Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiết 10: Xây dựng đoạn trong văn bản

nhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c«®Õn dù giê v¨n cña líp !TiÕt 10X©y dùng ®o¹n trong v¨n b¶nI- ThÕ nµo lµ ®o¹n v¨n?1. Cho v¨n b¶n sau:Ng« tÊt tè vµ t¸c phÈm “t¾t ®Ìn” Ng« TÊt Tè (1893- 1954) quª ë lµng Léc Hµ, huyÖn Tõ S¬n, tØnh B¾c Ninh (nay thuéc §«ng Anh, ngo¹i thµnh Hµ Néi); xuÊt th©n lµ mét nhµ nho gèc n«ng d©n. ¤ng lµ mét häc gi¶ cã nhiÒu c«ng tr×nh kh¶o cøu vÒ triÕt häc, v¨n häc cæ cã gi¸ trÞ; mét nhµ b¸o næi tiÕng víi rÊt nhiÒu bµi b¸o mang khuynh h­íng d©n chñ tiÕn bé vµ giµu tÝnh chiÕn ®Êu; mét nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c chuyªn viÕt vÒ n«ng th«n tr­íc C¸ch m¹ng. Sau C¸ch m¹ng, nhµ v¨n tËn tuþ trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn v¨n nghÖ phôc vô kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Ng« TÊt Tè ®­îc Nhµ n­íc truy tÆng Gi¶I th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt (n¨m 1996). T¸c phÈm chÝnh cña «ng: c¸c tiÓu thuyÕt T¾t ®Ìn (1939), LÒu châng (1940); c¸c phãng sù TËp ¸n c¸i ®×nh (1939), ViÖc lµng (1940),.. T¾t ®Ìn lµ t¸c phÈm tiªu biÓu nhÊt cña Ng« TÊt Tè. Qua vô thuÕ ë mét lµng quª, nhµ v¨n ®· dùng lªn mét bøc tranh x· héi cã gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c vÒ n«ng th«n ViÖt Nam ®­¬ng thêi. T¾t ®Ìn ®· lµm næi bËt mèi xung ®ét giai cÊp hÕt søc gay g¾t gi÷a bän thèng trÞ vµ ng­êi n«ng d©n lao ®éng trong x· héi Êy. Trong t¸c phÈm, nhµ v¨n ®· ph¬I trÇn bé mÆt tµn ¸c, xÊu xa cña bän phong kiÕn thèng trÞ ë n«ng th«n, tõ bän ®Þa chñ keo kiÖt, ®éc ¸c, bän hµo lÝ tham lam hèng h¸ch, bän quan l¹i d©m « bØ æi ®Õn bän tay sai hung h·n, ®Óu c¸ng. Chóng mçi tªn mçi vÎ nh­ng tÊt c¶ ®Òu kh«ng cã tÝnh ng­êi. §Æc biÖt, qua nh©n vËt chÞ Dëu, t¸c gi¶ ®· thµnh c«ng xuÊt s¾c trong viÖc x©y dùng h×nh t­îng mét ng­êi phô n÷ n«ng d©n sèng trong hoµn c¶nh tèi t¨m cùc khæ nh­ng cã phÈm chÊt cao ®Ñp. Tµi n¨ng tiÓu thuyÕt cña Ng« TÊt Tè ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ trong viÖc kh¾c ho¹ næi bËt c¸c nh©n vËt tiªu biÓu cho c¸c h¹ng ng­êi kh¸c nhau ë n«ng th«n, tÊt c¶ ®Òu ch©n thùc, sinh ®éng.KÕt luËn: - §o¹n v¨n lµ ®¬n vÞ trùc tiÕp t¹o nªn v¨n b¶n. - VÒ h×nh thøc: §­îc b¾t ®Çu tõ ch÷ viÕt hoa lïi ®Çu dßng, kÕt thóc b»ng dÊu chÊm xuèng dßng - VÒ néi dung: BiÓu ®¹t mét ý t­¬ng ®èi hoµn chØnh.II- Tõ ng÷ vµ c©u trong ®o¹n