Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 91: Tiếng Việt Câu phủ định

Tiết 91,Tiếng Việt 	CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức năng :1. Đặc điểm hình thức :* Xét những câu sau đây:a. Nam đi Huế.b. Nam không đi Huế.c. Nam chưa đi Huế.d. Nam chẳng đi Huế.Câu có các từ ngữ phủ định: không, chưa, chẳng, ... Câu phủ địnhkhôngchưachẳngTiết 91.Tiếng Việt CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức năng1. Đặc điểm hình thức : 	- Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định: không, chưa, chẳng, không phải (là), đâu có phải (là) ... Ví dụ:2. Chức năng:Tiết 91,Tiếng Việt 	CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức năng1. Đặc điểm hình thức: - Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định: không, chưa, chẳng, không phải (là), đâu có phải (là) ... * Xét những câu sau đây:a. Nam đi Huế.b. Nam không đi Huế.c. Nam chưa đi Huế.d. Nam chẳng đi Huế.khôngchưachẳngThông báo, xác nhận không có sự việc nào đó ( Câu phủ định miêu tả )	Trong đoạn trích sau, những câu nào có từ ngữ phủ định? Mấy ông thầy bói xem voi dùng những câu có từ ngữ phủ định để làm gì?Thầy sờ vòi bảo:- Tưởng con voi thế nào, hóa ra nó sun sun như con đỉa. Thầy sờ ngà bảo:- Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.Thầy sờ tai bảo:- Đâu có! Nó bè bè như cái quạt thóc. ( Thầy bói xem voi )* Gợi ý: Những câu phủ định trong đoạn trích là: Phản bác lại nhận định phía trước- Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn. - Đâu có! Đâu có!Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.Tiết 91.Tiêng Viêt 	CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức năng1. Đặc điểm hình thức : 	- Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định: không, chưa, chẳng, không phải (là), đâu có phải (là) ... 2. Chức năng:Câu phủ định dùng để:	- Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính 	chất, quan hệ ( Câu phủ định miêu tả ).	- Phản bác một ý kiến, một nhận định ( Câu phủ định 	bác bỏ )Tiết 91,Tiếng Việt 	CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức năng1. Đặc điểm hình thức : 	- Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định: không, chưa, chẳng, không phải (là), đâu có phải (là) ... 2. Chức năng:	Câu phủ định dùng để:	- Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính 	chất, quan hệ ( Câu phủ định miêu tả ).	- Phản bác một ý kiến, một nhận định ( Câu phủ định 	bác bỏ ).* Tìm từ ngữ phủ định trong câu sau. Nhận xét về ý nghĩa của câu -Nam không phải không siêng năng Hình thức là câu phủ định nhưng ý nghĩa khẳng định II. Luyện tập: Bài tập 1.Trong các đoạn trích sau đây, câu nào là câu phủ định bác bỏ? Vì sao?a/ Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai. 	 ( Theo Lý Lan, Cổng trường mở ra)b/ Tôi an ủi lão: - Cụ cứ tưởng thế ấy chứ nó chả hiểu gì đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt! Ta giết nó chính là hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác. 	 	c/ Không, chúng con không đói nữa đâu. Hai đứa ăn hết ngần kia củ khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa. 	( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )( Nam Cao, Lão Hạc )Phản bác một ý kiến, nhận định trước đó.* Gợi ý: Có những câu phủ định bác bỏ sau:- Cụ cứ tưởng thế ấy chứ nó chả hiểu gì đâu! - Không, chúng con không đói nữa đâu.Cụ cứ tưởng thế ấy chứ nó chả hiểu gì đâu!Không, chúng con không đói nữa đâu.*Bài tập 2.a. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa. 	 ( Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương )b. Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ. ( Băng Sơn, Quả thơm )c. Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.	 ( Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội )Cho biết các câu sau có ý nghĩa phủ định không? Vì sao?Đặt câu không có từ ngữ phủ định mà có ý nghĩa tương đương.*Gợi ý:Cả 3 câu trên đều là câu phủ định. Nhưng ý nghĩa của 3 câu đều là khẳng định. Vì: *Bài tập 2.a/ Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa. 	 ( Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương ) - không phải là không thì sẽ bằng có	 Ý nghĩa khẳng định	 - Câu có ý nghĩa tương đương: Câu chuyện có lẽ là một câu chuyện hoang đường, song có ý nghĩa.b/ Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ. 	 ( Băng Sơn, Quả thơm )- Tương tự câu a: Không ai không từng ăn bằng ai cũng từng ăn Ý nghĩa khẳng định - Câu có ý nghĩa tương đương: Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng ai cũng từng ăn trong tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.c/ Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.	 ( Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội )- Tương tự: ai chẳng bằng ai cũng Ý nghĩa khẳng định - Câu có ý nghĩa tương đương: Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai cũng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.* So sánh: Các câu trong bài tập 2 với các câu ta vừa đặt.a/ Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa. 	 ( Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương ) - Câu có ý nghĩa tương đương: Câu chuyện có lẽ là một câu chuyện hoang đường, song có ý nghĩa.b/ Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ. (Băng Sơn, Quả thơm) - Câu có ý nghĩa tương đương: Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng ai cũng từng ăn trong tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.c/ Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường. ( Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội ) - Câu có ý nghĩa tương đương: Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai cũng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường. * Gợi ý: Những câu trong bài tập 2 ý nghĩa khẳng định được nhấn mạnh hơn những câu ta vừa đặt. * Lưu ý: Câu phủ định vẫn có thể dùng để biểu thị ý nghĩa khẳng định.* Gợi ý: Nếu thay không bằng chưa thì câu viết lại là: Choắt chưa dậy được nằm thoi thóp.* Bài tập 3. Xét câu văn sau đây:	Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp.	 ( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí )- Ý nghĩa của câu cũng thay đổi: + không biểu thị ý phủ định đối với điều nhất định, nhưng không có hàm ý là về sau có thể có. + Chưa biểu thị ý phủ định đối với điều mà cho đến một thời điểm nào đó không có, nhưng sau thời điểm đó có thể có.- Câu văn của Tô Hoài thích hợp với mạch của câu chuyện hơn ( Vì sau khi bị chị Cốc mổ, Choắt đã nằm thoi thóp không bao giờ dậy nữa và chết) . *Dặn dò: 	Học thuộc phần ghi nhớ..	- Làm bài tập 4, 5.	CBB: Chương trình địa phương (Phần tập làm văn)	- Viết đoạn văn thuyết minh một di tích, hoặc thắng 	cảnh ở địa phương em.Xin chào tạm biệtTrân trọng cảm ơn quý thầy cô!