Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Phần Tiếng Việt: Hành động nói (Bản chuẩn)

HÀNH ĐỘNG NÓINgữ văn lớp 8? Đọc đoạn trích.? Đánh số thứ tự trước mỗi câu trần thuật trong đoạn trích?VD1:	“ Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi được cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những thứ của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công cuộc yêu nước, công cuộc kháng chiến.” (Hồ Chí Minh – Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)15432? Xác định mục đích nói của những câu ấy?- Câu 1,2,3 dùng để nhận định, thực hiện hành động trình bày.- Câu 4,5 dùng để cầu khiến, thực hiện hành động điều khiển.Tiết 98 HÀNH ĐỘNG NÓI ( Tiếp theo)I- Cách thực hiện hành động nói:* Ví dụ 2:-Câu 1: Bác trai đã khá rồi chứ ? Câu 2: Những người muôn năm cũ, Hồn ở đâu bây giờ ? -Câu 3: Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quí. Câu 4: Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quí kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Câu 5: Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm này để báo đền Tổ quốc!- Câu 6: Ông giáo ơi! ? Xác định kiểu câu và hành động nói trong VD 2? Nêu nhận xét?-> Câu nghi vấn - hành động hỏi.-> câu nghi vấn - hành động bộc lộ cảm xúc.-> Câu trần thuật - hành động trình bày (nhận định).-> Câu trần thuật - hành động điều khiển (yêu cầu).-> Câu trần thuật - hành động hứa hẹn.-> Câu cảm thán - hành động bộc lộ cảm xúc.Ta thấy chức năng chính của kiểu câu thực hiện hành động nói có thể phù hợp với mục đích của hành động đó, như các câu 1,2,3( Trực tiếp). Chức năng chính của kiểu câu thực hiện hành động nói có thể không trùng với mục đích của hành động đó, như câu 4,5( Gián tiếp).Dựa theo cách tổng hợp kết quả ở bài tập trên, hãy lập bảng trình bày quan hệ giữa các kiểu câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán, trần thuật với những kiểu hành động nói mà em biết? Cho ví dụ minh họa?* Quan hệ giữa các kiểu câu với hành động nói:Kiểu câuHành động nóiCách dùngVí dụNghi vấnCầu khiếnCảm thánTrần thuậtHỏiĐiều khiểnBộc lộ tình cảm, cảm xúcBộc lộ tình cảm, cảm xúcĐiều khiểnĐiều khiểnBộc lộ TC,CXHứa hẹnTrình bàyGián tiếpTrực tiếpTrực tiếpTrực tiếpTrực tiếpGián tiếpGián tiếpGián tiếpGián tiếpB¹n ®ang lµm g× vËy?Cho tí m­în quyÓn s¸ch gi¸o khoa ®­îc kh«ng ?Nh÷ng ng­êi mu«n n¨m còHån ë ®©u b©y giê?¤ng gi¸o hót tr­íc ®i!Hìi c¶nh rõng ghª gím cña ta ¬i!Bæn phËn cña ng­êi häc sinh lµ ph¶i häc tËp.D©n téc ta cã truyÒn thèng tèt ®Ñp .Cã chuyÖn g× ®Ó anh ë nhµ lo liÖu.T«i th­¬ng l¾m. Võa th­¬ng võa ¨n n¨n téi m×nh.?Qua phân tích em thấy ta có thể thực hiện hành động nói như thế nào?I. Cách thức thực hiện hành động nói:Mỗi hành động nói có thể được thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó (cách dùng trực tiếp) hoặc bằng kiểu câu khác (cách dùng gián tiếp).* Ghi nhớ : SGKII. Luyện tập:II. Luyện tập:1. Bài tập 1 (SGK/71):1. Tõ x­a c¸c bËc trung thÇn nghÜa sÜ bá m×nh v× n­íc, ®êi nµo kh«ng cã ? (thùc hiÖn hµnh ®éng kh¼ng ®Þnh)2. Lóc bÊy giê, dÉu c¸c ng­¬i muèn vui vÎ pháng cã ®­îc kh«ng? (thùc hiÖn hµnh ®éng phñ ®Þnh)3. Lóc bÊy giê, dÉu c¸c ng­¬i kh«ng muèn vui vÎ pháng cã ®­îc kh«ng ? (thùc hiÖn hµnh ®éng kh¼ng ®Þnh)4. V× sao vËy ? (thùc hiÖn hµnh ®éng g©y sù chó ý)5. NÕu vËy, råi ®©y sau khi giÆc gi· dÑp yªn, mu«n ®êi ®Ó thÑn, h¸ cßn mÆt mòi nµo ®øng trong trêi ®Êt n÷a? (thùc hiÖn hµnh ®éng phñ ®Þnh)- C©u nghi vÊn më ®Çu ®o¹n dïng ®Ó nªu vÊn ®Ò vµ h­íng sù chó ý cña c¸c t­íng sÜ vµo vÊn ®Ò mµ «ng s¾p tr×nh bµy .- Nh÷ng c©u nghi vÊn ®øng cuèi ®o¹n ®­îc dïng ®Ó kh¼ng ®inh hay phñ ®inh ®iÒu ®­îc nªu trong c©u Êy vµ cã tÝnh chÊt kÕt thóc mét vÊn ®Ò .* Các câu nghi vấn trong bài “Hịch tướng sĩ”:* Vị trí của câu có liên quan đến mục đích nói:2. Bài tập 2 (a) (SGK/71):	- V× vËy, nhiÖm vô thiªng liªng cña toµn d©n ta lóc nµy lµ ph¶i n©ng cao tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng, quyÕt t©m gi¶i phãng miÒn Nam, b¶o vÖ miÒn B¾c, tiÕn tíi hoµ b×nh thèng nhÊt Tæ quèc.	- HÔ cßn mét tªn x©m l­îc trªn ®Êt n­íc ta, th× ta cßn ph¶i tiÕp tôc chiÕn ®Êu, quÐt s¹ch nã ®i.	- §ång bµo vµ chiÕn sÜ miÒn Nam anh hïng, d­íi ngän cê vÎ vang cña mÆt trËn D©n téc Gi¶i phãng, liªn tôc tiÕn c«ng, liªn tôc næi dËy, kiªn quyÕt tiÕn lªn, giµnh lÊy th¾ng lîi hoµn toµn.	- Qu©n vµ d©n miÒn B¾c ra søc thi ®ua yªu n­íc, x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ lµm trßn nghÜa vô cña m×nh ®èi víi ®ång bµo miÒn Nam ruét thÞt().=> C¸ch dïng gi¸n tiÕp nµy nh­ nh÷ng lêi t©m sù cña B¸c víi mäi ng­êi, t¹o ra sù ®ång c¶m s©u s¾c, nã khiÕn cho nh÷ng nguyÖn väng cña l·nh tô trë thµnh nguyÖn väng cña mçi ng­êi. Những câu trần thuật mang mục đích cầu khiến:3. Bài tập 4 (SGK/72):Trong nh÷ng c¸ch hái ®­êng sau ®©y, em nªn dïng nh÷ng c¸ch nµo ®Ó hái ng­êi lín? a. B¸c cã biÕt b­u ®iÖn ë ®©u kh«ng ¹? b. B¸c lµm ¬n chØ giïm ch¸u b­u ®iÖn ë ®©u ¹.c. B­u ®iÖn ë ®©u, h¶ b¸c?d. ChØ giïm ch¸u b­u ®iÖn ë ®©u víi!e. B¸c cã thÓ chØ gióp ch¸u b­u ®iÖn ë ®©u kh«ng ¹?be