Hướng dẫn ôn thi môn: Tâm lý học

aõ hoäi cuûa moät loaïi ngöôøi nhaát ñònh laø nhöõng khuoân maãu haønh vi maø xaõ hoäi trong ñôøi ñoøi hoûi hay baét buoäc ñoái vôùi loaïi ngöôøi aáy. Vì vaäy, nhaân caùch ngöôøi laõnh ñaïo laø caùi khuoân maãu haønh vi maø nhöõng ngöôøi ñoùng vai troø naøy phaûi coù, laø toaøn boä nhöõng caùch thöùc hoaït ñoäng, haønh ñoäng vaø öùng xöû xaùc ñònh maø xaõ hoäi yeâu caàu, mong ñôïi ôû hoï vôùi tö caùch laø ngöôøi ñöùng ñaàu, laø moät nhaân vaät ñaëc bieät.
Thaät ra, toaøn boä nhöõng khuoân maãu haønh vi, nhöõng caùch öùng xöû boä maët xaõ hoäi töùc laø nhöõng caùi ñöôïc goïi laø nhaân caùch thì khoâng coù saün vaø khoâng oån ñònh. Noù ñöôïc hình thaønh khaùc nhau trong nhöõng xaõ hoäi khaùc nhau, bieán ñoåi trong töøng thôøi kyø, phuï thuoäc vaøo söï bieán ñoåi cuûa caùc ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi , chính trò
Theo caùch ñaët vaán ñeà cuûa Leânin: “ Moãi khi caùch maïng chuyeån giai ñoaïn, phaûi coù söï thay ñoåi caàn thieát trong cô caáu vaø tieâu chuaån caùn boä. Böôùc chuyeån giai ñoaïn lôùn nhaát laø töø chieán tranh sang hoaø bình. Böôùc chuyeån naøy ñoøi hoûi phaûi thay ñoåi haøng loaït caùn boä, nhieàu ngöôøi raát duõng caûm trong chieán tranh vaø coù taøi naêng trong chieán ñaáu choáng xaâm löôïc, nay khoâng thích öùng ñöôïc vôùi nhieäm vuï môùi, cuõng laø leõ töï nhieân. Trong khi ñoù, xaõ hoäi laø caàn coù moät ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo coù naêng löïc quaûn lyù KT, quaûn lyù XH, quaûn lyù NN Trong tröôøng hôïp ñoù maø giöõ nguyeân boä maùy chæ huy trong chieán tranh thì roõ raøng laø khoâng thích hôïp vaø sôùm muoän seõ bò thaát baïi”.
Maëc duø coù söï khaùc nhau vaø söï bieán ñoåi trong nhaân caùch ngöôøi laõnh ñaïo trong caùc xaõ hoäi khaùc nhau, trong caùc thôøi kyø khaùc nhau. Nhöng baûn thaân nhaân caùch ngöôøi laõnh ñaïo vaãn bao goàm nhöõng yeáu toá chung nhaát vaø oån ñònh, nhöõng yeáu toá taïo neân neùt ñaëc thuø cuûa nhoùm ngöôøi ñoùng vai troø chæ huy, ñeå phaân bieät vôùi nhöõng nhaân caùch xaõ hoäi khaùc. Ñieàu ñoù coù nghóa laø baát cöù ngöôøi caùn boä laõnh ñaïo naøo, trong cheá ñoä xaõ hoäi naøo, ôû thôøi kyø naøo, vôùi tö caùch laø thaønh vieân cuûa nhoùm ngöôøi ñoùng vai troø chæ huy ñeàu phaûi coù moät caáu truùc taâm lyù xaõ hoäi phoå bieán, bao goàm nhöõng yeáu toá coá ñònh, xaùc ñònh vaø gioáng nhau. Nhöõng yeáu toá taïo neân nhaânc caùch ngöôøi LÑQL bao goàm :
Moät laø : Xu höôùng cuûa nhaân caùch
Moãi caù nhaân soáng vaø hoaït ñoäng luoân luoân vöôn leân ñeå ñaït ñöôïc caùi gì ñoù trong xaõ hoäi. Caùi ñoù vöøa laø muïc tieâu vöøa laø ñoäng löïc thuùc ñaåy nhöõng hoaït ñoäng cuûa hoï vaø ñöôïc goïi laø xu höôùng.
