Nguyên phân- Giảm phân

> tiêu biến <- con nhân ( nhân con) 
Thể xoắn cực ñại âm thầm xếp lên 
Trên màng xích ñạo thoi bào 
Mỗi duyên chưa vẹn phải vào phân li 
Thể kép chẻ dọc li kì 
Hai ñơn mới tạo ñi ñi về về 
Thoi phân rút nó nhanh ghê 
ñi về hai cực chẳng chê chỗ nào 
Thoi phân biến mất lúc nào 
Con nhân màng lại áo áo hiện lên 
Thẻ ñơn thoá xoắn hết trơn 
Vậy là chấm dứt con nguyên phân bào. 
(sưu tâm- rất tiếc không phải thơ lục bát:D) 
B. Các dạng bài tập nguyên phân, giảm phân: 
Dạng 1: tính số tế bào con sau nguyên phân: 
1- nếu số lần nguyên phân của tế bào bằng nhau thì 
 từ a tế bào mẹ nguyên phân x lần bằng nhau thì tổng sô tế bào con tạo ra là: 
 . . .2xt b con a=∑ 
2- Nếu số lần nguyên phân của tế bào không giống nhau thì 
 . . 2 .1 2 .2 2 .3 ... 2 .x x x xt b con a= + + + +∑ 
Dạng 2: tính số nhiễm sắc thể môi trường cung cấp và số thoi vô sắc hình thành 
trong nguyên phân: 
## số lần nhân ñôi của nhiễm sắc thể b
ng số lần nguyên phân của tế bào. Đơn giản là 
vì ht nguyên phân của nhiễm sắc thể xảy ra trước khi tế bào bước vào phân chia. 
Trong mỗi lần nguyên phân có một lần nhiễm sắc thể nhân ñôi.^^ 
a. Số NST tương ñương với số nguyên liệu môi trường cung cấp: 
Nếu ta có a tế bào nguyên phân x lần bằng nhau sẽ tạo ra .2xa tế bào con trong 
ñó: 
 $$ số NST chứa trong a tế bào mẹ là .2a n 
 $$ số NST chứa trong các tế bào con là: .2 .2xa n 

 số NST tương ñương với số nguyên liệu môi trường cung cấp: 
 .2 .2 .2xa n a n− 
 itr (2 1) .2xNSTmo uong a n= −∑ 
b. Số NST mới hoàn toàn do môi trường cung cấp: 
Ta thấy rằng trong .2xa tế bào con ñược tạo ra thì có 2a tế bào chứ bộ NST mà 
trong ñó một phần có nguồn gốc của mẹ( do ht nhân ñôi NST mà chúng ta gọi 
là AND replication. Vì thế số tế bào con chứa NST mới hoàn toàn ñược tạo 
ra từ nguyên liệu của môi trg là .2 .2 2 .2 (2 2). .2x xa n a n a n− = − ^^(cái này 
ko nằm trong công thức:D) 
c. Khi một tế bào thực hiện nguyên phân x ñợt, sẽ có 2 1x − tế bào ñã trải 
qua nguyên phân( ta trừ ñi tế bào mẹ), do ñó sẽ có 2 1x − lần thoi vô 
sắc xuất hiện. 
d. Môi NST ñơn sau nhân ñôi trở thành một NST kép, mỗi NST kép này 
gồm 2 NST ñơn hay là 2 cromatit ñính với nhau ở tâm ñộng. 
Dạng 3: tính thời gian nguyên phân: 
Note^^: Chu kỳ nguyên phân ñược tính từ khi bắt ñầu một lần nguyên phân cho 
ñến khi bắt ñầu lần nguyên phân tiếp theo. Có thể hiểu rằng thời gian của một chu 
kỳ có thể ñược tính từ khi bắt ñầu một hiện tượng biến ñổi nhất ñịnh của NST ñến 
khi hiện tượng biến ñổi này ñược lặp lại. 
