Bài giảng Ngữ văn 9 tiết 137: Ôn tập tiếng việt

Trường THCS Nguyễn ChánhÔN TẬP TIẾNG VIỆT LỚP 9 ( Tiết 137)GV: Nguyễn Tuấn KiệtTiết 137¤n tËp TiÕng ViÖtTiết 137Ôn tập Tiếng ViệtCác đơn vị kiến thức chính:Khởi ngữ và các thành phần biệt lập. Nghĩa tường minh và hàm ý. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.	1. Khëi ng÷: Thành phần đứng trước CHỦ NGỮ và nêu đề tài được nói đến trong câu.KiÕn thøc lý thuyÕt KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP. * Khởi ngữ. * Tình thái. * Cảm thán. * Gọi đáp. * Phụ chú.Tiết 137: Ôn tập Tiếng ViệtNối thành phần biệt lập ở cột A sao cho phù hợp với khái niệm ở cột B CỘT ACỘT Ba. Được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiêp.b. Được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính thuộc câu.c. Được dùng để thể hiện cách nhìn thuộc người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.d. Được dùng bộc lộ tâm lí của người nói.1. Phụ chú2. Gọi - đáp3. Tình thái4. Cảm thánI. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP. * Khởi ngữ. * Tình thái. * Cảm thán. * Gọi đáp. * Phụ chú. 1. Bài 1: Các từ in đậm sau đây là thành phần gì? Hãy tìm và điền vào bảng sau? Khởi ngữ Thành phần biệt lậpTình tháiCảm thánGọi - đáp Phụ chú Xây cái lăng ấy. Dường như Vất vả quá Thưa ông Những người như vậyCâu2: Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu truyện ngắn: “Bến quê” có dùng khởi ngữ và tình thái:Nói về truyện ngắn “Bến quê”, thì đây là một truyện ngắn hay. Nó đi vào khám phá chiều sâu tâm trạng của nhân vật chính. Có vẻ như, cả câu chuyện, tác giả để cho nhân vật Nhĩ tự bộc lộ những suy nghĩ sâu kín của mình về cuộc sống mà rất ít đối thoại.Tiết 137: Ôn tập phần Tiếng ViệtNói về truyện ngắn: “Bến quê”, thì đây là một truyện ngắn hay. Nó đi vào khám phá chiều sâu của nhân vật chính. Có vẻ như, cả câu chuyện, tác giả để cho nhân vật Nhĩ tự bộc lộ những suy nghĩ sâu kín của mình về cuộc sống mà rất ít đối thoại.Tiết 137: Ôn tập Tiếng ViệtCác đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức.- Về nội dung:+ Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn (liên kết chủ đề) ;+ Các đoạn văn và các câu văn phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí (liên kết lô-gích).- Về hình thức: các câu và các đoạn văn có thể được liên kết với nhau bằng một số biện pháp chính: Phép lặp, phép thế, phép đồng nghĩa, phép trái nghĩa, phép liên tưởng, phép nối II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn:Tiết 138: Ôn tập Tiếng Việta. Ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má. II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn: Hãy cho biết mỗi từ ngữ in màu xanh trong các đoạn trích dưới đây thể hiện phép liên kết nào ? Ghi kết quả phân tích vào bảng tổng kết.(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)Phép liên kếtLặp từ ngữĐN, TN và LTThế NốiTừ ngữ tương ứngNhưng, Nhưng rồi, VàTiết 138: Ôn tập Tiếng ViệtII. Liên kết câu và liên kết đoạn văn:Tiết 138: Ôn tập Tiếng ViệtPhép liên kếtLặp từ ngữĐN, TN và LTThế NốiTừ ngữ tương ứngNhưng, Nhưng rồi, Vàb. Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ: “ Bác cần nằm xuống phải không ạ ?”. . (Nguyễn Minh Châu, Bến quê)Cô béNóII. Liên kết câu và liên kết đoạn văn:Phép liên kếtLặp từ ngữĐN, TN và LTThế NốiTừ ngữ tương ứngNhưng, Nhưng rồi, VàCô béNóc. Nhưng cái “ com – pa” kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mỹ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy ! Rồi nói: - Quên à! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa ! Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói : - Đâu có phải thế ! Tôi...(Lỗ Tấn, Cố hương)thếTiết 138: Ôn tập Tiếng Việt Ta tự hỏi lòng chẳng lẽ còn thứ tình cảm tha thiết, mãnh liệt hơn thứ tình cảm kia nữa? Một tình cảm vượt lên trên tất cả khó khăn, ngăn cách, nối liền những nẻo xa xăm, một tình cảm có sức lay động, ám ảnh tâm can dù mới chỉ lÇn đầu nhìn thấy. ôi! Tình mẫu tử có lẽ còn thiêng liêng hơn mọi điÒu thiêng liêng nhất. Lặp cấu trúc ngữ pháp ư? đối ư? Và còn cả điệp từ nữa? đừng hỏi v× sao thi sĩ lại viết như thế, vì đâu còn cách nào khác diễn tả hết sự thiêng liêng cao quý cña tình mẹ,cña tấm lòng ăm ắp nhân hậu đầy yêu thương trong trái tim người mẹ dành cho con. Con có thể ngủ yên, có thể vui sướng cắp sách đến trường, có thể vững bước chắc trên đường đời song gió, tất cả vì đã có tình mẹ chở che, nâng bước con đi. Dï ở đâu, dù ở trong bất cứ hoàn cảnh nào, lòng mẹ cũng như cánh cò kia, vẫn bên con, vẫn lặn lội đi tìm, lặn lội sưởi ấm trái tim con, cho con sức mạnh, cho con niềm tin vào cuộc sống. Mẹ có thể làm tất cả vì con như cánh cò kia một đời hi sinh kh«ng mệt mỏi. Lời thơ ẩn chứa một sức mạnh tiềm tàng, một sự khẳng định chắc chắn: tình mẹ bền chặt sẽ theo con đi suốt cuộc đời, sẽ trở thành một phần tâm hồn kh«ng thể thiếu, soi rọi mọi nẻo đường con sẽ bước chân qua. Tình mẹ, lòng yêu thương bao la của mẹ sẽ gửi trọn vào cuộc đời con mãi mãi, vì với mẹ đâu còn thứ g× thiêng liêng và gần gũi hơn con, hơn vầng mặt trời ấm ý nghĩa nhất đời mẹ, hơn lẽ sống mà vì nó mẹ có thể dâng trọn cuộc đời. Từ gấp lại trang sách, em bé sẽ theo cò bước thẳng vào cuộc đời mai sau. Kì thực em bé vẫn còn bé bỏng lắm, vẫn còn đang ngủ ngon lành trong cánh nôi tuổi thơ nhưng ước mơ cña mẹ về một tương lai đẹp mai sau cứ theo tình yêu cháy lên mãi. Mẹ độc thoại với chính lòng mình, tự soi lßng mình trong tình cảm yêu con tha thiết. Ta tự hỏi lòng chẳng lẽ còn thứ tình cảm tha thiết, mãnh liệt hơn thứ tình cảm kia nữa? Một tình cảm vượt lên trên tất cả khó khăn, ngăn cách, nối liền những nẻo xa xăm, một tình cảm có sức lay động, ám ảnh tâm can dù mới chỉ làn đầu nhìn thấy. ôi! Tình mẫu tử có lẽ còn thiêng liêng hơn mọi điÒu thiêng liêng nhất. Lặp cấu trúc ngữ pháp ư? đối ư? Và còn cả điệp từ nữa? đừng hỏi vỉ sao thi sĩ lại viết như thế, vì đâu còn cách nào khác diễn tả hết sự thiêng liêng cao quý cña tình mẹ, cña tấm lòng ăm ắp nhân hậu đầy yêu thương trong trái tim người mẹ dành cho con. Con có thể ngủ yên, có thể vui sướng cắp sách đến trường, có thể vững bước chắc trên đường đời sãng gió, tất