Xu höôùng cuûa caù nhaân laø yù chí ñònh höôùng tôùi ñoái töôïng trong khoaûng thôøi gian töông ñoái daøi nhaèm thoaû maõn nhöõng nhu caàu hay höùng thuù hoaëc vöôn tôùi nhöõng muïc tieâu cao caû maø moãi caù nhaân laáy laøm leõ soáng. Xu höôùng bieåu hieän ôû caùc maët : nhu caàu, höùng thuù, lyù töôûng, theá giôùi quan vaø nieàm tin.
Nhu caàu cuûa nhaø LÑQL laø söï bieåu hieän moái quan heä tích cöïc cuûa caù nhaân ñoái vôùi hoaøn caûnh laø söï ñoøi hoûi taát yeáu maø con ngöôøi thaáy caàn ñöôïc thoaû maõn ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. Moãi caù nhaân coù moät thang nhu caàu khaùc nhau vaø trong moãi thang nhu caàu coù nhieàu thöù baäc khaùc nhau.
Höùng thuù cuûa ngöôøi LÑQL, ñoù laø thaùi ñoä ñaëc bieät cuûa caù nhaân ñoái vôùi moät ñoái töôïng naøo ñoù, vöøa coù yù nghóa ñoái vôùi cuoäc soáng, vöøa mang laïi cho caù nhaân moät söï haáp daãn. VD vieäc taïo ra moät saûn phaåm trong lao ñoäng seõ cho con ngöôøi nieàm vui, ñeán moät luùc nieàm vui ñoù trôû thaønh khoâng theå thieáu ñöôïc vaø töø ñoù ñaõ trôû thaønh söï höùng thuù.
Lyù töôûng laø muïc ñích cao ñeïp ñöôïc phaûn aùnh vaøo trong ñaàu oùc con ngöôøi döôùi moät hình thöùc, moät hình aûnh hoaøn chænh vaø maãu möïc noù coù taùc duïng loâi cuoán maïnh meõ toaøn boä hoaït ñoäng cuûa caù nhaân.
Theá giôùi quan ñoù laø moät heä thoáng caùc quan ñieåm, nhöõng quan nieäm cuûa con ngöôøi veà theá giôùi xung quanh. Theá giôùi quan cuûa chuùng ta ñöôïc xaây döïng treân chuû nghóa Maùc-Leânin vaø tö töôûng Hoà Chí Minh.
Trong cuoäc soáng, moãi ngöôøi ñeàu caên cöù vaøo moät caùi gì ñoù, laøm choã döïa tinh thaàn ñeå hoaït ñoäng. Choã döïa naøy ñuôïc goïi laø nieàm tin. Nieàm tin ñuùng ñaén giuùp con ngöôøi vöõng vaøng trong hoaït ñoäng, soáng laïc quan.
Hai laø : naêng löïc cuûa nhaân caùch.
Naêng löïc laø moät toå hôïp caùc ñaëc ñieåm taâm lyù ñoäc ñaùo cuûa caù nhaân, noù phuø hôïp vôùi yeâu caàu, tính chaát, ñaëc tröng cuûa 1 heä thoáng nhaát ñònh, nhaèm baûo ñaûm cho hoaït ñoäng ñoù ñaät hieäu quaû, ngöôøi laõnh ñaïo caàn coù 4 naêng löïc cô baûn :
+ Naêng löïc nhaän thöùc : giuùp cho ngöôøi laõnh ñaïo coù khaû naêng tö duy vöøa khaùi quaùt vöøa saâu saéc, hoaït ñoäng coù heä thoáng vaø tö duy 1 caùch hôïp lyù.