--%%-- CÁCH TÍNH THỜI GIAN CỦA QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
 >< nếu tốc ñộ các lần nguyên phân là bằng nhau thì thời gian nguyên phân a lần 
liên tiếp bằng thời gian 1 lần x a 
 >< nếu tốc ñộ các lần nguyên phân liên tiếp là không bằng nhau thì 
- nếu tốc ñộ nguyên phân ở các lần giảm dần ñều thì thời gian của các lần nguyên 
phân tăng dần ñều. 
- nếu tốc ñộ nguyên phân ở các lần tăng dần ñều thì thời gian của các lần nguyên 
phân sẽ giảm dần ñều. 

 ta thấy trong 2 TH trên thời gian của các lần nguyên phân liên tiếp sẽ lập thành 
một CSC và thời gian của các quá trình nguyên phân ñó sẽ là tổng các SH trong dãy 
cấp số cộng ñó: 
Với x là số lần nguyên phân 
1 2, ,..., xu u u lần lượt là thời gian của mỗi lần nguyên phân lần lượt từ 1 ñến lần thứ x. 
Thì tổng thời gian của quá trình nguyên phân là: 
 1( )2 x
x
thoigiannguyenphan u u= +∑ 
Cách #: nếu ta gọi d là hiệu số thời gian giữa lần nguyên phân sau với lần nguyên 
phân trước kế tiếp. Ta thầy: 
• nếu tốc ñộ nguyên phân giảm dần ñều thì d>0 
• nếu tốc ñộ nguyên phân tăng dần ñều thì d<0 
Ta có: 1[2 ( 1) ]2
x
thoigiannguyenphan u x d= + − 
Giảm phân 
 Giảm phân là hình thức phân bào diễn ra ở tế bào sinh dục chín, gồm 2 lần phân 
bào liên tiếp nhưng nhiễm sắc thể chỉ nhân ñôi có một lần ở kì trung gian trước 
lần phân bào I (giảm phân I). Lần phân bào II (giảm phân II) diễn ra sau một kì 
trung gian rất ngắn. 
Diễn biến 
• Kì trung gian: Các nhiễm sắc thể ở trạng thái duỗi xoắn, tự tổng hợp nên 
một nhiễm sắc thể giống nó dính với nhau tại tâm ñộng ñể trở thành nhiễm 
sắc thể kép. 
• Kì ñầu: Các nhiễm sắc thể kép bắt ñầu co ngắn. Các nhiễm sắc thể kép trong 
cặp tương ñồng áp sát tiến lại gần nhau xảy ra hiện tượng tiếp hợp. tại kì này 
có thể xảy ra quá trình trao ñổi ñoạn giữa các nhiễm sắc thể trong cặp tương 
ñồng 
• Kì giữa: Các nhiễm sắc thể kép trong cặp tương ñồng tách nhau ra trượt 
trên tơ phân bào dàn thành 2 hàng song song nhau trên mặt phẳng xích ñạo 
của thoi phân bào 
• Kì sau: Các nhiễm sắc thể kép trong cặp tương ñồng tổ hợp ngẫu nhiên và 
phân ly ñộc lập về hai cực của tế bào 
• Kì cuối: Tại mỗi cực của tế bào có bộ nhiễm sắc thể kép ñơn bội. 
• Màng nhân và nhân con xuất hiện, tế bào chất phân chia tạo ra 2 tế bào con 
có bộ nhiễm sắc thể kép ñơn bội khác nhau về nguồn gốc. 
Vào các dạng bài tập luôn nhé: 
Dạng 1: số giao tử ñược tạo ra từ mỗi loại tế bào sinh giao tử: 
Qua giảm phân: 
- một tế bào sinh tinh tạo 4 tinh trùng 
- một tế bào sinh trứng tạo 1 trứng và 3 thể ñịnh hướng. 
