Tiểu luận: Các nhóm kháng sinh chủ yếu ở vi sinh vật và cơ chế tác dụng của chúng

c năng của enzim này trong sự tổng hợp peptidoglycanCơ chế đề kháng của vi khuẩn: - Tổng hợp men β-lactamin: phá vở vòng β-lactamin làm enzim mất tác dụng - Giảm tình thấm của thành vi khuẩn - Thay đổi cấu trúc hóa học của PBP(penicillin biding protein)  làm giảm ái lực của điểm đích đối với ks 4. Một số nhóm ks chủ yếu ở vsv2.4.1 NHÓM β– LACTAMINPHÂN NHÓM PENICILLINCấu trúc: Để đơn giản người ta xem penicillin như là những amid của acid 6-amino penicillanic (6-APA) R-CO-NHCH3CH3COOHSN67132452.4.1 NHÓM β– LACTAMIN Phân loại: - Phổ kháng khuẩn hẹp - Phổ kháng rất khuẩn hẹp - Penicillin nhóm A - Penicillin phổ rộng - Gồm penicillin G và peniciliin v - Hoạt tính cao với cầu khuẩn Gram (+) Được chiết xuất từ môi trường nuôi cấy nấm penicillinum Bị thủy giải bởi penicilinase không có tác dụng trên Staph.aureusGồm có methicillin, oxacillin,cloxacillinTác động kém hơn trên các vk nhạy cảm PNC-GCó tác đông trên staph.aureus tiết penicillinase Ổn định trong môi trường acid có thể uống-Gồm có ampicillin,amoxicillin- Phổ hoạt tính giống PNC-G nhưng mở rộng trên vk Gram(-) như haemophilus, E.coly, proteus.- Ổn định trong môi trường acid Gồm piperacillin và ticarcillin. Hoạt tính cao trên vk Gram(-) kể cả trên pseudomonas và enterrabacter. Bền men penicillinse2.4.1 NHÓM β– LACTAMIN PHÂN NHÓM PENICILLIN Tính chất chung: - Tính acid: khi thay thế -H của nhóm carboxyl bằng kim loại kiềm thì được các penicillin dễ tan trong nước và tạo muối ít tan với các amin - Tính không bền: Vòng β– lactam không bền, dễ phân hủy khi gặp ẩm và tạo trong môi trường kiềm, acid.2.4.1 NHÓM β– LACTAMIN PHÂN NHÓM CEPHALOSPORIN Cấu trúc: Để đơn giản hóa, người ta xem caphalosprin như là những amid của acid 7-amino cephalosporinic(7-ACA)R-CO-NHSN NR778651234COOH2.4.1 NHÓM β– LACTAMIN  PHÂN NHÓM CEPHALOSPORINPhân loại: Sự phân loại dựa vào phổ kháng khuẩn - Cephalosporin thế hệ I - Cephalosporin thế hệ II - Cephalosporin thế hệ III - Cephalosporin thế hệ IVTính chất: - Lý tính: Bột kết tinh trắng hoặc màu vàng nhạt, không có mùi hoặc hơi có mùi lưu huỳnh - Hóa tính: Cephalosporin không bền vửng do vòng β– Lactam, nhóm carboxyl tác dụng kim lạo tạo muối tan trong nước2.4.2 NHÓM AMINOSIDEKháng sinh đầu tiên nhóm aminosid được sử dụng trong lâm sàng là steptomycin.Đây là nhóm ks có tác dụng diệt khuẩn.Phân loại: + Steptomycin+ Gentamycin+ Kanamycin + Tobramycin,+ Neomycin + ParomomycinAminosid thiên nhiên+ Amikacin+ Dibekacin,+ Neltimycin,+ Framycetin,+ Pectomycin. Aminosid bán tổng hợp2.4.2 NHÓM AMINOSIDECơ chế tác động:Thấm qua lớp vỏ tế bào vk 1 phần nhờ hệ thống vận chuyển hoạt động phụ thuộc oxygen của vk, nên vk kỵ khí tuyệt đối không chụi tác động của aminosidTrong tế bào vk, aminosid gắn vào tiểu đơn vị 30S của riboxom vk làm ngăn cản sự tổng hợp protein va cũng làm sai lệch sự phiên mã của ARNm2.4.2 NHÓM AMINOSIDECơ chế đề kháng của vi khuẩn - Thay đổi bề mặt tế bào nên ngăn cản aminosid thấm qua màng - Làm mất hoặc thay đổi cấu trúc của các receptor trên tiểu đơn vị 30s nên thuốc không gắn vào được -Tạo ra các enzim làm bất hoạt aminosidPhổ hoạt tính: hiệu lực diệt khuẩn cao - Trực khuẩn Gr (-) hiếu khí: haemophylus, - Trực khuẩn Gr (+) :mycobacterium,corynebacterium - Cầu khuẩn Gr (+): tụ cầu Methi-S2.4.3 NHÓM MACROLIDPhân loại:Macrolod