Sáng kiến kinh nghiệm Rèn học sinh các thao tác trong việc sử dụng sơ đồ, lược đồ trống (lịch sử 6)

hôtô những hình 18,19, 20, 21, 22, 23 và cắt thu gọn theo hình mẫu
Trong quá trình giảng dạy , giáo viên treo lược đồ trống lên và hướng dẫn học sinh lên bảng thực hiện các thao tác dán những công cụ đã tìm thấy vào những địa danh mà các em đã nắm ở nội dung sách giáo khoa, Gv cho hs tự đọc nội dung sách giáo khoa và hoạt động cá nhân
*HS : Tự đọc nội dung sgk và tìm dịa danh trên lược đồ và các em lần lượt tìm những hình phù hợp với địa danh để dán
VD: - Khi hs chỉ vào vị trí địa danh ở hang Thẩm Khuyên, Thẩm Hai cũng là lúc hs dán hình ảnh chiếc răng cổ đã được tìm thấy
Ở núi Đọ ( Thanh hóa): HS dán rìu đá
 - Ở hang Thẩm Hai (Lạng Sơn): HS dán răng của Người tối cổ
 - Ở Nậm Tum ( Lai Châu): HS dán công cụ chặt
 - Ở Hòa Bình, Bắc Sơn, Hạ Long: HS dán rìu đá
 Trong thời gian học sinh hoạt động dán hình vào địa danh thì giáo viên là người hướng dẫn cho các em thực hiện logic và thành thạo. Qua tiết học này giúp cho các em có sự thích thú, không những thế mà giúp cho các em nắm kiến thức bài học tại lớp nhằm tạo cho các em khắc sâu hơn về những dấu vết của Người tối cổ được tìm thấy khắp đất nước Việt Nam . Từ đó cho các em nhận thức được rằng: Việt Nam cũng là chiếc nôi của loài người .
* Như vậy: Giáo viên đã hoàn thành cho học sinh với một lược đồ trống bằng việc dán một số di chỉ khảo cổ để trở thành một lược đồ hoàn chỉnh và tiết dạy với phương pháp như thế tạo cho các em sự kích thích, tìm tòi trong tiết học và tạo sự ham thích của tiết học lịch sử. Qua tiết học giúp cho các em nắm tốt kiến thức và giúp các em học thuộc bài ở lớp => GV- HS đã hoàn thành xong việc cắt dán những công cụ và răng của Người tối cổ vào lược đồ trống: Một số di chỉ khảo cổ ở Việt Nam để trở thành một lược đồ hoàn chỉnh
CHƯƠNGII THỜI ĐẠI DỰNG NƯỚC VĂN LANG - ÂU LẠC
 Bài 12 NƯỚC VĂN LANG
Ở chương này giáo viên giúp cho các em thấy được những chuyển biến trong đời sống kinh tế và xã hội của cư dân Lạc Việt, từ những chuyển biến đã hình thành nên một nhà nước đầu tiên của xã hội loài người đó là nhà nước Văn Lang. Để khắc sâu tiết học này giáo viên hướng dẫn cho hs thực hiện thao tác: Sử dụng sơ đồ trống
GV- phóng sơ đồ trống
* Cắt giấy và ghi nội dung của từng ô: 
Hùng vương
Lạc hầu – Lạc tướng
(trung ương) 
Lạc tướng
(bộ)
Lạc tướng
(bộ)
 Bồ chính
(chiêng, chạ)
Bồ chính
(chiêng, chạ)
Bồ chính
(chiêng, chạ)
Sau đó giáo viên dán sơ đồ trống vào trong bảng phụ và treo bảng phụ lên, yêu cầu hs thảo luận nhóm :2 nhóm theo 2 dãy lớp học
+ Nhóm 1 Bộ máy nhà nước ở Trung ương
+Nhóm 2 Bộ máy nhà nước ở địa phương
Các em thảo luận nhóm xong giáo viên yêu cầu đại diện của 2 nhóm lên chọn đáp án mà gv đã chuẩn bị sẵn ở nội dung mà các em đã chọn ở bộ máy nhà nước ở Trung ương và địa phương đã ghi sẵn nội dung và sau đó hướng dẫn các em thực hiện thao tác dán phù hợp nội dung vào từng ô thích hợp
Trong lúc các em tham gia dán nội dung vào sơ đồ trống thì gv là hướng dẫn các em hoạt động các thao tác khoa hoc và phù hợp với nội dung yêu cầu của nội dung của kiến thức.
