Tập huấn tư vấn tâm lý học đường

g chương trỡnh giỏo dục. Hợp tỏc với cỏc đối tượng hưởng lợi trong đú chỳ ý đến cỏch tiếp cận, nhận thức của người hưởng lợi. Cỏc kế hoạch, quyết định đưa ra dựa trờn phõn tớch số liệu. MỘT SỐ YấU CẦU CƠ BẢN VỀ ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP Mục đớch: Định hướng cho hành xử chuyờn nghiệp Đảm bảo cụng việc một cỏch hiệu quả nhất Nuụi dưỡng lũng tin đối với người được tư vấn Đảm bảo khụng gõy hại cho trẻ Phõn biệt với những người khụng chuyờn mụn Một số yờu cầu cơ bản về đạo đức nghề nghiệp Trỏch nhiệm đối với học sinh: Tụn trọng học sinh. Quan tõm đến nhu cầu giỏo dục, nghề nghiệp, cảm xỳc, hành vi và khuyến khớch sự phỏt triển tổi ưu của mỗi thõn chủ. Chấp nhận giỏ trị, quan điểm, cỏch sống, kế hoạch niềm tin của thõn chủ và khuyến khớch họ chấp nhận những giỏ trị của bản thõn họ. Cú trỏch nhiệm tự tỡm hiểu về luật phỏp, quy định, chớnh sỏch liờn quan đến thõn chủ và đấu tranh bảo vệ quyền và quyền lợi của thõn chủ được. Bảo mật: Cỏn bộ TVTLHĐ phải Thụng bỏo cho thõn chủ mục tiờu, mục đớch, cỏc kĩ thuật, cỏc nguyờn tắc diễn ra trong quỏ trỡnh tư vấn, những trường hợp cần tiết lộ thụng tin vỡ mục đớch cụng việc Cỏc thụng tin của thõn chủ được lưu giữ bảo mật, chỉ trừ những thụng tin cần thụng bỏo đến người, tổ chức liờn quan để phũng ngừa cỏc hiểm nguy cho thõn chủ hoặc người khỏc, hoặc những vấn đề liờn quan đến phỏp luật. Bảo vệ quyền bảo mật thõn nhõn của thõn chỳ đối với bất cứ hồ sơ, giấy tờ, số liệu liờn quan đến thõn chủ Cú Kế hoạch hỗ trợ: Cỏn bộ TVTLHĐ làm việc cựng thõn chủ để xõy dựng kế hoạch hỗ trợ cho thõn chủ, phự hợp với năng lực và hoàn cảnh của cả hai bờn. Kế hoạch được xem lại thường xuyờn để đảm bảo tớnh hiệu quả, khả thi và tụn trọng lựa chọn của thõnchủ. Trỏnh quan hệ kộp: Cỏn bộ TVTLHĐ trỏnh cỏc mối quan hệ kộp cú thể dẫn đến tớnh khỏch quan và gia tăng khả năng làm hại thõn chủ (như người thõn trong gia đỡnh, người thõn của bạn, đồng nghiệp, v.v.) CÂU HỎI THẢO LUẬN *Tỡnh huống 1: Với cỏch là cỏn bộ TVTLHĐ, nhiều học sinh được bạn hỗ trợ về cỏc vấn đề như khủng hoảng về cha mẹ li dị, buồn – chỏn nản, cói nhau với bạn, bất đồng với giỏo viờn, v.v. hiệu trưởng trường bạn yờu cầu bạn cung cấp danh sỏch những học sinh đú và cỏc vấn đề của học sinh. Hiệu trưởng nghĩ rằng bạn phải cung cấp cho chị ta mọi thụng tin diễn ra ở phũng tư vấn của bạn. Chị ta cũng nhấn mạnh rằng để lónh đạo hiệu quả, chị ta cầu biết mọi thụng tin diễn ra ở trường - Bạn cú cung cấp danh sỏch đú khụng? - Nếu cú, vỡ sao? Lý