v¨n:Bµi häc:Tõ ng÷ chñ ®Ò lµ nh÷ng tõ ng÷ cã t¸c dông duy tr× ®èi t­îng trong ®o¹n v¨n. Ng« TÊt Tè (1893- 1954) quª ë lµng Léc Hµ, huyÖn Tõ S¬n, tØnh B¾c Ninh (nay thuéc §«ng Anh, ngo¹i thµnh Hµ Néi); xuÊt th©n lµ mét nhµ nho gèc n«ng d©n. ¤ng lµ mét häc gi¶ cã nhiÒu c«ng tr×nh kh¶o cøu vÒ triÕt häc, v¨n häc cæ cã gi¸ trÞ; mét nhµ b¸o næi tiÕng víi rÊt nhiÒu bµi b¸o mang khuynh h­íng d©n chñ tiÕn bé vµ giµu tÝnh chiÕn ®Êu; mét nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c chuyªn viÕt vÒ n«ng th«n tr­íc C¸ch m¹ng. Sau C¸ch m¹ng, nhµ v¨n tËn tuþ trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn v¨n nghÖ phôc vô kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Ng« TÊt Tè ®­îc Nhµ n­íc truy tÆng Gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt (n¨m 1996). T¸c phÈm chÝnh cña «ng: c¸c tiÓu thuyÕt T¾t ®Ìn (1939), LÒu châng (1940); c¸c phãng sù TËp ¸n c¸i ®×nh (1939), ViÖc lµng (1940),..Ng« TÊt Tè Ng« TÊt Tè T¾t ®Ìn lµ t¸c phÈm tiªu biÓu nhÊt cña Ng« TÊt Tè. Qua vô thuÕ ë mét lµng quª, nhµ v¨n ®· dùng lªn mét bøc tranh x· héi cã gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c vÒ n«ng th«n ViÖt Nam ®­¬ng thêi. T¾t ®Ìn ®· lµm næi bËt mèi xung ®ét giai cÊp hÕt søc gay g¾t gi÷a bän thèng trÞ vµ ng­êi n«ng d©n lao ®éng trong x· héi Êy. Trong t¸c phÈm, nhµ v¨n ®· ph¬i trÇn bé mÆt tµn ¸c, xÊu xa cña bän phong kiÕn thèng trÞ ë n«ng th«n, tõ bän ®Þa chñ keo kiÖt, ®éc ¸c, bän hµo lÝ tham lam hèng h¸ch, bän quan l¹i d©m « bØ æi ®Õn bän tay sai hung h·n, ®Óu c¸ng. Chóng mçi tªn mçi vÎ nh­ng tÊt c¶ ®Òu kh«ng cã tÝnh ng­êi. §Æc biÖt, qua nh©n vËt chÞ Dëu, t¸c gi¶ ®· thµnh c«ng xuÊt s¾c trong viÖc x©y dùng h×nh t­îng mét ng­êi phô n÷ n«ng d©n sèng trong hoµn c¶nh tèi t¨m cùc khæ nh­ng cã phÈm chÊt cao ®Ñp. Tµi n¨ng tiÓu thuyÕt cña Ng« TÊt Tè ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ trong viÖc kh¾c ho¹ næi bËt c¸c nh©n vËt tiªu biÓu cho c¸c h¹ng ng­êi kh¸c nhau ë n«ng th«n, tÊt c¶ ®Òu ch©n thùc, sinh ®éng.Bµi häc:C©u chñ ®Ò lµ c©u mang néi dung kh¸i qu¸t, lêi lÏ ng¾n gän, th­êng ®ñ hai thµnh phÇn chÝnh vµ ®øng ë ®Çu hoÆc cuèi ®o¹n v¨n.T¾t ®Ìn lµ t¸c phÈm tiªu biÓu nhÊt cña Ng« TÊt Tè2. C¸ch tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n:T×m hiÓu c¸c ®o¹n v¨n:§o¹n 1: §o¹n song hµnh: (C¸c c©u b×nh ®¼ng nhau vÒ mÆt ý nghÜa, cïng tËp trung thÓ hiÖn mét chñ ®Ò).- §o¹n 2: §o¹n diÔn dÞch.