Tập huấn: Giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả qua môn đạo đức cấ Tiểu học - Lê Thị Nguyệt Nga

 đặc trưng môn học, môn Đạo đức có nhiều lợi thế trong việc giáo dục SDNLTK&HQ cho HS tiểu học. Cụ thể:- Nội dung giáo dục SDNLTK&HQ được đề cập thông qua các chuẩn mực hành vi đạo đức cần thiết, phù hợp trong mối quan hệ của các em với cuộc sống hàng ngày.- Tiếp cận giáo dục sử dụng NLTK&HQ cho các em thông qua giáo dục Quyền trẻ em.- Giáo dục sử dụng NLTK&HQ gắn bó chặt chẽ với cuộc sống thực của HS trên cơ sở phối hợp đồng bộ giữa gia đình, nhà trường và xã hội.I. Tại sao cần SD năng lượng tiết kiệm – hiệu quả?+ Nguồn NL truyền thống đang cạn kiệt do con người khai thác. + Nạn ô nhiễm môi trường và sự nóng lên của khí hậu trái đất do ảnh hưởng của chất thải trong quá trình sử dụng năng lượng. Mỗi quốc gia cần xây dựng một chương trình phát triển năng lượng mà trọng tâm là hướng đến nguồn NL sạch và sử dụng NL-HQ.II. NL là gì ? Có nhiều khái niệm nhưng chúng ta cần quan tâm đến k/n: NL là dạng vật chất có khả năng sinh công. Bao gồm nguồn NL sơ cấp: than, dầu, khí đốt (NL thô) và nguồn năng lượng thứ cấp: nhiệt năng, điện năng sinh ra thông qua quá trình chuyển hóa năng lượng thô (NĐ 102/2003/NĐ-CP)Có 2 nguồn NL:NL vật chất chuyển hóa toàn phần: Nguồn NL này không có khả năng tái sinh, mất đi vĩnh viễn.Thành phần chủ yếu của nhóm NL này là các dạng nguyên liệu hóa thạch, được hình thành trong một thời gian rất dài hàng triệu năm như than dá, dầu mỏ, khí tự nhiên.2. NL thay thế: (NL tái tạo) NL thay thế là NL thu được ngoài 3 dạng nhiên liệu hóa thạch. Gồm: NL hạt nhân; NL mặt trời; NL địa nhiệt; NL sinh khối; NL nước+ NL hạt nhân: đây là nguồn NL lớn, NL sạch , rẻ và tương đối an toàn. Tuy nhiên việc xử lý chất thải và vận hành nhà máy điện nguyên tử là một vấn đề không đơn giản. + NL mặt trời: đây là nguồn NL vô tận không gây ra ô nhiễm. Mặt hạn chế: những ngày trời mưa không thu được ánh nắng MT và chi phí ban đầu khá cao.+ NL nước: Đây là nguồn NL sạch, hiệu quả và có tiềm năng lớn. Tuy nhiên khi XD các đập thủy điện sẽ gây ảnh hưởng đến hệ sinh thái môi trường xung quanh ở đầu nguồn và hạ nguồn.+ NL thủy triều: Việc ứng dụng thủy triều lên xuống để quay cánh quạt chạy máy phát điện. Đây là NL sạch vô tận nhưng hạn chế về việc phụ thuộc thiên nhiên triều cường và chi phí lớn.+ Còn NL địa nhiệt dạng NL thiên nhiên sinh ra từ lòng đất và giải phóng ra ngoài, nhờ HĐ của núi lửa, suối nước nóng hay giếng phun và NL sinh khối liên quan đến khai thác rừng. Không mang tính khả thi trong việc tạo ra NL tái tạo ở các QG.III. Vai trò- việc khai thác- xu hướng sử dụng nguồn NL hiện nay: 1. Vai trò của NL đối với đời sống con người: nó đảm bảo cho các HĐ sinh hoạt, sản xuất, HĐ dịch vụ. 2.Tình hình khai thác tài nguyên NL: Khai thác không hợp lý, làm cạn kiệt nguồn tài nguyên hóa thạch, củi, gỗSự ô nhiễm MT do khí thải của việc khai thác, sử dụng các nguồn NL có thể gây ô nhiễm.IV Khái niệm Sử dụng NL tiết kiệm- hiệu quả:+ SDNL tiết kiệm: SD hợp lý, giảm hao phí NL trong quá trình SD.+ SDNL hiệu quả: đảm bảo thực hiện các HĐ cần thiết với mức tiêu phí NL thấp nhất.+ Cần phải SDNL TK- HQ vì nguồn NL truyền thống đang dần cạn kiệt và giảm thiểu ảnh hưởng MT sống do việc SDNL hàng ngày thải ra.V. GD sử dung NLTK_HQ trong trường tiểu học:+ GD là một quá trình giúp cho người học hiểu các kiến thức- hình thành các kĩ năng- cấu thành thái độ hành vi ứng xử.