do? - Nếu khụng, vỡ sao? Lý do? Cỏch bạn ứng xử với hiệu trưởng? Làm thế nào để vẫn giữ được mối quan hệ với hiệu trưởng và vẫn tuõn thủ đạo đức nghề nghiệp *Tỡnh huống 2: Bạn là cỏn bộ tư vấn tõm lý trong trường học N. Học sinh A, 16 tuổi, lớp 10 trong trường được cụ giỏo phỏt hiện gần đõy cú những dấu hiệu như hay ngủ gật trong lớp, lơ đóng, khụng tham gia cỏc hoạt động hàng ngày, hay cỏu kỉnh, cú những lỳc vắng mặt bớ ẩn, núi dối. Cụ giỏo giới thiệu đến gặp bạn để hỗ trợ tõm lý. Ngay khi gặp, bạn nhận ra A chớnh là con của người bạn thõn của mỡnh và A cũng biết rừ bạn. - Bạn sẽ làm gỡ trong trường hợp này? Vỡ sao? MỘT SỐ KỸ NĂNG THAM VẤN CƠ BẢN MỤC TIấU Chỳng ta cú thể: 1. Hiểu về một số kỹ năng cơ bản 2. Thực hành được cỏc kỹ năng Cỏc kỹ năng tư vấn cơ bản 1. Kỹ năng nhận diện 2. Kỹ năng giao tiếp khụng lời – cú lời 3. Kỹ năng chỳ tõm – quan sỏt 4. Kỹ năng lắng nghe tớch cực 5. Kỹ năng bộc lộ cảm xỳc 6. Kỹ năng đặt cõu hỏi 7. Kỹ năng thấu cảm KỸ NĂNG CHÚ TÂM VÀ QUAN SÁT Chỳ tõm là dành cho họ toàn bộ sự chỳ ý của mỡnh đến người nào đú. Lắng nghe bất cứ điều gỡ họ núi và làm, khụng lời và cú lời. Chỳ tõm giỳp hiểu được về thõn chủ; thõn chủ biết được rằng mỡnh đang được lắng nghe; truyền thụng điệp rằng chỳng ta đang quan tõm đến họ. Biểu hiện của chỳ tõm Tư thế cơ thể Tiếp xỳc mắt Biểu hiện nột mặt Gật đầu Khoảng cỏch giữa CBTVTLHĐ và thõn chủ Âm điệu/giọng điệu Cỏch núi Sự im lặng Chỳ tõm chọn lọc là gỡ? Chỳ tõm chọn lọc là khi CBTVTLHĐ chọn lựa để thể hiện sự chỳ ý đặc biệt đến một điều gỡ đú được thõn chủ núi ra. Chỳ tõm chọn lọc giỳp CBTVTLHĐ hiểu được lý do thõn chủ bộc lộ những cảm xỳc, suy nghĩ đú và thu thập được nhiều thụng tin về thõn chủ để diễn giải được những cảm xỳc, suy nghĩ đú. Một số biểu hiện khụng chỳ tõm Kiểm soỏt sự tập trung thường trực nhiều khi khụng dễ dàng. Chỳ tõm đũi hỏi CBTVTLHĐ chỳ ý cả về tõm trớ và thể chất đến thõn chủ, trỏnh: - Cắt ngang lời - Ghi chộp - Đưa lời khuyờn (chỳng ta phải để thõn chủ tự khỏm phỏ giải phỏp). LẮNG NGHE TÍCH CỰC Lắng nghe tớch cực là cỏch lắng nghe và đỏp trả phự hợp, thể hiện sự lắng nghe, chỳ ý, quan tõm, thấu hiểu của CBTVTLHĐ đến thõn chủ. Lắng nghe tớch cực giỳp CBTVTLHĐ hiểu được cỏc thụng điệp, cảm xỳc của thõn chủ, quan điểm của thõn chủ, tăng khả năng hiểu biết và tin tưởng lẫn nhau. Tầm quan trọng của lắng nghe tớch cực Lắng nghe tớch cực giỳp: Xõy dựng sự tin tưởng và tụn trọng Tạo mụi trường an toàn hỗ trợ cho giải quyết vấn đề Người núi được giải tỏa cảm xỳc Giảm căng thẳng Khuyến khớch khai thỏc