Giáo trình Nghề trồng ngô - Mô đun: Đặc điểm sinh học cây ngô

. 
Trong khi đó ở lục lạp tế bào thịt lá tập trung các enzim của chu trình C4. Điều 
 39
đó chức tỏ quan hệ giữa chu trình C3 và C4 chỉ thực hiện được khi có hai loại 
lục lạp nằm trên hai vị trí khác nhau, đó là tế bào thịt lá và tế bào bó mạch. Có 
thể nói quá trình cố định CO2 theo chu trình Calvin đã được bổ sung một vòng 
nữa với axit bốn nguyên tử cacbon và chu trình C4 hai lần cố định CO2. Chu 
trình C4 có ái lực rất lớn với CO2, vì trong tế bào thịt lá của kiểu cây C4 số 
lượng enol pyruvic cacboxylaza có tác dụng xúc tiến quá trình cố định CO2 
ngay khi hàm lượng CO2 xuống thấp đến mức không xác định được (đến 0,1 
ppm). 
 Nhờ có giải phẫu Kranz mà bộ máy quang hợp gắn chặt với hoạt động 
của dòng nước trong bó mạch, vì vậy các cây kiểu C4 không có quang hô hấp, 
khả năng thoát khá, dẫn đến mức tiêu tốn nước cho 1 đơn vị chất khô thấp, đồng 
thời quá trình vận chuyển sản phẩm quang hợp đến các bộ phận khác diễn ra 
nhanh hơn. Trong điều kiện khô hạn, ánh sáng mạnh, cây ngô có thể sản sinh ra 
lượng chất khô gấp 1,5 – 2 lần so với cây C3 trong điều kiện tương tự. Ở Việt 
Nam vào mùa khô ở Dầu Tiếng hiệu suất tích lũy chất khô đã tăng 28,5% so với 
lúa. 
B. Câu hỏi và bài tập thực hành 
 1. Câu hỏi: Trình bày ảnh hưởng của điều kiện ngoại cảnh đến sinh 
trưởng, phát triển của cây ngô. 
 2. Bài tập thực hành: Xác định ảnh hưởng của nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng 
đến quá trình nảy mầm của hạt và sinh trưởng của cây con. 
2.1. Mục tiêu 
- Về kiến thức: Trình bày được ảnh hưởng của điều kiện ngoại cảnh đến quá 
trình sinh trưởng và phát triển của cây ngô 
- Về kỹ năng: Thực hiện thành thạo kỹ năng sử dụng thiết bị đo độ ẩm, nhiệt độ, 
ánh sáng 
- Về thái độ: Rèn luyện tình cẩn thận, tỷ mỉ, chính xác. 
2.2. Nội dung 
2.2.1. Điều kiện thực hiện. 
- Địa điểm: Phòng học bộ môn 
- Dụng cụ, vật tư, thiết bị 
 Sổ sách, giấy bút ghi chép, giấy A0, A4, panh, kẹp, khay inox, hộp petri, 
hạt ngô giống, cây ngô bầu có 3 - 4 lá. tủ bảo ôn, thiết bị đo độ ẩm, ánh sáng 
nhiệt kế. 
2.3. Trình tự thực hiện 
3.3.1. Kiểm tra dụng cụ, vật tư, thiết bị 
 40
2.3.2. Trình tự công việc 
TT Tên công việc Thiết bị dụng cụ Yêu cầu kỹ thuật 
1 Xác định ảnh hưởng của 
nhiệt độ đến quá trình nảy 
mầm của hạt 
Hạt ngô giống, đĩa 
petri, giấy ẩm, tủ 
định ôn 
Đảm bảo chế độ 
nhiệt ổn định trong 
suốt quá trình thực 
hiện 
2 Xác định ảnh hưởng của ẩm 
độ đến quá trình nảy mầm 
của hạt 
Hạt ngô giống, đĩa 
petri, giấy ẩm, tủ 
định ôn 
3 Xác định ảnh hưởng của 
nhiệt độ đến sinh trưởng 
của cây con 
Cây ngô 3-4 lá, đĩa 
petri, giấy ẩm, tủ 
định ôn 
4 Xác định ảnh hưởng của ẩm 
độ đến sinh trưởng của cây 
con 
Cây ngô 3-4 lá, đĩa 
petri, giấy ẩm, tủ 
định ôn 
5 Xác định ảnh hưởng của 
ánh sáng đến sinh trưởng 
của cây con 
Cây ngô 3-4 lá, đĩa 
petri, giấy ẩm, tủ 
định ôn 
2.2.3 Hướng dẫn chi tiết 
Tên công 
việc 
Hướng dẫn 
Xác định ảnh 
hưởng của 
nhiệt độ đến 
quá trình nảy 
mầm của hạt 
- Lấy 40 hạt ngô giống cho vào 4 đĩa petri (10 hạt/đĩa) đã lót giấy 
lọc thấm ẩm, đậy nắp hộp lại rồi đưa vào tủ bảo ôn: 
+ Hộp 1: để ở nhiệt độ 13 oC 
+ Hộp 2: để ở nhiệt độ 18 oC 
+ Hộp 3: để ở nhiệt độ 22 oC 
+ Hộp 4: để ở điều kiện tự nhiên trong phòng, mở nắp hộp 
- Theo dõi thời gian nảy mầm của từng hộp 
Xác định ảnh 
hưởng của 
ẩm độ đến 
quá trình nảy 
- Lấy 10 hạt ngô giống cho vào đĩa petri đã lót giấy lọc thấm ẩm 
và giữ giấy lọc ẩm cho đến khi hạt mọc mầm, đậy nắp hộp lại để 
ở nhiệt độ 25 oC. 