+ Naêng löïc chuyeân moân : treân khaû naêng nhaän thöùc ñaõ coù, ngöôøi LÑQL phaûi coù naêng löïc chuyeân moân, phaûi ñöôïc ñaøo taïo veà lónh vöïc chuyeân moân, phaûi coù kinh nghieäm chueân moân ñeå coù khaû naêng hoaøn thaønh caùc hoaït ñoäng thöïc tieãn trong lónh vöïc naøy.
+ Naêng löïc toå chöùc :Ñoù laø khaû naêng toå chöùc boä maùy nhaø nöôùc vaø toå chöùc con ngöôøi. ñoù laø quaù trình saép xeáp con ngöôøi vaøo trong guoàng maùy ñeå guoàng maùy ñoù hoaït ñoäng co hieäu quaû.
+ Naêng löïc sö phaïm : Ñoù laø khaû naêng gaàn guõi, töông caän, khaû naêng lan truyeàn yù chí, khaû naêng thu phuïc con ngöôøi.
Ba laø : tính caùch cuûa nhaân caùch.
Tính caùch laøsöï keát hôïp caùc ñaëc ñieåm taâm lyù cuûa caù nhaân, noù noùi leân thaùi ñoä cuûa caù nhaân ñoái vôùi hieän thöïc vaø ñöôïc theå hieän trong heä thoáng haønh vi. Bao goàm thaùi ñoä ñoái vôùi töï nhieân, xaõ hoäi, baûn thaân. Laø moät caùn boä LÑQL, thaùi ñoä ñoái vôùi Ñaûng vaø Nhaø nöôùc laø loøng trung thaønh, ñoái vôùi nhaân daân laø heát loøng phuïc vuï vaø ñoái vôùi baûn thaân laø thöïc hieän toát pheâ bình vaø töï pheâ bình.
Boán laø : Khí chaát cuûa nhaân caùch.
Khí chaát laø söï bieåu hieän veà maët cöôøng ñoä, toác ñoä vaø nhòp ñoä cuûa hoaït ñoäng taâm lyù, ñöôïc theå hieän thoâng qua haønh vi cuûa moãi caù nhaân.
Theo khí chaát hay tính khí, con ngöôøi thöôøng chia laøm boán loaïi : ngöôøi noùng naûy, ngöôøi bình thaûn, ngöôøi hoaït baùt, ngöôøi öu tö.
Laøm coâng taùc laõnh ñaïo vöøa phaûi xoâng xaùo, thaùo vaùt, vöøa phaûi bình tónh saâu saéc. Cho neân ngöôøi LÑQL caàn phaûi reøn luyeän tích cöïc cuûa tính khí hoaït baùt vaø bình thaûn, ñoàng thôøi khaéc phuïc nhöõng nhöôïc ñieåm trong tính khí cuûa baûn thaân.
Töø nhöõng yeáu toá taïo neân nhaân caùch ngöôøi LÑQL, chuùng ta coù theå chæ ra raèng yeáu toá “ xu höôùng” theå hieän ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi caùn boä LÑQL vaø yeáu toá “ naêng löïc” theå hieän “ taøi” cuûa ngöôøi caùn boä LÑQL. Ñaây laø hai yeáu toá cô baûn nhaát, quyeát ñònh trong nhaân caùch ngöôøi laõnh ñaïo quaûn lyù, giöõa hai yeáu toá naøy coù moái lieân heä maät thieát vôùi nhau.