* GV và HS đã hoàn thành lược đồ trống: Sơ đồ nhà nước Văn Lang
Hùng Vương
Lạc hầu – Lạc tướng
( trung ương ) 
Lạc tướng
( bộ )
Lạc tướng
( bộ )
Bồ chính
(Chiềng, chạ )
Bồ chính
(Chiềng, chạ )
Bồ chính
(Chiềng, chạ )
Như vậy với việc sử dụng sơ đồ trống về bộ máy nhà nước ở thời Văn Lang giáo viên giúp cho học sinh nhận thức đước rằng :Tuy nhà nước chưa có quân đội và pháp luật, bộ máy nhà nước có cơ cấu còn đơng giản nhưng đó là bộ máy nhà nước đầu tiên của cà dân tộc Việt Nam, gv giáo dục hs qua câu danh ngôn của Chủ Tịch Hồ Chí Minh:
Các vua Hùng đã có công dựng nước
Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước
CHƯƠNG III THỜI KÌ BẮC THUỘC VÀ ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP
Bài 21 KHỞI NGHĨA LÍ BÍ. NƯỚC VẠN XUÂN
Ở vào chương này đất nước của người Âu Lạc chịu sự thống trị của nhà Hán với sự bóc lột của và đặt các chức quan cai trị làm cho nhân dân ngày càng cơ cực vì thế cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng đã bùng nổ Sau đó đất nước ta lại tiếp tục sự thống trị cỷa các triều đại của phong kiến phương Bắc từ thế kỉ I đến thế kỉ VI . Đầu thế kỉ VI nhà Lương siết chặt ách đô hộ lên đất nước ta và đặt ra hàng trăm thứ thuế đời sống của nhân lâm vào lầm than và cơ cực. Trước hoàn cảnh đó nổ ra cuộc khởi nghĩa của Lí Bí. Ở tiết này gv hình thành cho hs cách sử dung lược đồ trống để hoàn thành một cuộc khởi nghĩa, nhằm giúp cho các em tái hiện lại lịch sử một cách sinh động và đạt hiệu quả cao trong tiết học của các em.
* Giáo viên: Phóng lớn lược đồ trống: Khởi nghĩa của Lí Bí
*Giáo viên : Dùng giấy màu cắt các kí hiệu của trận đánh:
+ Địa danh các hào kiệt về hưởng ứng
 +Địa diểm Lí Bí phất cờ khởi nghĩa
 +Mũi tên tiến quân của nghĩa quân Lí Bí
+ Biểu tượng chiến thắng
+Mũi tên địch tiến công 
+Mũi tên địch rút lui 
Sau đó gv chỉ vị trí các địa danh và tường thuật diễn biến bằng lược đồ trống, kết hợp vừa trình bày diễn biến vừa dán cacù mũi tên và các biểu tượng phù hợp vào nội dung của diễn biến
*Học sinh: Sau khi các em tự đọc nội ở sách giáo khoa và quan sát địa danh ở lược đồ và các em lên bảng để thực hiện các thao tác mà gv mới hướng dẫn( gv gọi các đối tương hs khá, trung bình, yếu)
Qua tiết dạy rèn hs sử dụng lược đồ trống+ mũi tên cắt dán  giúp cho cacù em nắm vững kiến thức giữa thời gian và sự kiện đồng thời tạo cho các em sự ham thích thú trong học tập.