thiên nhiên: Macrolid bán tổng hợp:Cơ chế tác động: Ức chế sự tổng hợp protein vk, vị trí tác động là tiểu đơn vị 50S của ribosom, tại đây chúng ngăn không cho phức hợp acid amin ARNt thực hiện việc giải mãi di truyền.4. Một số nhóm ks chủ yếu ở vsv+ Erythromycin + Oleandomycin + Troleadomycin + Josamycin + Spiramycin+ Azithromycin + Clarithromycin, + Roxythromycin2.4.3 NHÓM MACROLIDCơ chế đề kháng của vi khuẩn - Đa số Vk Gr(-) đề kháng tự nhiên - Biến đổi điểm đích trên ribosom. - Giảm tính thấm của thuốc qua màng Phổ hoạt động: - Trực khuẩn Gr (+):clotridium,corynebacterrium. - Mầm nội bào:clamydia,mycoplasma - Lậu cầu, màng não cầu khuẩn.2.4.4 NHÓM CLORAMPHENICOLĐây là nhóm ks có phổ kháng khuẩn rộng và phân tán tốt vào các mô trong cơ thể và được ưa chuộng trong sử dụng.Nhưng năm 1950 sự phát hiện độc tínhđáng kể trên cơ quan tạo máu đã giới hạn việc sử dụng nhóm này trên lâm sàngPhân loại: Nhóm phenicol gồm 2 ks - Chloramphenicol: thường được gọi là Chlorocid, được phân lập từ nấm Streptomyces Venezaclae, nay sản xuất bằng phương pháp tổng hợp toàn phần. Có tác dụng điều trị bệnh thương hàn và sốt phát ban do Rickettsia (là tác nhân truyền bệnh rận, chấy) - Thiamphenicol: là dẫn chất của Chloramphenicol, khi thay thế gốc Nitro bằng gốc Metylsulfon, dung nạp tốt hơn Chloramphenicol. 4. Một số nhóm ks chủ yếu ở vsv2.4.4 NHÓM CLORAMPHENICOLCơ chế tác động: Ức chế sự tổng hợp của vk do thuốc gắn vào tiểu đơn vị 50S của ribosom ngăn chặn sự thành lập cầu nối peptid giữa các acid aminCơ chế đề kháng của vk: - Vk tiết men transferase làm thuốc mất hoạt tính. - Giảm tính thám thuốc qua màngPhổ hoạt động: - Rộng trên vk Gr (-) và Gr (+) - Thuốc có tác dụng kìm hãm, nhưng sẽ có tác dụng diệt khuẩn với H.influenzae,staph.pneumoniae,neisseria meningitidis.2.4.5 NHÓM TETRACYCLINĐây là nhóm ks có tác dụng kìm khuẩn ngoại trừ minocyclin có tác dụng diệt khuẩn và được sử dụng từ năm 1948Phân loại: nhóm cyline được chia thành 2 thế hệ: - Thế hệ I gồm: những chất có thời gian tác động ngắn hoặc trung bình + Tetracyclin + Oxytracyclin + Clotetracyclin - Thế hệ II: gồm nững chất có thời gian tác dụng kéo dài và hấp thụ gần như hoàn toàn + Doxycyclin + Minociclin- Cơ chế tác động:Các tetracyclin gắn vào tiểu đơn vị 30s của ribosom, ngăn cản sự tổng hợp của protein.- Cơ chế đề kháng của vk:Ngăn chặn ks đi qua màng tế bào vk đẩy ks ra ngoài bằng sự vân chuyển tích cựcCó sự đề khàng chéo giữa các cyclin2.4.5 NHÓM TETRACYCLIN-Phổ hoạt tính: phổ kháng khuẩn rộng trên nhiều vk Gram(+) và Gram(-),kí sinh trùng sốt rét.Tuy nhiên, do sự đề kháng của nhiều loại vk nên cyclin chỉ hạn chế sử dụng trong một số nhiễm trùng. Hoạt tính của các chất được sắp xếp theo thứ tự: Minocyclin> Doxycyclin>Tetracyclin> Doxycyclin -Tác dụng:Chỉ định điều trị bằng cách kết hợp với các ks khác để điều trị các bệnh: Brucella, tả, sốt định kỳ, lậu cầu, giang mai, viêm đường tiêu hoá, sốt rét,...2.4.5 NHÓM TETRACYCLIN2.4.6 Nhóm lincosamidPhân loại: Gồm 2ks:Lycomycin: được phân lập từ Steptomyces lencolnensis.Clindamycin: dẫn chất của lycomycin có hoạt tình mạnh hơn và sinh khả dụng đường uống cao hơn lycomycinCơ chế tác động ức chế tổng hợp protein trong tế bào vi khuẩn Cơ chế đề kháng của vk:- Đa số vk Gram(-) đề kháng tự nhiên- Biến đổi điểm đích trên robosom- Giảm tình thấm của thuốc qua màng4. Một số nhóm ks chủ yếu ở vsvPhổ hoạt