Theo chuû tòch Hoà Chí Minh, ñaïo ñöùc laø caùi goác cuûa ngöôøi caùn boä LÑQL, chính nhôø ñaïo ñöùc caùch maïng maø ngöôøi laõnh ñaïo töï phaán ñaáu vaø reøn luyeän mình. Ñoù laø phaåm chaát chính trò tö töôûng, tö caùch loái soáng, tuyeät ñoái trung thaønh vôùi lyù töôûng ñoäc laäp daân toäc gaén lieàn vôùi CNXH, luoân laáy chuû nghóa Maùc-Leânin vaø tö töôûng ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh laøm neàn taûng tö töôûng vaø kim chæ nam cho moïi haønh ñoäng caùch maïng. Quaùn trieät chuû tröông ñöôøng loái chính saùch cuûa Ñaûng vaø cuûa Nhaø nöôùc. Ngöôøi caùn boä LÑQL phaûi reøn luyeän ñaïo ñöùc caùch maïng, coù loái soáng laønh maïnh: caàn, kieäm, lieâm, chính, chí coâng voâ tö. Neáu coù taøi maø khoâng coù ñöùc, thì duø gioûi ñeán maáy cuõng khoâng laõnh ñaïo ñöôïc. Ngöôïc laïi coù ñöùc maø khoâng coù taøi thì cuõng khoâng hoaøn thaønh ñöôïc nhieäm vuï caùch maïng. Do ñoù, ngöôøi LÑQL phaûi coù naêng löïc chuyeân moân. Naêng löïc bao giôø cuõng gaén chaët vôùi xu höôùng. Cuoäc soáng bao giôø cuõng coù xu höôùng. Xu höôùng maïnh LÑQL chính laø nguyeän voïng cuûa Ñaûng ta vì muïc tieâu daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng daân chuû, vaên minh. Quaù trình thöïc hieän muïc tieâu cuûa xu höôùng chính laø quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån naêng löïc. Ñeán löôït noù, naêng löïc laïi quyeát ñònh quaù trình hieän thöïc hoùa xu höôùng cuûa ngöôøi LÑQL. Ñoù laø yeâu caàu ñoøi hoûi ngöôøi caùn boä LÑQL phaûi vöøa coù ñöùc vaø vöøa coù taøi, phaûi vöøa “ hoàng” vöøa “ chuyeân”.
Töø lyù luaän vaø phaân tích neâu treân, chuùng ta thaáy raèng ñeå hoaøn thieän nhaân caùch ngöôøi, caùn boä LÑQL phaûi thöïc hieän caùc phöông phaùp sau :
-Thoâng qua giaùo duïc : Ngöôøi caùn boä laõnh ñaïo phaûi ñöôïc giaùo duïc veà chuû nghóa Maùc-Leânin vaø tö töôûng Hoà Chí Minh, ñöôøng loái quan ñieåm cuûa Ñaûng, chính saùch phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc, phaûi coi troïng töï hoïc, töï boài döôõng thöôøng xuyeân cuûa baûn thaân mình.
-Thoâng qua hoaït ñoäng : ngöôøi caùn boä LÑQL reøn luyeän ñöôïc kyõ naêng, kyõ xaûo, hình thaønh vaø phaùt trieån nhaân caùch cuûa mình.
-Thoâng qua giao tieáp xaõ hoäi, ngöôøi LÑQL seõ thu nhaän, trao ñoåi thoâng tin, phoái hôïp hoaït ñoäng, thieát laäp moái quan heä ngöôøi vaø ngöôøi vôùi nhau.
-Thoâng qua reøn luyeän trong taäp theå : Taäp theå laø nôi ñöa ra nhöõng chuaån möïc ñeå caù nhaân.
Toùm laïi : nhaân caùch ngöôøi LÑQL bao goàm 2 yeáu toá ñöùc vaø taøi, ñoù laø nhaân toá quyeát ñònh söï thaønh baïi cuûa Ñaûng ta trong chieán löôïc xaây döïng con ngöôøi môùi XHCN. Ñeå xaây döïng 1 ñoäi nguõ caùn boä ngang taàm vôùi nhieäm vuï, thöïc hieän hai nhieäm vuï chieán löôïc laø xaây döïng vaø baûo veä toå quoác XHCN, vì muïc tieâu daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng daân chuû vaên minh. Moãi caùn boä ñaûng vieân chuùng ta phaûi reøn luyeän nhaân caùch môùi, nhaân caùch ngöôøi caùn boä quaûn lyù ñöùc, coù taøi ñaùp öùng ñoøi hoûi böùc xuùc cuûa Ñaûng ta treân con ñöôøng coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù- ñeå xaây döïng thaønh coâng xaõ hoäi XHCN ôû nöôùc ta theo höôùng hieän ñaïi./.