Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 15 Từ vựng: Từ tượng hình, Từ tượng thanh

Từ tượng hình, từ tượng thanhI. Đặc điểm, công dụngĐọc ví dụ SGK trang 49 và trả lời câu hỏi.Tác dụng: các từ in đậm trên gọi là từ tượng thanhvà từ tượng hình; chúng gợi được âm và hình cụ thể,sinh động, có giá trị biểu cảm cao.Vớ dụ 2	Tỡm từ thớch hợp để miờu tả cỏc hỡnh ảnh hoặc đoạn õm thanh sau:lấp lỏnhlom khomngoằn ngoốorớu rớtrào ràovo veầm ầm/ào àorực rỡ/chúi changTrình bày những hiểu biết về từ tượng thanh, từ tượng hình1. Khái niệm:	-	Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, con người.	- Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật.	 Đây là những từ miêu tả, mô phỏng hình dáng, âm thanh cụ thể - những thứ có thể tri giác trực tiếp được bằng thị giác và thính giác.Trình bày những hiểu biết về từ tượng thanh, từ tượng hình2. Cấu tạo: có thể cấu tạo theo kiểu:	- Từ đơn	- Từ láy chủ yếu các từ tượng thanh, từ tượng hình được cấu tạo theo kiểu từ láy.chú ý: không có từ tượng thanh, từ tượng hình có cấu tạo kiểu từ ghép.Trình bày những hiểu biết về từ tượng thanh, từ tượng hình3. Tác dụng:	Gợi tả, mô phỏng được những hình ảnh, âm thanh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao. thường được dùng trong văn miêu tả và tự sự.Bài tập thực hànhtại lớpBài tập 1Đọc ngữ liệu sau đây:	Thỏ thẻ rừng mai chim cúng trái	Lửng lơ khe Yến cá nghe kinh	(Chu Mạnh Trinh)a). Những từ nào gợi tả âm thanh và hình dáng của các sự vật? Âm thanh và hình dáng ấy có đặc điểm gì?b). Cảm nhận của em về phong cảnh Hương Sơn qua từ ngữ như thế nào?c). Những từ gợi tả trên được cấu tạo theo kiểu từ nào? Kiểu cấu tạo đó có ưu thế gì trong việc gợi tả âm thanh và hình dáng sự vật?Trả lời:a). Cỏc từ gợi tả õm thanh và hỡnh dỏng của sự vật:- Âm thanh:	+ “thỏ thẻ”: tiếng chim hút nhỏ nhẹ, thong thả, dễ thương.- Hỡnh ảnh: 	+ “cỳng”: hỡnh ảnh chim mổ trỏi cõy 	+ “lửng lơ”: hỡnh ảnh cỏ bơi thong thả, quẫy nhẹ, chậm, nửa vời.b). Cảm nhận về phong cảnh Hương Sơn qua cỏc từ ngữ: khụng gian ở Hương Sơn thanh vắng, tĩnh lặng, an nhàn, ờm ả và đậm chất trang nghiờm chốn cửa Thiền.c). Cỏc từ ngữ trờn được cấu tạo theo hai kiểu:- Từ đơn: “cỳng”- Từ lỏy: “thỏ thẻ”, “lửng lơ” Kiểu cấu tạo trờn khiến nghĩa của từ trở nờn cụ thể, rừ nột; đồng thời cú giỏ trị biểu hiện và biểu cảm cao hơn.Bài tập 2: Phõn biệt hai loại từvo velớu loghập ghềnhbập bựngxào xạcầm ầmchúi changkhỳc khuỷulom khomnham nhởrớu rớtrào ràoTừ tượng thanhTừ tượng hỡnhBài tập 3: Ghộp nghĩa từ tượng thanhlớu loxào xạcầm ầmvo verào ràorớu rớtTừ mụ phỏng tiếng như tiếng lỏ cõy lay động va chạm nhẹ vào nhau.Từ mụ phỏng tiếng động to và rền.Từ mụ phỏng những tiếng cao, trong và tiếp liền nhau, nghe khụng rừ từng tiếng.Từ mụ phỏng nhiều tiếng động nhỏ xen lẫn vào nhau đều đều, liờn tiếp.Từ mụ phỏng tiếng kờu nho nhỏ kộo dài của một số cụn trựng cú cỏnh phỏt ra khi bay.Từ mụ phỏng nhiều õm thanh cao và trong rớu vào nhau nghe vui tai.Bài tập 4: Ghộp nghĩa từ tượng hỡnhgập ghềnhbập bựngchúi changnham nhởlom khomkhỳc khuỷuTự gợi tả ỏnh lửa chỏy mạnh nhưng khụng đều, khi bốc cao, khi hạ thấp.Từ gợi tả tư thế cũng lưng xuống.Cú nhiều vết khụng đều , khụng gọn đẹp, thường do làm dở dang, cẩu thả.Cú độ sỏng mạnh toả rộng, làm cho loỏ mắt.Cú những chỗ lồi lừm, khụng bằng phẳng.Cú nhiều đoạn uốn quanh, gấp khỳc nối nhau liờn tiếp.Bài tập về nhà	Viết một đoạn văn miờu tả cảnh thiờn nhiờn yờu thớch cú sử dụng cỏc từ tượng thanh, tượng hỡnh.