Do ñó: 
Số tinh trùng tạo ra= số tế bào sinh tinh x 4 
Số trứng tạo ra= số tế bào sinh trứng. 
Số thể ñịnh hướng= số tế bào sinh trứng x 3 
*Số hợp tử: 
Trong quá trình thụ tinh, một trứng kết hợp với một tinh trùng tạo 1 hợp tử 2n. 
-
 số hợp tử=số tiunh trùng thụ tinh= số trứng thụ tinh. 
* Hiệu suất thụ tinh: là tỉ số % giữa số giao tử ñược thụ tinh trên tổng số giao tử 
ñược tạo ra. 
Thí dụ: 
Một thỏ cái sinh ñược 6 con. Biết hiệu suất thụ tinh của trứng là 50%, của tinh 
trùng là 6,25%. Tìm sô tế bào sinh trứng và số tế bào sinh tinh ñã tham gia vào 
quá trình trên? 
Giải: 
6 thỏ con phát triển thành 6 hợp tử
 số trứng thụ tinh bằng số tinh trùng thụ 
tinh=6. 
H(thụ tinh của trứng)=50%, H(tinh trùng)=6,25% 
Số trứng tạo ra= 1006. 12
50
= trứng 
Số tinh trùng tạo ra= 1006. 96
6,25
= tinh trùng. 
Số tế bào sinh trứng=số trứng tạo ra=12 tế bào 
Số tế bào sinh tinh=96:4=24 tế bào. 
Dạng 2: tính số loại giao tử và hợp tử khác về nguồn và cấu trúc NST: 
1- số loại giao tử khác nhau về nguồn và cấu trúc NST: 
gọi n là số cặp NST của tế bào: 
## nếu trong giảm phân ko có sự tiếp hợp và trao ñổi chéo dẫn ñến hoàn vị gen 
giữa các cromatit trg cùng 1 cặp NST kép tương ñồng thì^^ 
 Số loại giao tử có nguồn và cấu trúc NST khác nhau là 2n 
## nếu trong giảm phân có ht tiếp hợp và trao ñổi chéo dẫn ñến HVG ở m cặp NST 
kép tương ñồng( mỗi cặp NST trao ñổi chéo xảy ra ở 1 ñiểm) 
 Số loại giao tử có nguồn và cấu trúc NST khác nhau là 2n+m 
2- số kiểu tổ hợp giao tử: 
 số kiểu tổ hợp giao tử= số giao tử giới tính cái x số giao tử giới tính ñực. 
3- cách viết thành phân gen của các loại giao tử: 
Ta viết các loại cho từng cặp NST, sau ñó tổ hợp lại bằng pp sơ ñồ hoặc nhân ñs. 
Thí dụ: 
Xét một tế bào sinh dục có kiểu gen AB DE XY
ab de
. Xác ñịnh số loại giao tử và viết 
thành phần gen của các loại giao tử trong 2 Th sau: 
TH1: ko xảy ra hiện tượng trao ñổi chéo. 
TH2: có ht trao ñổi chéo ở cặp NST chứa 2 cặp gen Aa và Bb. 
Giải: 
Th1: ko có trao ñổi chéo 
Tế bào có kiểu gen là AB DE XY
ab de
, chứa 3 cặp NST 
Số loại giao tử là: 32 2 8n = = 
Thành phần kiểu gen của các loại giao tử: 
Nếu ko có trao ñổi chéo: 
• cặp AB
ab
tạo 2 loại tổ hợp: AB va ab
− −
• cặp DE
de
tạo 2 loại: DE va de
− −
• cặp XY tạo 2 loại tổ hợp là X và Y 
• tiếp sau ñể xác ñịnh thành phân gen của các loại giao tử ta xác ñịnh bằng 2 
cách là sơ ñồ nhánh và nhân ñại số^_^. Mình xin trình bày cách nhân ñs!!! 