§o¹n 3: §o¹n qui n¹p.c©u 1C©u 2C©u 3C©u 1c©u 2C©u 3C©u 4(C©u chñ ®Ò)C¸c c©u mang ý cô thÓ, chi tiÕt.C©u 1C©u 2C©u 3C©u cuèi(C©u chñ ®Ò)C¸c c©u mang ý cô thÓ, chi tiÕt.Bµi häc §o¹n v¨n th­êng do nhiÒu c©u v¨n t¹o thµnh. C¸c c©u trong ®o¹n cã nhiÖm vô triÓn khai vµ lµm s¸ng tá chñ ®Ò cña ®o¹n b»ng c¸c phÐp: diÔn dÞch, qui n¹p, song hµnh..LuyÖn tËpBµi tËp: Cho ®o¹n v¨n b¶n sau: Lóc ®i qua lµng Hoµ An bÉy chim quyªn víi th»ng Minh, t«i cã ghÐ l¹i tr­êng mét lÇn. T«i ®­a m¾t thÌm thuång nh×n theo c¸nh chim. T«i ®i chung quanh c¸c líp ®Ó nh×n qua cöa kÝnh mÊy b¶n ®å treo t­êng. Nh­ng tiÕng phÊn cña thÇy t«i g¹ch m¹nh trªn b¶ng ®en ®· ®­a t«i vÒ c¶nh thËt. Em h·y nhËn xÐt phÇn v¨n b¶n trªn cã ®­îc coi lµ mét ®o¹n v¨n kh«ng? T¹i sao?Bµi tËp 1 sgk: V¨n b¶n cã hai ý:--ý 1: ThÇy ®å l­êi.- ý 2:. ThÇy ®å cïn. Mçi ý ®­îc diÔn ®¹t thµnh mét ®o¹n v¨n.Bµi tËp 2 sgk:TrÇn §¨ng Khoa rÊt biÕt yªu th­¬ng. Em th­¬ng b¸c ®Èy xe bß “må h«i ­ít l­ng, c¨ng sîi d©y thõng” chë v«i c¸t vÒ x©y tr­êng häc, vµ mêi b¸c vÒ nhµ m×nh.. Em th­¬ng thÇy gi¸o mét h«m trêi m­a ®­êng tr¬n bÞ ng·, cho nªn d©n lµng bÌn ®¾p l¹i ®­êng.-> §o¹n diÔn dÞch.b. M­a ®· ngít. Trêi r¹ng dÇn. MÊy con chim chµo mµo tõ hèc c©y nµo ®ã bay ra hãt r©m ran. M­a t¹nh, phÝa ®«ng mét m¶ng trêi trong v¾t. MÆt trêi lã ra, chãi läi trªn nh÷ng vßm l¸ b­ëi lÊp l¸nh.-> §o¹n song hµnh.Bµi tËp më réngBµi tËp 1Cho ®o¹n v¨n sau: Trong hoµn c¶nh “tr¨m d©u ®æ ®Çu t»m”, ta cµng thÊy chÞ DËu thËt lµ mét ng­êi phô n÷ ®¶m ®ang, th¸o v¸t. Mét m×nh chÞ ph¶i gi¶i quyÕt mäi khã kh¨n ®ét xuÊt cña gia ®×nh, ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng thÕ lùc tµn b¹o: quan l¹i, c­êng hµo, ®Þa chñ vµ tay sai cña chóng. ChÞ cã khãc lãc, cã kªu trêi nh­ng chÞ kh«ng nh¾m m¾t khoanh tay mµ tÝch cùc t×m c¸ch cøu ®­îc chång ra khái c¬n ho¹n n¹n. H×nh ¶nh chÞ DËu hiÖn lªn v÷ng ch·i nh­ mét chç dùa ch¾c ch¾n cña c¶ gia ®×nh.(Theo NguyÔn §¨ng M¹nh) Cã b¹n cho r»ng ®o¹n v¨n trªn ®­îc kÕt cÊu theo kiÓu diÔn dÞch. L¹i cã b¹n cho r»ng, ®o¹n v¨n ®­îc kÕt cÊu theo kiÓu qui n¹p? ý kiÕn cña em thÕ nµo? Bµi tËp 2:Cho c©u chñ ®Ò sau: “Em quªn sao ®­îc nh÷ng kØ niÖm cña ngµy ®Çu tiªn ®i häc líp Mét”ViÕt tiÕp c©u chñ ®Ò trªn ®Ó cã mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch kho¶ng 6- 8 c©u.Sau ®ã, h·y chuyÓn ®o¹n v¨n ®ã thµnh ®o¹n v¨n qui n¹p vµ nªu c¸ch chuyÓn ®æi.Bµi tËp vÒ nhµHäc bµi.Lµm bµi tËp 2c, 3, 4.ChuÈn bÞ viÕt bµi tËp lµm v¨n sè 1.