+ Mục đích của GD sử dụng NLTK-HQ là giúp cho các cá nhân và cộng đồng hiểu biết về NL, tầm quan trọng của NL, tầm quan trọng của việc sử dụng NLTK-HQ từ đó hình thành những kĩ năng, các hành vi, thái độ có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng.VI. Mục tiêu GD sử dụng NLTK-HQ:+ Kiến thức: Giúp HS có hiểu biết ban đầu về NL và lợi ích của việc tiết kiệm NL với cuộc sống con người. Những việc cần làm để tiết kiệm NL ở trường , ở lớp, ở nhà.+ Về thái độ, tình cảm: Biết quí trọng, có ý thức sử dung tiết kiệm NL. Có thái độ thân thiện với môi trường sống.+ Về kĩ năng- hành vi: Tham gia các HĐ chống láng phí, tiết kiệm NL.. Hình thức tích hợp- Tích hợp giáo dục SDNLTK&HQ ở các môn học cấp tiểu học có 3 mức:+ Mức độ toàn phần: Khi mục tiêu, nội dung của bài học phù hợp hoàn toàn với mục tiêu, nội dung của giáo dục SDNLTK&HQ.+ Mức độ bộ phận: Khi chỉ có một bộ phận bài học có mục tiêu, nội dung phù hợp với giáo dục SDNLTK&HQ.+ Mức độ liên hệ: Khi mục tiêu, nội dung của bài có điều kiện liên hệ một cách phù hợp với nội dung giáo dục SDNLTK&HQ.- Đưa giáo dục SDNLTK&HQ trở thành một nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp:+ Lồng ghép vào các hoạt động văn nghệ, câu lạc bộ, sinh hoạt tập thể  trong nhà trường.+ Tham quan thực tế các cơ sở sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. - Xây dựng trường học sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả:+ Thực hiện Chương trình giáo dục năng lượng tiết kiệm và hiệu quả+ Giáo viên và học sinh có ý thức sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả- Sử dụng các thiết bị tiết kiệm năng lượng.Chú ý: Khi tích hợp để dạy phải bảo đảm: Không làm thay đổi MT của bài dạy đạo đức.Lớp 1Tên bàiNội dung tích hợpMức độBài 3. Giữ gìn sách vở, đồ dùng học tậpGiữ gìn sách vở, đồ dùng học tập là tiết kiệm được tiền của, tiết kiệm được nguồn tài nguyên có liên quan tới sản xuất sách vở, đồ dùng học tập – Tiết kiệm năng lượng trong việc sản xuất sách vở đồ dùng học tập.Liên hệBài 14. Bảo vệ cây và hoa nơi công cộng- Bảo vệ cây và hoa là góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, không khí trong lành, môi trường trong sạch, góp phần giảm các chi phí về năng lượng phục vụ cho hoạt động này.Liên hệLớp 2Tên bàiNội dung tích hợpMức độBài 7. Giữ gìn trường lớp sạch đẹpGiữ gìn trường lớp sạch đẹp là góp phần giữ gìn môi trường của trường, của lớp, môi trường xung quanh, đảm bảo một môi trường trong lành, giảm thiểu các chi phí về năng lượng cho các hoạt động bảo vệ môi trường, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.Liên hệBài 8. Giữ trật tự vệ sinh nơi công cộng- Giữ trật tự vệ sinh nơi công cộng là góp phần bảo vệ, làm sạch đẹp, an toàn môi trường ở lớp, trường và nơi công cộng, góp phần giảm thiểu các chi phí (có liên quan tới năng lượng) cho bảo vệ, giữ gìn môi trường, bảo vệ sức khoẻ con người. - Một trong các yêu cầu giữ gìn vệ sinh nơi công cộng là giảm thiểu việc sử dụng các loại phương tiện giao thông, công nghệ sản xuất,...có liên quan tới sử dụng các loại năng lượng có nguy cơ gây tổn hại việc giữ gìn vệ sinh nơi công cộng (ôtô, xe máy dùng xăng, ..) xả khí thải làm ô nhiễm môi trường.Liên hệBài 14.Bảo vệ loài vật có íchBảo vệ loài vật có ích là có tác dụng giữ gìn môi trường trong lành, góp phần giữ gìn vệ sinh nơi công cộng, duy trì và phát triển cuộc sống một cách bền vững. - Bảo vệ và phát triển loài vật có ích là một trong các hướng bảo vệ, phát triển nông nghiệp bền vững, giảm các chi phí về năng lượng.Liên hệLớp 3Tên bàiNội dung tích hợpMức độBài 6.Tích cực tham gia việc lớp, việc trường - Các việc lớp, việc trường có liên quan tới giáo dục SDNLTK&HQ : + Bảo vệ, sử dụng nguồn điện của lớp, của trường một cách hợp lí ( Sử dụng quạt, đèn điện, các thiết bị dạy học có sử dụng điện hợp lý, hiệu quả,...)