- Lấy 10 hạt ngô giống cho vào đĩa petri có 1 lớp nước mỏng và 
 41
mầm của hạt giữ lớp nước đó ổn định trong vòng 2 ngày, để ở nhiệt độ 25 oC 
- Theo dõi thời gian nảy mầm của từng hộp 
Xác định ảnh 
hưởng của 
nhiệt độ đến 
sinh trưởng 
của cây con 
- Lấy 10 cây ngô bầu có 3 - 4 lá để trong điều kiện nhiệt độ 18 - 
20 oC. 
- Lấy 10 cây ngô bầu có 3 - 4 lá để trong điều kiện nhiệt độ 25 - 
28 oC. 
- Lấy 10 cây ngô bầu có 3 - 4 lá để trong điều kiện nhiệt độ 18 - 
20 oC. 
- Lấy 10 cây ngô bầu có 3 - 4 lá để trong điều kiện nhiệt độ 
phòng. 
- Theo dõi tốc độ sinh trưởng của cây con 
- Theo dõi tốc độ sinh trưởng của cây con 
Xác định ảnh 
hưởng của 
ẩm độ đến 
sinh trưởng 
của cây con 
- Lấy 10 cây ngô bầu có 3 - 4 lá để trong điều kiện ẩm độ 40 - 
60% 
- Lấy 10 cây ngô bầu có 3 - 4 lá để trong điều kiện ẩm độ 80 - 
85% 
- Lấy 10 cây ngô bầu có 3 - 4 lá để trong điều kiện ẩm độ phòng 
- Theo dõi tốc độ sinh trưởng của cây con 
Xác định ảnh 
hưởng của 
ánh sáng đến 
sinh trưởng 
của cây con 
- Lấy 10 cây ngô bầu có 3 - 4 lá để trong phòng thí nghiệm 
- Lấy 10 cây ngô bầu có 3 - 4 lá để ngoài ánh sáng tự nhiên 
- Theo dõi tốc độ sinh trưởng của cây con, màu sắc thân,lá 
C. Ghi nhớ: 
- Các yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây ngô. 
- Các biện pháp kỹ thuật tác động nhằm hạn chế ảnh hưởng của điều kiện 
ngoại cảnh bất thuận. 
 42
HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN 
I. Vị trí, tính chất của mô đun/môn học: 
- Vị trí: 
Mô đun đặc điểm sinh học của cây ngô là mô đun chuyên môn trong 
chương trình 
- Tính chất: 
 Đây là một trong những mô đun kiến thức cơ bản của nghề kỹ thuật 
sản xuất ngô. Yêu cầu học viên cần phải đảm bảo đủ số giờ lý thuyết và 
thực hành. 
II. Mục tiêu: 
 - Trình bày được các đặc điểm thực vật học, nông sinh học, các giai đoạn 
sinh trưởng và phát triển của cây ngô, yêu cầu sinh thái của cây ngô. 
- Lựa chọn được vùng sinh thái có thể trồng được ngô mang lại hiệu 
quả kinh tế. 
- Xác định được các đặc điểm sinh học của cây ngô có liên quan đến 
kỹ thuật trồng và chăm sóc. 
- Áp dụng được các biện pháp kỹ thuật nhằm hạn chế ảnh hưởng bất lợi 
của điều kiện ngoại cảnh đến sinh trưởng, phát triển của cây ngô. 
III. Nội dung chính của mô đun: 
Mã bài Tên bài 
Loại 
bài 
dạy 
Địa điểm 
Thời gian 
Tổng 
số 
Lý 
thuyết 
Thực 
hành 
Kiểm 
tra* 
MĐ 01 
Bài 1: Đặc 
điểm thực 
vật học của 
cây ngô 
Lý 
thuyết 
+ Thực 
hành 
Phòng 
học/phòng 
thực hành 
bộ môn 
16 8 8 
MĐ 02 
Bài 2: Các 
giai đoạn 
sinh trưởng 
và phát triển 
của cây ngô 
Lý 
thuyết 
+ Thực 
hành 
Phòng 
học/phòng 
thực hành 
bộ môn 
20 8 11 1 
MĐ 03 
Bài 3: Điều 
kiện sinh 
thái của cây 
Lý 
thuyết 
+ Thực 
Phòng 
học/phòng 
thực hành 
20 4 15 1 
 43
Mã bài Tên bài 
Loại 
bài 
dạy 
Địa điểm 
Thời gian 
Tổng 
số 
Lý 
thuyết 
Thực 
hành 
Kiểm 
tra* 
ngô hành bộ môn 
 Kiểm tra hết mô đun 4 4 
 Cộng 60 20 34 6 
*Ghi chú: Thời gian kiểm tra được tính vào giờ thực hành. 