Sơ ñồ tổ hợp: 
(AB, ab) (DE, de) (X, Y) 
Có 8 loại giao tử 
Nếu có ht trao ñổi chéo giữa 2 cặp Aa và Bb: 
- số loại giao tử: 3 12 16+ = 
- thành phần gen của các loại giao tử: 
- cặp AB
ab
trao ñổi chéo tạo 4 tổ hợp: AB, ab, Ab, Bb 
- cặp DE
de
trao ñổi chéo tạo 4 tổ hợp: DE, de, De, Ed 
- cặp XY ko trao ñổi chéo tạo 2 tổ hợp: X và Y. 
Mình xin trình bày thêm một ví dụ nữa^_^( tớ thấy mấy cái này hay gặp và hay 
gặp. Mình sẽ giải thích rõ ñể các bạn góp ý thêm nhé!!) 
BT: 
1.Một tế bào sinh tinh trùng ở cơ thể dịhợp về hai cặp gen nằm trên hai cặp NST 
tương ñồng, kí hiệu là AaBb. Trên thực tế cho mấy loại tinh trùng? Hãy viết tổ 
hợp NST trong các loại tinh trùng ñó. 
Giải: 
Trước khi giảm phân bộ NST nhân ñôi dẫn ñến sự nhân ñôi của các gen: 
 AaBb
 AA aa BB bb 
ở kỳ sau của lần phân bào I các cặp ñồng dạng phân li ngẫu nhiên về các cực hình 
thành nên các tế bào con mang bộ NST ñơn bội kép nên từ tế bào sinh tinh trên sẽ 
có 1 trong 2 khả năng sau xảy ra: 
Một là: 
ở kỳ cuối có 1 tế bào mang kiểu gen AABB và 1 tế bào mang kiểu gen aabb. 
Qua lần phân bào 2, khi các NST kép tách nhau qua tâm ñộng phân li về các cực 
ñể hình thành nên các giao tử mang bộ NST ñơn bội, với mỗi cặp NST chỉ còn 1 
trong 2 do ñó từ các tế bào trên ở kỳ cuối I trong thực tế chỉ còn 2 loại giao tử: AB 
và ab. 
Hai là: 
Ở kỳ cuối 1 có 1 tế bào mang kiểu gen Aabb và 1 tế bào mang kiểu gen aaBB. 
Qua lần phân bào 2 khi các NST kép tách nhau qua tâm ñộng phân ly về các cực 
ñể hình thành nên các giao tử mang bộ NST ñơn bội với mỗi cặp NST chỉ còn lại 1 
trong 2 do ñó từ các tế bào trên ở kỳ cuối 1 trong thực tế chỉ cho 2 loại giao tử: Ab 
và aB. 
2. Một tế bào sinh trứng ở cơ thể dị hợp về 3 cặp gen nằm trên 3 cặp NST tương 
ñồng, kí hiệu AaBbDd. Trên thực tế cho mấy loại trứng? Hãy viết tổ hợp NST 
trong loại trứng ñó. 
Giải: 
Tế bào sinh trứng mang kiểu gen AaBbDd sau khi qua quá trình nhân ñôi, phân li 
ngẫu nhiên trong giảm phân ñã tạo các giao tử ñơn bội với mỗi cặp NST ñồng 
dạng chỉ còn lại 1 trong 2. Kiểu gen AaBbDd qua giảm phân sẽ cho 8 loại giao tử 
khác nhau. 
Do chỉ xét 1 tế bào sinh trứng nên qua giảm phân thực tế chỉ cho 1 loại trứng. 
Do sự hinh thành trứng và các thể ñịnh hướng có tính ngẫu nhiên nên sẽ có 1 
trong 8 khả năng sau: ABD, AbD, aBD, abD, ABD, Abd, aBd, abd. 
 ****Hết rồi**** 
Dưới là link clip hay về nguyên phân, giảm phân^_^ 
 Chúc học tốt!!!