Bài giảng Ngữ văn 10 tiết 11, 12: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ (truyền thuyết)

tâm của An Dương Vương?Sau lễ cầu đảo bách thần của An Dương Vương, có điều gì xảy ra?- Nhờ cụ già mách bảo, được Rùa Vàng giúp đỡ, thành xây nửa tháng thì xong, gọi là Loa Thành -> Hợp lòng người và thuận ý trời . truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)BẢN ĐỒ LOA THÀNH* Quá trình chế nỏ:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)- Rùa Vàng cho vuốt, Vua sai Cao Lỗ làm nỏ (Linh quang Kim Quy thần cơ).- ADV có nỏ thần, sức mạnh tăng, Triêu Đà chịu thất bại .ADV là một vị vua yêu nước, có tinh thần trách nhiệm trước đất nước, có công dựng nước và giữ nước, nhà vua xứng đáng được nhân dân mến phục ngợi ca Qua quá trình xây thành và chế nỏ, ADV hiện lên là vị vua như thế nào?Khi Rùa Vàng từ biệt, vua đã mong muốn điều gì? Ý nghĩa ? + An Dương Vương được thần linh giúp đỡ vì đã có ý thức đề cao cảnh giác lo xây thành chuẩn bị vũ khí để giữ nước từ khi giặc chưa đến. + Tưởng tượng ra sự giúp đỡ của thần linh chính là cách để nhân dân ta ca ngợi nhà vua, tự hào về chiến công xây thành chế nỏ đánh thắng giặc ngoại xâm của dân tộc.Theo em vì sao An Dương Vương được thần linh giúp đỡ? Ta thấy tình cảm và cách đánh giá nào của nhân dân về An Dương Vương ?truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt) - Gả con gái là Mị Châu cho Trọng Thủy ; - Cậy có nỏ thần giặc đến vẫn điềm nhiên ngồi đánh cờ; - Thấy lẫy thần đã mất bèn bỏ chạy.->Bi kịch: mất nướcb. Bị kịch nước mất, nhà tan:Thuật lại diễn biến dẫn đến bi kịch nước mất nhà tan của An Dương Vương? - Giặc đuổi: cùng đường, kêu sứ Thanh Giang - Quay lại chém Mị Châu - Theo RV đi xuống biển->Bi kịch: nhà tan * Diễn biến:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt) * Nguyên nhân :Nêu nguyên nhân của bi kịch nước mất nhà tan?b. Bị kịch nước mất, nhà tan:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt) ADV đã ngủ quên trên chiến thắng, mất cảnh giác, mơ hồ về bản chất của giặc, ỷ lại vào vũ khí tốt, chủ quan khinh địch -> Có tội với nhân dân, đất nước .Việc ADV tự tay chém con cho ta thấy nhà vua có nhận thức NTN về mối quan hệ giữa tình nhà và nghĩa nước, giữa cái riêng và chung ? * An Dương Vương theo Rùa vàng xuống biển -> khẳng định: - Nhà vua là người có công dựng nước, lo cho vận mệnh nước. - Phút khó khăn nhất, nhà vua vẫn đứng trên lợi ích dân tộc, quốc gia => Trong lòng nhân dân ADV không chết mà bước vào thế giới vĩnh hằng , được bất tử, là cách nhân dân xoa dịu nỗi đau mất nước.Trong tấn bi kịch này, ta lại thấy sự xuất hiện của Rùa Vàng. Theo em, hình ảnh rùa vàng có ý nghĩa gì?Sau khi chém Mị Châu, An Dương Vương theo Rùa Vàng xuống biển. Quan điểm của nhân dân đối với nhà vua thể hiện qua chi tiết này?b. Bị kịch nước mất, nhà tan:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)* Rùa vàng là hiện thân của trí tuệ sáng suốt’ là tiếng nói đúng đắn mạnh mẽ của nhân dân, của cha ông đối với những kẻ phạm tội với quốc gia, đẩy dân tộc đến thảm họa mất nước. Giá như trên đời còn có một Mị ChâuVừa say đắm yêu thương, vừa luôn luôn cảnh giác!Không sơ hở mắc lừa mẹo giặc,Một Mị Châu như ta vẫn hằng mơ!...Tôi kể ngày xưa chuyện Mị ChâuTrái tim lầm chỗ đặt lên đầu,Nỏ thần vô ý trao tay giặcNên nỗi cơ đồ đắm biển sâu.Qua cuộc đời và kết cục của ADV, ta rút ra bài học nào trong việc dựng nước và giữ nước? Trong tình hình đất nước hiện nay, bài học giữ nước ấy có còn giá trị không?Anh cũng như em đều muốn nhắc Mị ChâuĐời còn giặc xin đừng quên cảnh giácNhưng nhắc sao được hai ngàn năm trướcNên em ơi ta đành tự nhắc mình+ Vô tình: Cho Trọng Thủy xem nỏ thần+ Ngây thơ: Hẹn đánh dấu lông ngỗng+ Giặc đến: Bỏ chạy cùng cha	-> Nước mất+ Bị kết tội là giặc : “Kẻ nào”+ Bị cha chém đầu	-> Nhà tanMị Châu ngây thơ cả tin, vô tình tiếp tay cho kẻ thù.