IV. Hướng dẫn thực hiện bài tập, bài thực hành 
4.1. Bài thực hành số 1: 
4.1.1. Nguồn lực cần thiết 
 - Địa điểm: Phòng học bộ môn 
 - Dụng cụ, vật tư, thiết bị: 
 Sổ sách, giấy bút ghi chép, giấy A0, A4, panh, kẹp, thước panme, thước 
cây, thước mét, khay inox, hộp petri, hạt ngô ủ nảy mầm, cây ngô ở các giai 
đoạn 3 - 4 lá, 7 - 9 lá, xoắn nõn, trổ cờ, phun râu. 
4.1.2. Cách thức tổ chức: 
 - Chia lớp thành các nhóm từ 7 - 10 học viên/nhóm. 
 - Giáo viên hướng dẫn quy trình thực hiện và thực hành mẫu. 
 - Các nhóm thực hiện theo hướng dẫn của giáo viên 
4.2. Bài thực hành số 2: 
4.2.1. Nguồn lực cần thiết 
 - Địa điểm: Phòng học bộ môn 
 - Dụng cụ, vật tư, thiết bị: 
 Sổ sách, giấy bút ghi chép, giấy A0, A4, panh, kẹp, khay inox, hộp petri, 
hạt ngô giống, cây ngô bầu có 3 - 4 lá. tủ bảo ôn, thiết bị đo độ ẩm, ánh sáng 
nhiệt kế. 
4.2.2. Cách thức tổ chức: 
 - Chia lớp thành các nhóm từ 7 - 10 học viên/nhóm. 
 - Giáo viên hướng dẫn quy trình thực hiện và thực hành mẫu. 
 - Các nhóm thực hiện theo hướng dẫn của giáo viên 
 44
V. Yêu cầu về đánh giá kết quả học tập 
5.1. Bài 1: 
Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 
Tính chính xác của bản mô tả về 
các giai đoạn sinh trưởng, phát 
triển của cây ngô được nhóm học 
viên ghi lại trong bài thu hoạch 
thực hành. 
So sánh với mẫu vật của từng nhóm 
5.2. Bài 2: 
Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 
Tính đúng đắn của bản đánh giá 
mức độ ảnh hưởng của nhiệt độ, 
ẩm độ đến sinh trưởng, phát triển 
của cây ngô con và sự nảy mầm 
của hạt ngô được nhóm học viên 
ghi lại trong bài thu hoạch thực 
hành. 
So sánh với mẫu vật của từng nhóm 
VI. Tài liệu tham khảo 
[1]. Bộ môn cây lương thực (1977), Giáo trình cây lương thực tập II 
(Cây màu), Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội. 
 [2]. Cao Đắc Điểm (1998), Cây ngô, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội. 
 45
BAN CHỦ NHIỆM XÂY DỰNG 
CHƯƠNG TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP 
NGHỀ: KỸ THUẬT TRỒNG HỒ TIÊU 
(Kèm theo Quyết định số 2744 /BNN-TCCB ngày 15 tháng 10 năm 2010 
của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) 
1. Chủ nhiệm: Ông Trần Văn Dư - Phó hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nông 
nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Bộ 
2. Phó chủ nhiệm: Bà Đào Thị Hương Lan - Phó trưởng phòng Vụ Tổ chức cán 
bộ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 
3. Thư ký: Bà Trần Thị Thanh Bình - Trưởng khoa Trường Cao đẳng Nông 
nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Bộ 
4. Các ủy viên: 
 - Ông Nguyễn Đức Ngọc, Giảng viên Trường Cao đẳng Nông nghiệp và 
Phát triển nông thôn Bắc Bộ 
 - Bà Lê Thị Mai Thoa, Giảng viên Trường Cao đẳng Nông nghiệp và 
Phát triển nông thôn Bắc Bộ 
 - Ông Lê Văn Hải, Trưởng bộ môn Viện nghiên cứu Ngô - Viện Khoa 
học Nông nghiệp Việt Nam 
 - Ông Nguyễn Đức Hạnh, Phó chủ nhiệm Hợp tác xã Toàn Thắng, Gia 
Lộc, Hải Dương./. 
DANH SÁCH HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU 
CHƯƠNG TRÌNH, GIÁO TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP 
(Theo Quyết định số 3495 /QĐ-BNN-TCCB ngày 29 tháng 12 năm 2010 
của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) 
1. Chủ tịch: Ông Nghiêm Xuân Hội - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nông Lâm 
2. Thư ký: Ông Hoàng Ngọc Thịnh - Chuyên viên chính Vụ Tổ chức cán bộ, 
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 
4. Các ủy viên: 
 - Ông Lê Duy Thành - Giảng viên Trường Cao đẳng Nông Lâm 
 - Ông Nguyễn Viết Thông - Giảng viên Trường Cao đẳng Công nghệ và 
Kinh tế Bảo Lộc 
 - Bà Vũ Thị Thủy - Phó trưởng phòng Trung tâm Khuyến nông Quốc 
gia./.