Bài giảng Chất giặt rửa

Chất giặt rửa Chất giặt rửa Khái niệm và tính chất của chất giặt rửa. Xà phòng. Chất giặt rửa tổng hợp.I.CHẤT GIẶT RỬAKhaùi nieäm chaát giaët röûa:Chaát giaët röûa laø nhöõng chaát khi duøng cuøng vôùi nöôùc thì coù taùc duïng laøm saïch caùc chaát baån baùm treân caùc vaät raén maø khoâng gaây ra phaûn öùng hoùa hoïc vôùi caùc chaát ñoù.Chaát giaët röûa thieân nhieân: boà keát, boà hoøn…Chaát giaët röûa nhaân taïo: xaø phoøng (ñöôïc naáu töø daàu môõ vôùi caùc chaát kieàm, noù chính laø hoãn hôïp cuûa muoái natri hoaëc kali cuûa caùc axit beùo)Chaát giaët röûa toång hôïp: laø nhöõng chaát khoâng phaûi laø muoái natri hay kali cuûa caùc axit beùo nhöng coù taùc duïng giaët röûa töông töï xaø phoøng.Tính chaát giaët röûa:Moät soá khaùi nieäm lieân quan:Chaát taåy maøu: laøm saïch caùc veát baån nhôø nhöõng phaûn öùng hoaù hoïc.Vd: Nöôùc Giaven, nöôùc clo, SO2,…Chaát öa nöôùc: nhöõng chaát tan toát trong nöôùc (thöôøng kò daàu môõ)Vd: Metanol, etanol, axit axetic…Chaát kò nöôùc: nhöõng chaát haàu nhö khoâng tan trong nöôùc (öa daàu môõ)Vd: Hiñrocacbon, daãn xuaát halogen…Ñaëc ñieåm caáu truùc phaân töû muoái natri cuûa axit beùo:“Ñaàu” öa nöôùc: COO-Na+“Ñuoâi” kò nöôùc (öa daàu môõ_): -CxHy (x  15)Coâng thöùc caáu taïo thu goïn nhaátMoâ hình ñaëcCaáu truùc phaân töû muoái natri stearatCô cheá hoaït ñoäng cuûa chaát giaët röûa:	Laáy tröôøng hôïp natri stearat laøm thí duï.	“Ñuoâi” öa daàu môõ (CH3[CH2]16-) cuûa phaân töû natri stearat thaâm nhaäp vaøo veát baån, coøn “ñaàu” öa nöôùc (COO-Na+) laïi coù xu höôùng keùo ra phía caùc phaân töû nöôùc. Keát quaû: veát daàu bò phaân chia thaønh nhöõng haït raát nhoû ñöôïc giöõ chaët bôûi caùc phaân töû natri stearat, khoâng baùm vaøo vaät raén nöõa maø phaân taùn vaøo nöôùc roài bò röûa troâi ñi.Xà phòng1. Khái niệmXà phòng: là hỗn hợp các muối natri ( hoặc kali ) của các axit béo.Nếu là muối của natri là xà phòng cứng.Nếu là muối của kali là xà phòng mềm.2. Sản xuất xà phòngXà phòng Phương pháp thông thường để sản xuất xà phòng: - Đun dầu thực vật hoặc mỡ động vật với xút hoặc KOH ở nhiệt độ và áp suất cao. - Sau khi phản ứng kết thúc, cho thêm NaCl vào và làm lạnh. - Cho thêm phụ gia vào xà phòng thu được và ép thành bánh. - Loai tạp chất, cô đặc rồi li tâm dd còn lại để thu glixerol.Xà phòng2. Sản xuất xà phòng2. Sản xuất xà phòngXà phòngPhương pháp khác: - Oxi hóa parafin của dầu mỏ bằng oxi không khí ở nhiệt độ và áp suất cao( xúc tác Mn). R-CH2-CH2-R R-COOH + R’-COOH - Trung hòa bằng NaOH. R-COOH + NaOH R-COONa R’-COOH + NaOH R’-COONa - Tách muối natri của các axit phân tử khối lớn thu được xà phòng tổng hợp3. Thành phần của xà phòng và sử dụng xà phòngXà phònga. Thành phần: - Muối natri( hoặc kali) của chất béo. - Chất màu, chất thơm.b. Sử dụng:- Xà phòng dùng trong tắm gội, giặt giũ....- Không gây hại cho da, cho môi trường.- Không dùng được trong nước cứng.Chất giặt rửa tổng hợpChất giặt rửa là những hóa chất nhân tạo không phải là xà phòng nhưng có tác dụng giặt rửa tương tự xà phòng.2. Sản xuất chất giặt rửa tổng hợpChất giặt rửa tổng hợp Chất giặt rửa tổng hợp được điều chế từ các sản phẩm của dầu mỏ.chẳng hạn như từ parafin. R-COOH R-CH2OH R-CH2OSO3H R-CH2OSO3 NakhửH2SO4 NaOH-+3. Thành phần và sử dụng các chế phẩm từ chất giặt rửa tổng hợpChất giặt rửa tổng hợpa. Thành phần: - chất giặt rửa tổng hợp - chất thơm,chất ra màu - chất tẩy trắngb. Sử dụng: - dùng được trong nước cứng - có hại cho da khi sử dụng - chất giặt rửa có chứa gốc hidrocacbon phân nhánh gây ô nhiễm môi trường.Nêu ưu điểm và nhược điểm của xà phòng và chất tẩy rửa tổng hợp.Xà phòngƯu điểmNhược điểmGiặt được trong nước cứngKhông giặt được trong nước cứngKo gây hại cho da, cho môi trườngGây ô nhiễm môi trường Chất giặt rửa tổng hợpNêu những điểm khác biệt giữa xà phòng và chất tẩy rửa tổng hợp.Xà phòng Chất giặt rửa tổng hợpKhông có khả năng giặt trong nước cứngCó khả năng giặt trong nước cứng- Ko chứa chất tẩy trắng- Chứa chất tẩy trắngSản xuất ở dạng bánh nên khó sử dụngSản xuất ở dạng bột nên dể sử dụngKo gây hại cho da, cho môi trường- Gây hại cho da, cho môi trường- Được sử dụng rộng rãi- Ít được sử dụng rộng rãiMột số khái niệm về chỉ số của chất béo- Chỉ số axit: là số mg KOH cần để trung hoà axit béo tự do có trong 1g chất béo.- Chỉ số este là số mg KOH cần để phản ứng với este có trong 1g chất béo.- Chỉ số xà phòng hoá là tổng số mg KOH cần để xà phòng hoá glixerit và trung hoà axit béo tự do có trong 1g chất béo.- Chỉ số iot: là số gam iot có thể cộng hợp vào các liên kết bội có trong 100g chất béo.BÀI TẬP Câu 1: Khi xà phòng hoá 2,52 gam chất béo A cần 90 ml dung dịch KOH 0,1 M. Mặt khác khi xà phòng hoá hoàn toàn 5,04 gam chất béo A thu được 0,53 gam glixerol. Tìm chỉ số xà phòng hoá và chỉ số axit của chất béo A.Câu 2: Khi cho 4,5 gam một mẫu chất béo có thành phần chính là triolein phản ứng với iot thì thấy cần 0,762 gam iot. Tính chỉ số iot của mẫu chất béo trên?Câu 3: Chất béo A có chỉ số axit là 7. Để xà phòng hóa 10 kg A, người ta đun nóng nó với dung dịch chứa 1,420 kg NaOH, Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn để trung hoà hỗn hợp, cần dùng 500 ml dung dịch HCl 1M. Tính khối lượng xà phòng (Kg) thu được