sõu thụng tin Cỏch thức lắng nghe tớch cực Đối diện thõn chủ: ngồi thẳng hoặc nghiờng người ra phớa trước để thể hiện sự chỳ tõm Duy trỡ giao tiếp mắt mắt, thể hiện chỳng ta quan tõm đến họ và điều họ núi Cố gắng thấu hiểu cảm xỳc của thõn chủ đằng sau những thụng tin hoặc suy nghĩ mà thõn chủ núi ra Đỏp trả phự hợp, cú lời (như gật đầu, nhớu lụng mày…) và cú lời để khuyến khớch thõn chủ núi tiếp Với đỏp trả cú lời, tập trung vào vấn đề then chốt giỳp CBTVTLHĐ theo dừi được dũng cõu chuyện. Hạn chế đặt cõu hỏi. Nghe nhiều hơn núi	 Cỏc kỹ năng lắng nghe tớch cực Nhắc lại Diễn đạt lại Túm tắt Phản ỏnh Cỏc kỹ thuật trong lắng nghe tớch cực Nhắc lại: chỳ ý đến nội dung (một cõu) mà thõn chủ núi mà theo CBTVTLHĐ đỏnh giỏ là quan trọng và then chốt đối với thõn chủ và nhắc lại nguyờn văn điều thõn chủ núi Diễn đạt lại: thể hiện lại những gỡ người khỏc đó núi. Diễn đạt lại chỉ tập trung vào nội dung vừa kể mà khụng đưa ra một sự giải thớch nào. Cỏc kỹ thuật trong lắng nghe tớch cực Túm tắt: túm tắt lại những điều được núi sau khi núi một chuyện dài. Cụ đọng và sắp xếp lại những ý chớnh trẻ kể. Phản ỏnh: nhắc lại cho TC những điều quan trọng TC đó núi để giỳp TC nhỡn nhận sõu hơn về điều đú. CBTVTLHĐ giống như một cỏi gương, để TC soi lại những suy nghĩ, cảm xỳc, niềm tin, giỏ trị của bản thõn mỡnh. Cỏc kỹ thuật trong lắng nghe tớch cực Phản ỏnh bao gồm cỏc yếu tố sau (Dalmar, 1981) Chỳ tõm trong cuộc núi chuyện. Thấu cảm quan điểm của TC. Chỳ ý phản chiếu (gương) cảm xỳc của TC, phản ỏnh lại trạng thỏi cảm xỳc bằng lời và khụng lời. Phản ỏnh, núi lại những điều TC vừa núi. Cú thể phản ỏnh cảm xỳc, nội dung. Cỏc kỹ thuật trong lắng nghe tớch cực Phản ỏnh cảm xỳc như thế nào? Gọi tờn cảm xỳc của thõn chủ Núi lại cảm xỳc đú của thõn chủ Sử dụng cấu trỳc cõu như: Chỏu cú vẻ đang cảm thấy… Tụi nhận thấy chỏu đang cảm thấy… Khi nhỡn thấy tai nạn giao thụng, em cảm thấy rất suy sụp. Mọi thứ như là chấm hết. Em rất sợ cỏi chết. => Tụi cảm thấy em rất hoảng loạn khi nhỡn thấy tai nạn giao thụng. Vớ dụ: Tụi cảm thấy chỏu đang buồn. Dường như chỏu đang cảm thấy thất vọng. ĐẶT CÂU HỎI KHẫO LẫO Kỹ năng đặt cõu hỏi là một trong những kỹ năng quan trọng nhất của CBTVTLHĐ. Cú 2 dạng cõu hỏi: cõu hỏi mở và cõu hỏi đúng Cỏch đặt cõu hỏi Lựa chọn cẩn thận cõu hỏi vỡ người đặt cõu hỏi là thường là người trong kiểm soỏt cuộc núi chuyện; quỏ nhiều cõu hỏi biến buổi tư vấn thành phỏng vấn. Sử dụng cõu hỏi mở ô Cỏi gỡ ằ: sự kiện ô Thế nào ằ: quỏ trỡnh hay cảm xỳc “Tại sao”: nguyờn nhõn “Cú thể”: bức