động:Hầu hết vk gram (+)Vk kị khí (trừ Clos.difficile)Không tác động lên vk garm (-) hiếu khíTụ cầu kể cả tụ càu methi-RCó sự đề kháng 1 chiều từ lincosamid đến macrolid2.4.6 Nhóm lincosamid2.4.7 NHÓM QUINOLONĐây là nhóm ks hoàn toàn tổng hợp hóa học và có tác dụng diệt khuẩn.Phân loại:Chia thành 2 nhóm: - Quinolon thế hệ I(quinolon đường tiêu):acid nalidixic,acid pipemidic,acid owolinic,flumequinQuinodon thế hệ II(fluoroquinolon):hoạt tính kháng khuẩn rộngCơ chế tác động:Ức chế AND-gyrase là men cần thiết cho sự tái bản hay sao chép của phân tử AND, do đó ngăn chặn sự tổng hợp AND và protein ở vk.Cơ chế đề kháng của vk: - Vk đề kháng quinolon do đột biến gen tạo men AND gyrase - Sự đề kháng chéo giữa các fluoroquinolonPhổ hoạt động:QuinolonI: + Tác động chủ yếu trên các vk gram(-) + Ít có hiệu lực trên Gram (-), trự khuẩn mủ xanh- Quinolon:Hiệu lực bao gồm phổ kháng khuẩn quinolon I cộng thêm:tụ cầu methi-R và methi-S,liên cầu khuẩn, màng não cầu khuẩn,haemophilus influenzae,trực khuẩn mủ xanh, mầm bạo bào2.4.7 NHÓM QUINOLON- Giảm tính thấm của thành hoặc màng vi khuẩn đối với kháng sinh- Biến đổi điểm tác động của kháng sinh - Biến đổi và vô hoạt kháng sinh bằng enzym của vi khuẩn - Phát triển kiểu biến dưỡng khác không bị kháng sinh ức chế 2.5 Cơ chế kháng kháng sinh Dưới tác dụng của một liều kháng sinh đặt vi khuẩn vào tình thế chết, đa số vi khuẩn bị tiêu diệt, nhưng cũng có một số ít thoát chết, sẽ tồn tại và phát triển theo nguyên lý chọn lọc tự nhiên của Darwin (1809-1892). Do biến đổi trong cấu trúc của ADN (sự biến đổi này xảy ra ở trong nhiễm sắc thể của vi khuẩn) sẽ làm thay đổi cấu trúc các phân tử protein hoặc enzym mà chúng tổng hợp ra. 2.4 Cơ chế kháng kháng sinh2.4 Cơ chế kháng kháng sinh Nếu các phân tử này là đích tác dụng của một kháng sinh nào đó thì làm cho kháng sinh này không còn tác dụng nữa vì bị mất đích tác dụng. Sự đề kháng này là vững bền và vi khuẩn có thể truyền lại cho các thế hệ sau.2.4 Cơ chế kháng kháng sinh  Nếu các phân tử này là đích tác dụng của một kháng sinh nào đó thì làm cho kháng sinh này không còn tác dụng nữa vì bị mất đích tác dụng. Sự đề kháng này là vững bền và vi khuẩn có thể truyền lại cho các thế hệ sau.Plasmid - "vũ khí" đặc biệt của vi khuẩn: là những phân tử ADN rất nhỏ (chứa ít gen), có hình vòng Sự sản sinh các enzym chống lại thuốc kháng sinh do các plasmid này phụ trách. 2.62.7 Tác hại của việc lam dụng kháng sinh Người bệnh nhờn với tất cả thuốc kháng sinh ------> bệnh không nặng cũng dẫn tới vô phương cứu chữa Rối loạn gen dẫn đến ung thư Uống thuốc bừa bãi cũng gây ra suy tủy, nhất là trường hợp sử dụng chloramphenicol nhiều, dị tật ở thai nhi trong quá trình người mẹ mang thai Một số kháng sinh như streptomycine, kanamycine dùng liều cao có thể gây điếc và suy thận.Từ khi tìm ra ks, chúng ta đã chữa trị các bệnh do vi khuẩn ,cải thiện đời sống con nguời, cứu sống hàng triệu sinh mạng, kéo dài tuổi thọ của nhân loại. Ks đã được coi như “thần dược”,nhưng cũng không vì thế ma coi như chữa được bá bệnh, đưa đến lạm dụng. Sự lạm dụng đưa đến hậu quả tai hại là thay thế các vi trùng nhạy với ks bằng các vi trùng kháng với ks. Nếu tình trạng này cứ tiếp tục thì chẳng bao lâu chúng ta sẽ bị tước mất một võ khí lợi hại chống lại vi trùng và sẽ lùi trở lại tình trạng của thời kỳ chưa có kháng sinh!IV. Kết luận V. Tài liệu tham khảo