- Quá tin và yêu chồng nên để Trọng Thủy lấy được nỏ thần.- Đánh dấu đường để Trọng Thuỷ tìm ra được hai cha con.Hãy đánh giá những hành động của Mị Châu?Chỉ ra nguyên nhân bi kịch của Mị Châu?Qua đó, em thấy Mị Châu là người như thế nào?3. Nhân vật Mị Châu và hình ảnh Ngọc Trai – Giếng nước - Thái độ của nhân dân .a) Bi kịch của Mị Châu :II. ĐỌC - HIỂU:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt) * Mị Châu hoá thân thành những hình tượng nào (Số phận của Mị Châu)? * Phát hiện nét nghệ thuật độc đáo trong hình ảnh hoá thân của nhân vật Mị Châu?* Hình ảnh hoá thân của Mị Châu thể hiện thái độ gì của nhân dân?3. Hình ảnh Ngọc Trai – Giếng nước - Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):b) Hình ảnh Ngọc Trai – Nước Giếng:II. ĐỌC - HIỂU:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)Số phận của Mị ChâuNét độc đáo về nghệ thuậtThái độ của nhân dân Máu ngọc trai, Xác ngọc thạch. Thủ pháp truyền thống Nét sáng tạo: hóa thân hai mặt (hóa thân, phân thân) Bao dung, thông cảm. Phê phán nghiêm khắc: hình phạt cho những ai quên nghĩa vụ với Tổ quốcPHIẾU HỌC TẬP 3. Hình ảnh Ngọc Trai – Giếng nước - Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):b) Hình ảnh Ngọc Trai – Nước Giếng:II. ĐỌC - HIỂU:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)Sáng tạo hình ảnh Ngọc trai – Giếng nước nhân dân muốn khẳng định điều gì?truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)3.Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy)GIẾNG NGỌCb) Hình ảnh Ngọc Trai – Nước Giếng:II. ĐỌC - HIỂU:a) Hình ảnh Ngọc Trai – Nước Giếng:Mị Châu khấn nguyện thành châu ngọcLòng hối hận của Trọng Thủy hòa trong giếng nướcNgọc rửa trong nước giếng càng sáng đẹp hơnNGỌC TRAI – NƯỚC GIẾNG truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)Hình ảnh có vẻ đẹp toàn mĩ, thể hiện thái độ cảm thông, bao dung của nhân dân đối với Mị Châu.3. Hình ảnh Ngọc Trai – Giếng nước - Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):II. ĐỌC - HIỂU:CÂU HỎI THẢO LUẬNc) Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)II. ĐỌC - HIỂU:THEO EM CHI TIẾT NGỌC TRAI – NƯỚC GIẾNG CÓ PHẢI HÌNH ẢNH KHẲNG ĐỊNH TÌNH YÊU THUỶ CHUNG KHÔNG?* Chi tiết Ngọc Trai – Nước Giếng không phải hình ảnh khẳng định tình yêu chung thủy vì: - Người dân Âu Lạc mất nước không ai lại ngợi ca người gây ra thảm họa mất nước. - Hình ảnh Ngọc Trai – Nước Giếng là một sáng tạo nghệ thuật đẹp tới mức hoàn mĩ nhưng nó không giành để ca ngợi mối tình Mị Châu – Trọng Thủy. Vì Trọng Thủy đã lừa dối gây nên cái chết của An Dương Vương và Mị Châu, hắn phải tìm đến cái chết trong ân hận. Ngọc trai – Giếng nước là hình ảnh thể hiện oan tình của Mị Châu được hóa giải. Đồng thời cho thấy thái độ bao dung, vị tha của nhân dân đối với Mị Châu. Mị Châu vừa đáng thương lại vừa đáng trách: * Đáng thương: - Quá ngây thơ, thật thà, trong sáng. - Quá tin