tranh tổng quan. Cõu hỏi tập trung vào thõn chủ (quỏ khứ, hiện tại, tương lai, vấn đề, giải phỏp). Cú thể hỏi cỏc cõu hỏi cú giả định, chẳng hạn cỏc thay đổi tớch cực nào họ cú để ý trong tuần qua. Điều này giả định là cú thay đổi tớch cực và hướng sự chỳ ý đến sự thay đổi. Những lưu ý khi sử dụng cõu hỏi Hỏi tới tấp, tra hỏi: quỏ nhiều cõu hỏi sẽ đẩy người ta vào thế tự vệ, đồng thời làm người phong vấn quỏ nhiều sự kiểm soỏt. Hỏi nhiều cõu hỏi một lỳc: Cỏc cõu hỏi cú chức năng như những lời khẳng định: “chỏu khụng nghĩ là học hành siờng năng hơn sẽ giỳp ớch cho chỏu rất nhiều hay sao”. Cõu hỏi “tại sao”: trong tư vấn, cõu hỏi “Tại sao” thường đặt người ta vào thế tự vệ và tạo ra sự khụng thoải mỏi Cỏc cõu hỏi và sự kiểm soỏt. THẤU CẢM VÀ TRUNG THỰC Thấu cảm (empathy) là năng lực và phẩm chất cho phộp ngừời ta cảm nhận và thấu hiểu những gỡ kẻ khỏc đang trải nghiệm. Về mặt chữ nghĩa, nú hàm ý “cựng với [em-] nỗi đau đớn [-pathos]” những nỗi đớn đau mà ai đú đang gỏnh chịu Thấu cảm giỳp cỏn bộ TVTLHĐ: - Hiểu thõn chủ ở cả mức độ nhận thức (họ đang nghĩ gỡ) và mức độ cảm xỳc (họ đang cảm thấy gỡ) - Quan tõm thực sự đến thõn chủ. - Chấp nhận thõn chủ khụng phỏn xột. - Cú thể truyền đạt cỏc kinh nghiệm của bản thõn đến thõn chủ theo cỏch đỳng đắn và tế nhị. Trung thực Trung thực là một thỏi độ, một phẩm chất của cỏn bộ hỗ trợ tõm lý. Thõn chủ biết khi chỳng ta khụng trung thực và khụng chỳ tõm. Chỉ bằng sự trung thực, cỏn bộ TVTLHĐ mới cú được niềm tin từ thõn chủ. Trung thực cú nghĩa là: Luụn đỏp ứng thõn chủ theo cỏch chõn thực, tinh khiết nhất để truyền tải tụn trọng, hứng thỳ và chấp nhận. Trung thực về chi phớ, thời gian và cỏc khả năng cũng những hạn chế của mỡnh. Tiến trỡnh tư vấn 1. Đỏnh giỏ ban đầu: 3-5 buổi đầu Thiết lập mối quan hệ Thu thập thụng tin Diễn giải thụng tin Đỏnh giỏ 2. Giải quyết vấn đề, trang bị kỹ năng: Dựng cỏc kỹ năng tư vấn giỳp thõn chủ hiểu rừ vấn đề của mỡnh Tỡm kiếm giải phỏp hợp lý Thực hiện giải phỏp và trang bị thờm kỹ năng 3. Kết thỳc: Chuẩn bị cỏc ứng phú tỏi phỏt trong tương lai (giỳp thõn chủ nhận diện dấu hiệu tỏi phỏt, sử dụng kỹ năng để tự ứng phú, …) Chuẩn bị tinh thần cho sự kờt thỳc quỏ trỡnh tư võn cho thõn chủ Trao đổi về: Cỏc điểm thuận lợi, khụng thuận lợi ở trường mỡnh đối với cỏc hoạt động TVTLHĐ. Xõy dựng sứ mệnh cho chương trỡnh TVTLHĐ của trường Xõy dựng mục tiờu hoạt động cho một năm học Thiết kế chương trỡnh, cỏc hoạt động TVTLHĐ cho năm 2013 cho trường mỡnh Kế hoạch để triển khai cỏc hoạt động đú Hoạt động của nhà trường