+ Tận dụng các nguồn chiếu sáng tự nhiên, tạo sự thoáng mát, trong lành của môi trường lớp học, trường học, giảm thiểu sử dụng điện trong học tập, sinh hoạt.+ Bảo vệ, sử dụng nước sạch của lớp, của trường một cách hợp lí,...nước uống, nước sinh hoạt, giữ vệ sinh,...+ Thực hành và biết nhắc nhở các bạn cùng tham gia sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả ở lớp, trường và gia đình . Liên hệBài 13Tiết kiệm và bảo vệ nguồn nước- Nước là nguồn năng lượng quan trọng có ý nghĩa quyết định sự sống còn của loài người nói riêng và trái đất nói chung.- Nguồn nước không phải là vô hạn, cần phải giữ gìn, bảo vệ và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả. - Thực hiện sử dụng (năng lượng) nước tiết kiệm và hiệu quả ở lớp, trường và gia đình.- Tuyên truyền mọi người giữ gìn, tiết kiệm và bảo vệ nguồn nước.- Phản đối những hành vi đi ngược lại việc bảo vệ, tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn nước (gây ô nhiễm nguồn nước, sử dụng nước lãng phí, không đúng mục đích,...)Toàn phầnBài 14Chăm sóc cây trồng vật nuôi- Chăm sóc cây trồng vật nuôi là góp phần giữ gìn, bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên, góp phần làm trong sạch môi trường, giảm độ ô nhiễm môi trường, giảm hiệu ứng nhà kính do các chất khí thải gây ra, tiết kiệm năng lượng. Liên hệLớp 4Tên bàiNội dung tích hợpMức độBài 3Biết bày tỏ ý kiến- Biết bày tỏ, chia sẻ với mọi người xung quanh về sử dụng tiết kiệm và hiệu quả năng lượng.- Vận động mọi người thực hiện sử dụng tiết kiệm và hiệu quả năng lượngLiên hệBài 4Tiết kiệm tiền của - Sử dụng tiết kiệm các nguồn năng lượng như: điện, nước, xăng dầu, than đá, gas, ... chính là tiết kiệm tiền của cho bản thân, gia đình và đất nước.- Đồng tình với các hành vi, việc làm sử dụng tiết kiệm năng lượng; phản đối, không đồng tình với các hành vi sử dụng lãng phí năng lượngToàn phầnBài 14Bảo vệ môi trường- Bảo vệ môi trường là giữ cho môi trường trong lành, sống thân thiện với môi trường ; duy trì, bảo vệ và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên.- Đồng tình, ủng hộ những hành vi bảo vệ môi trường là góp phần sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng. Toàn phầnLớp 5Tên bàiNội dung tích hợpMức độBài 8Hợp tác với những người xung quanh- Hợp tác với mọi người xung quanh trong việc thực hiện sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng.- Tích cực tham gia các hoạt động tuyên truyền việc sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng ở trường, lớp và ở cộng đồng.Liên hệBài 11Em yêu Tổ quốc Việt Nam- Đất nước ta còn nghèo, còn gặp nhiều khó khăn trong đó có khó khăn về thiếu năng lượng. Vì vậy, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng là rất cần thiết.- Sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng là một biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước.Liên hệBài 14Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên- Than đá, rừng cây, nước, dầu mỏ, khí đốt, gió, ánh nắng mặt trời,...là những tài nguyên thiên nhiên quý, cung cấp năng lượng phục vụ cho cuộc sống của con người - Các tài nguyên thiên nhiên trên chỉ có hạn, vì vậy cần phải khai thác chúng một cách hợp lí và sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả vì lợi ích của tất cả mọi ngườiBộ phận