Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiết 43: Tiếng Việt Câu ghép

Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ Lớp 8a Môn: Ngữ văn câu ghépTiết 43Tiết: 43 câu ghép * Đọc đoạn trích sau :1/ Ví dụ: Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.(1) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy , nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.(2) (3) Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi trên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết.(4) Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. (5)Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường dài và hẹp. (6)Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. (Thanh Tịnh, Tôi đi học)Câu ghépI. Đặc điểm của câu ghép.1. Xét các ví dụ:(2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng. (5) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.cvCvcvCVCVCVCV Kiểu cấu tạo câuCâu cụ thể Câu có một cụm C- VCâu có hai hoặc Cụm C-V nhỏ nằm trong nhiều cụm cụm C-V lớnC- V Cụm C- V không bao chứa nhau527-> Câu đơn bình thường-> Câu đơn mở rộng thành phần .-> Câu ghépGhi nhớ 1:Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C- V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C - V này được gọi là một vế câu. Cõu hỏi thảo luận : So sỏnh cõu đơn mở rộng thành phần với cõu ghộp .Giống nhau : Đều cú từ 2 cụm c – v trở lờnKhỏc nhau : *Cõu đơn mở rộng thành phần cú một cụm c – v làm nũng cốt , cỏc cụm c – v cũn lại bị bao chứa bờn trong thành phần nào đú của cõu * Cõu ghộp cú cỏc cụm c – v khụng bao chứa nhau , mỗi cụm c – v làm thành một vế cõu Bài tập nhanhTrong những câu sau câu nào không phải là câu ghép?Mọi người đều giật nảy mình, duy quan vẫn điềm nhiên, chỉ nhăm nhe trực người ta bốc trúng quân mình chờ mà hạ.B. Những cu-li kéo tay phóng cật lực, đôi bàn chân giẫm đất lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng.C. Màn sương dày dần lên, cảnh vật mờ đi trong một màu trắng đục.D. Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, thấm nhuần cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết.DII. Cách nối các vế câu1.Xét các ví dụa. Hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.b. Cai Lệ tát vào mặt chị một cái, rồi hắn cứ nhảy vào cạnh anh Dậu.->Qht “và” chỉ quan hệ bổ sung, đồng thời-> Qht “rồi” chỉ quan hệ nối tiếpc. Vì ....nênd. ..vừa.......đãe. . .này.kiag. ..........bao nhiêu..................bấy nhiêu.trời mưa to .... đường lầy lội.-> Cặp qhtCây non soà khắp mặt đất.->cặp phó từMẹ bảo đi đường này,nó lại đi đường.->Cặp chỉ từNước sông dâng lên đồi núi dâng lên..-> Cặp đại từvàrồitrồi, lá*Xét tiếp các ví dụ sau:a.Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ. (Ngô Tất Tố)b.“Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh chọn vẹn ; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào” (Nam Cao).c. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. (Nguyên Hồng) ( )( )( )Có hai cách nối các vế câu ghép:- Dùng các từ có tác dụng nố. Cụ thể:+ Nối bằng một quan hệ từ + Nối bằng một cặp quan hệ từ;+ Nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ (cặp từ hô ứng) - Không dùng từ nối: giữa các vế câu cần có dấu phẩy, dấu chấm phẩy, dấu hai chấm.Ghi nhớ 2III. Luyện tậpBài tập 1: Tỡm câu ghép trong đoạn sau, cho biết mỗi câu ghép các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào?a.  Dần buông chị ra, đi con!  Dần ngoan lắm nhỉ! U van Dần, u lạy Dần!  Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa.  Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ!  Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không.  Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lý vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.	 (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)b.  Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.  Giá những cổ tục đã đầy đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kỳ nát vụn mới thôi. 	 (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) ,,,,,,,Giá,,,BT2: HS ủaởt caõu gheựp vụựi caực quan heọ tửứ:a/ Vỡ neõn..b/ Neỏu. thỡ... c/ Tuy..nhửngd/ Khoõng nhửừng maứ(Vì trời mưa to nên em đến lớp muộn.)(Neỏu em hoùc gioỷi thỡ ba meù seừ thửụỷng quaứ. )(Tuy trụứi mửa to nhửng em vaón ủi hoùc.)( Khoõng nhửừng baùn Lan gioỷi moõn vaờn maứ baùn coứn gioỷi moõn toaựn. )3/ Chuyeồn nhửừng caõu gheựp ụỷ BT2 thaứnh nhửừng caõu gheựp mụựi: Boỷ bụựt moọt quan heọ tửứ: ẹaỷo laùi traọt tửù caực veỏ caõu. Vd: Trụứi mửa to nhửng em vaón ủi hoùc. Em vaón ủi hoùc tuy trụứi mửa to.4/ ẹaởt caõu gheựp vụựi 1 caởp tửứ hoõ ửựng.vửứa .ủaừ.( Toõi vửứa ủi noự ủaừ ủeỏn.)ủaõu ủaỏy ( Baùn ủi ủaõu toõi theo ủaỏy.)caứngcaứng(Anh caứng noựi noự caứng im laởng.)Gụùi yự BT5 /SGK/114 Choùn 1 trong 2 ủeà taứi : a)Thay ủoồi thoựi quen sửỷ duùng bao bỡ ni loõng.b) Taực duùng cuỷa vieọc laọp daứn yự trửụực khi vieỏt baứi taọp laứm vaờn. *Choùn caõu gheựp coự quan heọ ủieàu kieọn, nguyeõn nhaõn ủeồ vieỏt.*VD: Neỏu chuựng ta sửỷ duùng ủuựng caựch bao bỡ ni loõng thỡ moõi trửụứng seừ khoõng bũ oõ nhieóm.Neỏu chuựng ta thửùc hieọn laọp daứn yự trửụực khi vieỏt baứi taọp laứm vaờn thỡ baứi vaờn seừ maùch laùc vaứ ủuỷ yự. Vỡ em laọp daứn yự trửụực khi vieỏt baứi taọp laứm vaờn neõn baứi vaờn cuỷa em ủaùt ủieồm cao. Hửụựng daón hoùc sinh tửù hoùc ụỷ nhaứứ:- Thuoọc ghi nhụự.- Laứm hoaứn chổnh caực baứi taọp vaứo vụỷ BTNV.- Chuaồn bũ baứi. * Tỡm hieồu chung veà vaờn baỷn thuyeỏt minh ( traỷ lụứi caõu hoỷi SGK ) * Caõu gheựp(tt)