* GV và HS đã hoàn thành diễn biến trận đánh từ lược đồ trống thành lược đồ của diễn biến trận đánh:
Như vậy với việc rèn hs sử dụng thành thạo các thao tác sử dụng sơ đồ trốngvà lược đồ trống mà tôi đã thể hiện qua 3 tiết tiêu biểu ở 3 chương là một trong những phương pháp cần thiết trong việc đổi mới của môn dạy học lịch sử, vì việc thực hiện phương pháp đổi mới không những giúp cho gv nâng cao tay nghề và chất lượng trong giảng dạy mà tạo sự ham thích học môn lịch sử của học sinh, đồng thời giúp cho các em năm vững kiến thức bài học tại lớp, kích thích tư duy học tập cho các em. Không những thế mà qua các tiết học lịch sử giúp các em “phải biết, phải tường, phải hiểu và phải nhớ” về lịch sử dân tộc như Bác hồ có viết:
“ Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”
III/ Kết quả đạt được :
Qua một năm thực hiện đề tài , kết quả mà giáo viên và học sinh đã đạt được như sau:
* Đối với giáo viên:
Trong năm học 2008- 2009 có 2 giáo viên cùng giảng dạy bộ môn lịch sử 6. Trước khi tổ chưa triển khai đề tài này thì giáo viên cũng có sử dụng lược đồ trống và sơ đồ trống, nhưng ở vài tiết dạy giáo viên còn thể hiện sự lúng túng, thiếu logích trong việc vừa kết hợp dán mũi tên trận đánh và vịêc dán nội dung vào những ô trốngcùng với việc kết hợp với lời nói ở diễn biếnNhưng sau khi đã thực hiện qua sáng kiến kinh nghiệm này của giáo viên dạy khối 6 cũng như thực hiện đại trà cho các giáo viên giảng dạy của các khối 7,8,9 ( Bản thân tôi đã triển khai đề ở tổ chuyên môn) . Vì thế, các giáo viên ở tiết dạy có sơ đồ trống, lược đồ trống thì giáo viên đã sử dụng một cách thành thạo, logich, khoa học ở việc cắt dán mũi tên hoặc tô màu với việc kết hợp với ở việc trình bày diễn một trận đánh lịch sử, cũng như hoàn thành một sơ trốngViệc làm này của giáo viên giúp cho học sinh nhằm tái hiện lại lịch sử, tạo sự thích thú say mê học tập của các em trong tiết học lịch sử
* Đối với hoc sinh:
Trứơc khi chưa sử dụng một cách triệt lược đồ trống thì việc nắm phần điền nội dung vào ô trống thích hợp cũng như việc điền các công cụ vào địa danh, hoặc nắm phần diễn biến ở trận đánh thì các em học rất nhàm chán, học rất mơ hồ và trong tiết học các em học rất là mệt mỏi ( có chăng chỉ tập trung ở các em học sinh khá, giỏi mà thôi, còn các em học sinh ở đối tượng yếu, trung bình thì việc nắm nội dung bài học cũng như rèn kĩ năng sử dụng lược đồ thì các em học rất miễn cưỡng và chỉ đối phó) 
Trước khi chưa thực hiện sáng kiến này thì kết quả của học sinh khối 6 chỉ đạt được gần 65% học sinh sử dụng chưa thuần thục, logích việc kết hợp giữa việc dán các công cụ vào địa danh, nội dung vào sơ đồ trống cũng như việc cắt dán mũi tên vào lược đồ trống cùng với việc kết kợp với lời nói của một trận đánh lịch sử. Sau khi thực hiện được đề tài trong một năm học thì hiệu quả của học sinh khối 6 đã đạt được trên 95% việc các em đã thực hiện một cách thành thạo, logích, hiệu quả cao của một tiết học có sử dụng sơ trống và lược đồ trống ... Không những với chất lượng như thế mà còn tạo cho các em một sự ham thích, hứng thú, say mê với mộït tiết học lịch sử và xoá đi hình thức học vẹt, nhàm chán đối với các em.
 Hàm Thắng, ngày 26 tháng 4 năm 2009
 Người viết
 NGUYỄN THỊ NGỌC HOA