ý từ hỡnh ảnh, tựa đề, từ/cụm từ quan trọng.	+ Đọc và đoỏn từ : HS đọc bài và biết liờn tưởng tới những gỡ mỡnh đó biết và đoỏn khi đọc những từ hay khỏi niệm mà cỏc em phải tỡm ra.	+ Tỡm ý chớnh: HS tỡm ra ý chớnh của bài qua việc tập trung vào cỏc ý quan trọng theo cỏch hiểu của mỡnh.	+ Túm tắt ý chớnh- HS chia sẻ kết quả đọc của mỡnh theo nhúm 2 hoặc 4 và giải thớch cho nhau thắc mắc (nếu cú), thống nhất với nhau ý chớnh của bài/phần đọc- HS nờu cõu hỏi để GV giải đỏp (nếu cú).17. KĨ THUẬT “PHÂN TÍCH PHIM”•Trước khi cho HS xem phim, hóy nờu một số cõu hỏi thảo luận hoặc liệt kờ cỏc ý mà cỏc em cần tập trung. Làm như võy sẽ giỳp cỏc em chỳ ý tốt hơn.• HS xem phim.• Sau khi xem phim video, yờu cầu HS làm việc một mỡnh hoặc theo cặp đụi và trả lời cỏc cõu hỏi. 18. KĨ THUẬT “TÓM TẮT TÀI LIậ́U THEO NHÓM”- HS làm việc theo nhúm nhỏ, đọc to tài liệu được phỏt, thảo luận và chuẩn bị trả lời cỏc cõu hỏi về bài đọc.- Đại diện nhúm trỡnh bày cỏc ý chớnh cho cả lớp. - Sau đú, cỏc thành viờn trong nhúm lần lượt trả lời cỏc cõu hỏi của cỏc bạn khỏc trong lớp về bài đọc19. KĨ THUẬT “LƯU GIỮ NHẬT KÍ”HS được yờu cõ̀u lưu giữ nhọ̃t kí theo thời hạn nhṍt định (viờ́t tay hoặc dùng máy tính; trờn lớp hoặc ngoài giờ). Mụ̣t lõ̀n ghi nhọ̃t kí, cõ̀n ghi rõ ngày tháng năm và cõu trả lời của cá nhõn cho mụ̣t cõu hỏi hoặc quan sát của riờng mình. Đụi khi nờ́u muụ́n các em có thờ̉ đọc lại nhọ̃t kí của mình.CÁC BƯỚC THỰC HIậ́N Mệ̃T BÀI GIÁO DỤC KNSBước 1: Khám pháBước 2: Kờ́t nụ́iBước 3: Thực hành / Luyợ̀n tọ̃pBước 4: Vọ̃n dụngGiai đoạn 1: Khỏm phỏKớch thớch học sinh tự tỡm hiểu xem cỏc em đó biết gỡ về những khỏi niệm, kỹ năng, kiến thức.sẽ được họcGiỳp GV đỏnh giỏ/xỏc định thực trạng (kiến thức, kỹ năng) của HS trước khi giới thiệu vấn đề mới. Giai đoạn 2: Kết nối Giới thiệu thụng tin mới và cỏc kĩ năng liờn quan đến thực tế cuộc sống (tạo “cầu nối” liờn kết giữa cỏi “đó biết” và “chưa biết”. Cầu nối này sẽ kết nối kinh nghiệm hiện cú của học sinh với bài học mới = chương trỡnh học dựa trờn thực tiễn/thực tế).Giai đoạn 3: Thực hành- Tạo cơ hội cho người học thực hành vận dụng kiến thức và kỹ năng mới vào một bối cảnh/hoàn cảnh/điều kiện cú ý nghĩa- Định hướng để học sinh thực hành đỳng cỏch- Điều chỉnh những hiểu biết và kỹ năng cũn sai lệch Giai đoạn 4: Vận dụng Tạo cơ hội cho học sinh ỏp dụng cỏc kĩ năng mới học được trong lớp học vào cỏc tỡnh huống/bối cảnh mới (ngoài phạm vi lớp học, cỏc tỡnh huống thực trong cuộc sống trong đú cú sự tương tỏc rộng rói hơn với bạn bố, gia đỡnh)Kấ́T LUẬNBài soạn Sinh học tớch hợp GD KNS cú cấu trỳc tương tự bài soạn truyền thống của mụn Sinh học. Tuy nhiờn, cú một số điểm cần lưu ý, đú là:	+ Chỉ rừ cỏc KNS cú thể giỏo dục trong bài.	+ Giới thiệu cỏc PP và kĩ thuật dạy học tớch cực được sử dụng trong bài.	+ Cỏc thuật ngữ thụng dụng trong bài soạn được thay thế bằng cỏc thuật ngữ như: Khỏm phỏ (Khởi động); Kết nối (Dạy bài mới); Thực hành (Củng cố); Vận dụng (Hoạt động tiếp nối).	+ Tạo cơ hội cho HS cho hoạt động thực sự trong quỏ trỡnh dạy học, tăng cường cho HS học qua thực hành, qua đú hỡnh thành và phỏt triển cỏc kỹ năng sống cho cỏc em.Bài soạn vờ̀ nhà-Nhóm1:Bài :Mụi trường và các NTST-Nhóm 2:Bài:Quõ̀n thờ̉ và các MQH giữa các cá thờ̉ trong quõ̀n thờ̉-Nhóm 3:Bài:Quang hợp ở thực vọ̃t C3,C4,CAM-Nhóm 4:Bài:Trao đụ̉i vọ̃t chṍt trong HST