và yêu chồng “Trái tim nhầm chỗ để trên đầu” * Đáng trách: + Nỏ thần thuộc tài sản bí mật quốc gia. Mị Châu đã tiết lộ bí mật quốc gia, gây ra thảm họa mất nước. Nàng phải đền tội là đúng. + Đành rằng tình cảm vợ chồng là gắn bó, nhưng cái riêng phải đặt dưới cái chung, vì đó là vận mệnh của Quốc gia, của dân tộc. + Nước mất nhà sẽ tan. Việc làm của Mị Châu đã là một bài học quá đắt về tinh thần cảnh giác mà người xưa muốn gửi lại.Theo em Mị Châu đáng thương hay đáng trách?c) Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)II. ĐỌC - HIỂU:4) Ý nghĩa văn bản: Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy giải thích nguyên nhân việc mất nước Âu Lạc và nêu bài học lịch sử về việc giữ nước, tinh thần cảnh giác với kẻ thù, cùng cách xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa riêng với chung, nhà với nước, cá nhân với cộng đồng.truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)II. ĐỌC - HIỂU:Cốt lõi lịch sửChi tiết thần kìÝ nghĩa Nước Âu Lạc Thành Cổ Loa Vũ khí mạnh Nước rơi vào tay Triệu Đà. Rùa Vàng Nỏ thần Mị Châu hóa thân Hồn Trọng Thủy hòa vào nước giếngTôn vinh dân tộc, hạ thấp kẻ thùIII- CỦNG CỐ:Em hãy chỉ ra những đặc điểm của truyền thuyết trong truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng ThủyPHIẾU HỌC TẬP truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)* Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy là cách giải thích của cha ông về việc mất nước Âu Lạc.* Bài học về tinh thần cảnh giác với kẻ thù.* Phải biết xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa riêng với chung, giữa nhà với nước, giữa cá nhân với cộng đồng.Giá như trên đời còn có một Mị ChâuVừa say đắm yêu thương, vừa luôn luôn cảnh giác!Không sơ hở mắc lừa mẹo giặc,Một Mị Châu như ta vẫn hằng mơ!...Anh cũng như em đều muốn nhắc Mị ChâuĐời còn giặc xin đừng quên cảnh giácNhưng nhắc sao được hai ngàn năm trướcNên em ơi ta đành tự nhắc mìnhTheo em sau khi tìm hiểu xong văn bản này ta rút ra được những bài học gì?truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)III- CỦNG CỐ:* Chọn đáp án đúng trong các câu sau:1. Theo quan niệm của dân gian, An Dương Vương được thần linh giúp đỡ vì: A. An Dương Vương là vua. B. An Dương Vương không biết xây thành. C. An Dương Vương là một vị thần. D. An Dương Vương có ý thức với sự an nguy của đất nước. 2. Qua hình ảnh của Mị Châu, dân gian biểu hiện thái độ gì? A. Cho rằng nàng vô tội. B. Cho rằng tội của nàng không đáng bị lên án. C. Cho rằng nàng là người ngây thơ, trong sáng, nặng tình riêng cho nên vô tình phạm tội tiếp tay cho giặc, cần được bao dung nhưng vẫn phải chịu hình phạt xứng đáng. D. Cho rằng nàng là người trung hiếu nhưng bị lừa dối. 3. Hình ảnh ngọc trai – nước giếng có ý nghĩa gì? A. Sự nghiêm khắc nhưng bao dung của nhân dân, chứng thực cho tấm lòng trong sáng của Mị Châu. B. Sự nghiêm khắc nhưng bao dung của nhân dân, chứng nhận nỗi ân hận và mong muốn hoá giải tội lỗi của Trọng Thuỷ. C. Ca ngợi mối tình Mị Châu – Trọng Thuỷ. D. Cả A và B đều đúng.III. CỦNG CỐtruyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)+ Luyện tập các bài trang 43.+ Học bài theo các câu hỏi hướng dẫn học bài và suy nghĩ thêm theo gợi ý trong phần củng cố.+ Chuẩn bị Lập dàn ý bài văn tự sự. + Kể tóm tắt cốt truyện; Học thuộc Ý nghĩa VBdÆn dß:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)