Bài giảng Ngữ văn 8 - Ngữ pháp Tiết 107: Hội thoại

KIỂM TRA BÀI CŨEm hiểu thế nào là hành động nói? Có những loại hành động nói nào thường gặp?TIẾT : 107Héi THO¹I Tình huống 1: Em hãy ghi lại lời mời của các thành viên trong bữa cơm gia đìnhLời mời của con, cháu- Cháu mời ông bà xơi cơm ạ!- Con mời bố mẹ xơi cơm ạ!2. Lời mời của bố mẹ- Con mời bố mẹ xơi cơm!- Các con ăn cơm đi!Lời mời của ông bà- Hai con và các cháu ăn cơm đi!Nhận xét về vị trí của các thành viên khi tham gia giao tiếp với người khác?Em hiểu thế nào là vai xã hội trong hội thoại?Vai xã hội là vị trí của người tham gia giao tiếp đối với người khác trong cuộc thoại.Tình huống 2Em hãy ghi lại câu nói nhờ người khác chỉ giúp đường đến bưu điện.Với người hơn tuổiVới người bằng tuổiVới người kém tuổiVới người hơn tuổi:Bác có thể chỉ giúp cháu đường đến bưu điện không ạ?Với người bằng tuổi:Bạn có thể chỉ giúp mình đường đến bưu điện không?Với người kém tuổi:Em chỉ giúp anh đường đến bưu điện với!Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:- Quan hệ vai trên, ngang vai, vai dưới (dựa theo tuổi tác, địa vị xã hội, quan hệ họ hàng thân tộc)Anh-emSếp- nhân viênBố mẹ- con cáiBạn bèQua hai tình huống trên, em có nhận xét gì về mức độ tình cảm của các quan hệ xã hội trên?? Quan hệ thân thiết Quan hệ xã giao, không thân thiếtVai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:Quan hệ vai trên, ngang vai, vai dưới (dựa theo tuổi tác, địa vị xã hội, quan hệ họ hàng thân tộc)Quan hệ thân-sơ (dựa vào mức độ quen biết, thân tình)Theo dõi đoạn đối thoại giữa chị Dậu và cai lệ trong trích đoạn “Tức nước vỡ bờ”Lời thoại 1: Cháu van ông! Nhà cháu mới tỉnh được một lúc, ông tha cho.Lời thoại 2: Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ!Lời thoại 3:Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!Quan hệ vai dưới-vai trênQuan hệ ngang vaiQuan hệ vai trên-vai dướiLưu ý:Vì quan hệ xã hội đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, phải xác định đúng vai của mình để có cách nói phù hợp.LUYỆN TẬPBài 1: Nối cột A của nhân vật tham gia hội thoại với cột B quan hệ xã hội tương ứng Cột A Cột B Cuộc thoại giữa bà lão hàng xóm với chị Dậu trong tác phẩm“Tắt đèn”. Cuộc thoại giữa Đôn Ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa trong “Đánh nhau với cối xay gió”. Cuộc thoại giữa nhân vật bé Hồng với người mẹ trong đoạn trích “Trong lòng mẹ”.A- Quan hệ trên dưới theo gia tộc.B- Quan hệ trên dưới theo tuổi tác.C- Quan hệ trên dưới theo địa vị xã hội.LUYỆN TẬPBài 2: Theo dõi đoạn đối thoại giữa bé Hồng với bà cô trong trích đoạn “Trong lòng mẹ”- Nguyên Hồng.Phân tích vai xã hội của từng nhân vật và nhận xét về cách xử sự của bà cô.Bé Hồng: Vai dưới, thái độ nhũn nhặn, cam chịu.Bà cô: Vai trên trong quan hệ họ hàng thân tộc, cố tình làm tổn thương bé Hồng, thái độ trịch thượng, đay nghiến.LUYỆN TẬPBài 2: Theo dõi đoạn đối thoại giữa lão Hạc với ông giáo trong tác phẩm “Lão Hạc”- Nam Cao.Ông giáoLão HạcXét về tuổi tác: lão Hạc là vai trênXét về trình độ: Ông giáo là vai trên+ Lão Hạc: Thái độ chân tình nhưng vẫn có chừng mực, tôn trọng ông giáo.+ Ông giáo: Vừa quan tâm chân thành vừa kính trọng lão Hạc.Khi tham gia hội thoại, cần xác định đúng vai để có cách nói lịch sự, văn hóa, tôn trọng người khác.LUYỆN TẬPBài 4: Tìm hiểu ba cuộc thoại dưới đây và hoàn thành phiếu học tậpĐoạn thoại 1:An: Hoa ơi, tớ có vé xem phim tối nay, cậu đi không?Hoa: Có chứ, tối đi nhé!Đoạn thoại 2:Bố: Hùng ơi, bố có vé xem phim “Người nhện”, con có đi xem không?Hùng: Có ạ! Con cảm ơn bố.Đoạn thoại 3:Trưởng phòng: Anh đặt vé tối nay rồi, mời các chị em đi xem phim coi như quà 8/3 nhé!Nhân viên nữ: Thích quá, hoan hô sếp!Đoạn thoạiVai xã hộiCách nói123PHIẾU HỌC TẬPĐoạn thoạiVai xã hộiCách nói1Bạn bè- Quan hệ ngang vaiThân mật, cởi mở2Bố-conQuan hệ trên-dưới theo quan hệ trong gia đìnhThân thiết (Bố)Lễ phép (con)3Thủ trưởng- nhân viênQuan hệ trên-dưới theo địa vị xã hội.Thân mật, không quá xã giao, kiểu cách.	PHIẾU HỌC TẬPCỦNG CỐNhắc lại kiến thức về vai xã hội trong hội thoạiKhi tham gia giao tiếp, lưu ý điều gì về vai xã hội?