cả vì đã có tình mẹ chở che, nâng bước con đi. Dï ở đâu, dù ở trong bất cứ hoàn cảnh nào, lòng mẹ cũng như cánh cò kia, vẫn bên con, vẫn lặn lội đi tìm, lặn lội sưởi ấm trái tim con, cho con sức mạnh, cho con niềm tin vào cuộc sống. Mẹ có thể làm tất cả vì con như cánh cò kia một đời hi sinh kh«ng mệt mỏi. Lời thơ ẩn chứa một sức mạnh tiềm tàng, một sự khẳng định chắc chắn: tình mẹ bền chặt sẽ theo con đi suốt cuộc đời, sẽ trở thành một phần tâm hồn kh«ng thể thiếu, soi rọi mọi nẻo đường con sẽ bước chân qua. Tình mẹ, lòng yêu thương bao la của mẹ sẽ gửi trọn vào cuộc đời con mãi mãi, vì với mẹ đâu còn thứ g× thiêng liêng và gần gũi hơn con, hơn vầng mặt trời ấm ý nghĩa nhất đời mẹ, hơn lẽ sống mà vì nó mẹ có thể dâng trọn cuộc đời. Từ gấp lại trang sách, em bé sẽ theo cò bước thẳng vào cuộc đời mai sau. Kì thực em bé vẫn còn bé bỏng lắm, vẫn còn đang ngủ ngon lành trong cánh nôi tuổi thơ nhưng ước mơ cña mẹ về một tương lai đẹp mai sau cứ theo tình yêu cháy lên mãi. Mẹ độc thoại với chính lòng mình, tự soi lßng mình trong tình cảm yêu con tha thiết.trß ch¬i « ch÷c¶mth¸nT×NHTH¸iPHôCHóGäI®¸pKHëING÷T×NHYªULµNg1 234561234561.Thành phần nào bộc lộ tâm lí của người nói?2.Thành phần nào dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp?3.Thành phần nào dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu ?4.Thành phần nào bổ sung một số chi tiết cho nôi dung chính của câu ?5.Là thành phần của câu, thường đứng trước chủ ngữ nêu nên đề tài được nói đến trong câu?6.Em cảm nhận được tình cảm nào qua nhân vật ông Hai trong tác phẩm Làng của Kim Lân ? LIªnKÕtv¨nb¶n777.Yếu tố nào giúp văn bản trở nên mạch lạc?trß ch¬i « ch÷c¶mth¸nT×NHTH¸iPHôCHóGäI®¸pKHëING÷T×NHYªULµNg123456LIªnKÕtv¨nb¶nÔ CHỮ CỦA TRÒ CH¬i CÓ CÁC TỪ KHOÁ TRÊN LÀ GÌ?7T­êNGMINHVµHµMýIII. Nghĩa tường minh và hàm ý.	Bài 1: Tìm hàm ý trong truyện cười: (SGK) Ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi.Hàm ý:  Địa ngục là nơi dành cho những kẻ nhà giàu như ông.( keo kiÖt nh­ «ng chÕt sÏ bÞ ®µy xuèng ®Þa ngôc)Tiết 137: Ôn tập Tiếng ViệtBài 2: Tìm hàm ý các đoạn hội thoaị sau:a. Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp.Hàm ý: Họ đá bóng dở, không hay. => ( vi phạm phương châm quan hệ)b. Tớ báo cho Chi rồi.Hàm ý: Tớ chưa báo cho Nam và Tuấn. Tí ®· b¸o cho Chi, b¹n Êy ®· b¸o cho 2 b¹n kia. ( gi¶ ®Þnh nhµ Chi ë gÇn nhµ TuÊn vµ Nam, hoÆc 3 b¹n ®ã ch¬i th©n víi nhau.) => (Vi phạm phương châm về lượng)CÂU 4.Câu ca dao: “Đạo vợ chồng trăm năm ghi tạc. Bởi quân thù nên én lạc, nhạn bay”.(?) Hàm ý câu ca dao trên thể hiện ở cụm từ nào?(12 chữ cái)Hàm ý thể hiện ở cụm từ:ÉNLẠCNHẠNBAY(?) Cụm từ trên muốn thể hiện hàm ý? (12)Cụm từ trên muốn thể hiện hàm ý:VỢCHỒNGLYTÁNTiết 138: Ôn tập phần Tiếng Việt ViÕt ®o¹n v¨n c¶m thô mét h×nh ¶nh mang ý nghÜa biÓu t­îng trong truyÖn ng¾n BÕn quª cña NguyÔn Minh Ch©u.( chØ ra c¸c ph­¬ng tiÖn liªn kÕt vµ phÐp liªn kÕt ®· ®­îc sö dông trong ®o¹n v¨n ®ã)Gîi ý: Chän h×nh ¶nh b·i båi bªn kia s«ng hoÆc h×nh ¶nh chuyÕn ®ß ngang duy nhÊt trong ngµy)Xin ch©n thµnh c¶m ¬n