Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Từ ấy (Tố Hữu)

ẽ sống lớn, tình cảm lớn..Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thiNghệ thuật đậm đà tính dân tộc truyền thống Huân chương Sao vàng ( 1994), giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật ( 1996), giải thưởng văn học ASEAN ( 1999) 2. Tập thơ Từ ấy- Niềm say mê lí tưởng, khao khát được chiến đấu, hi sinh cho cách mạng- 3 phần: Máu lửa – Xiềng xích – Giải phóng.Từ ấy - Việt Bắc - Gió lộng - Ra trận - Máu và hoa - Một tiếng đàn - Ta với ta Tố Hữu là một nhà thơ lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại1937-19461955 -19611947-19541972 -19771962- 197119991992Đọc văn: Từ ấy II. Đọc hiểu1. Nhan đề“Từ ấy” - giây phút bắt gặp lí tưởng cộng sản2. Đọc văn bản3. Bố cục: Từ ấyTừ ấy trong tôi bừng nắng hạMặt trời chân lí chói qua timHồn tôi là một vườn hoa láRất đậm hương và rộn tiếng chimTôi buộc lòng tôi với mọi ngườiĐể tình trang trải với trăm nơiĐể hồn tôi với bao hồn khổGần gũi nhau thêm mạnh khối đờiTôi đã là con của vạn nhàLà em của vạn kiếp phôi phaLà anh của vạn đầu em nhỏKhông áo cơm, cù bất cù bơ.. ( Tố Hữu)Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp ánh sáng lí tưởngNhận thức sâu sắc về lẽ sốngChuyển biến sâu sắc trong tình cảmĐọc văn: Từ ấy Khổ 1: Niềm vui sướng của nhà thơ khi bắt gặp lí tưởng cộng sản“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạMặt trời chân lí chói qua timHồn tôi là một vườn hoa láRất đậm hương và rộn tiếng chim”Cảm xúc của nhà thơ được diễn tả qua môt hệ thống hình ảnh, ngôn từ như thế nào?Đọc văn: Từ ấy Khổ 1: Niềm vui sướng khi bắt gặp lí tưởng cộng sản“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạMặt trời chân lí chói qua timHồn tôi là một vườn hoa láRất đậm hương và rộn tiếng chim”Hình ảnh ẩn dụ - so sánh+ “ Bừng nắng hạ”+ “Mặt trời chân lí”+ “Hồn tôi – vườn hoa lá”Từ ngữ có sức biểu cảm cao+ “Bừng”+ “Chói”+ “Rất đậm rộn tiếng” Hình ảnh tươi sáng, tràn đầy sức sống và tuổi trẻ Lí tưởng cộng sản đã mang tới niềm vui sống cho cuộc đời và sức sống mới cho thơ. Từ ấyTừ ấy trong tôi bừng nắng hạMặt trời chân lí chói qua timHồn tôi là một vườn hoa láRất đậm hương và rộn tiếng chimTôi buộc lòng tôi với mọi ngườiĐể tình trang trải với trăm nơiĐể hồn tôi với bao hồn khổGần gũi nhau thêm mạnh khối đờiTôi đã là con của vạn nhàLà em của vạn kiếp phôi phaLà anh của vạn đầu em nhỏKhông áo cơm, cù bất cù bơ.. ( Tố Hữu)Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sảnNhận thức sâu sắc về lẽ sốngChuyển biến sâu sắc trong tình cảmTôi buộc lòng tôi với mọi ngườiĐể tình trang trải với trăm nơiĐể hồn tôi với bao hồn khổGần gũi nhau thêm mạnh khối đời2. Sự nhận thức sâu sắc về lẽ sốngĐọc văn: Từ ấy Em có nhận xét gì về cấu trúc câu thơ và hệ thống từ ngữ trong khổ thơ này?lòng tôi ..mọi ngườitình .. ..trăm nơi hồn tôi  ..bao hồn khổ2. Sự nhận thức sâu sắc về lẽ sốngĐọc văn: Từ ấy Cá nhânNhân quần rộng lớnBUỘCTRANG TRẢIGẦN GŨIMẠNH KHỐI ĐỜICÁI “TÔI” HÒA VÀO VỚI CÁI “TA”VỚI Từ ấyTừ ấy trong tôi bừng nắng hạMặt trời chân lí chói qua timHồn tôi là một vườn hoa láRất đậm hương và rộn tiếng chimTôi buộc lòng tôi với mọi ngườiĐể tình trang trải với trăm nơiĐể hồn tôi với bao hồn khổGần gũi nhau thêm mạnh khối đờiTôi đã là con của vạn nhàLà em của vạn kiếp phôi phaLà anh của vạn đầu em nhỏKhông áo cơm, cù bất cù bơ.. ( Tố Hữu)Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sảnNhận thức sâu sắc về lẽ sốngChuyển biến sâu sắc trong tình cảm“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”3. Sự chuyển biến sâu sắc về tình cảmĐọc văn: Từ ấy TÔICON của vạn nhàEMcủa vạn kiếpANHcủa bầy em nhỏ..“Tôi” – là thành viên của “vạn nhà”, có tình cảm ruột thịt với quần chúng lao khổ Từ ấyTừ ấy trong tôi bừng nắng hạMặt trời chân lí chói qua timHồn tôi là một vườn hoa láRất đậm hương và rộn tiếng chimTôi buộc lòng tôi với mọi ngườiĐể tình trang trải với trăm nơiĐể hồn tôi với bao hồn khổGần gũi nhau thêm mạnh khối đờiTôi đã là con của vạn nhàLà em của vạn kiếp phôi phaLà anh của vạn đầu em nhỏKhông áo cơm, cù bất cù bơ.. ( Tố Hữu)Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sảnNhận thức sâu sắc về lẽ sốngChuyển biến sâu sắc trong tình cảm“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNHNiềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sảnNhận thức sâu sắc về lẽ sốngChuyển biến sâu sắc trong tình cảm“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNHCâu hỏi: Sau khi được giác ngộ lí tưởng,cái “Tôi”Tố Hữu có khác gì với cái “tôi” tiểu tư sản ngày trước và cái “tôi” lãng mạn thơ Mới?Trên dòng sông mù sươngTôi đã khô như cây sậy bên đườngĐâu dám ước làm hoa thơm trái ngọtTôi đã chết lặng im như con chim không bao giờ được hót ( Tố Hữu)Ta là một, là riêng, là thứ nhấtKhông có chi bè bạn nổi cùng taTa là con nai bị chiều đánh lướiKhông biết đi đâu đứng sầu bóng tối.. ( Xuân Diệu)Với tôi tất cả như vô nghĩaTất cả không ngoài nghĩa khổ đau (Chế lan Viên)Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sảnNhận thức sâu sắc về lẽ sốngChuyển biến sâu sắc trong tình cảm“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNHLí tưởng cộng sản đã có ý nghĩanhư thế nào đối với người chiến sĩ Tố Hữu và nhà thơ Tố Hữu?- Chiếu rạng một cuộc đời Khơi nguồn sáng tạo một hồn thơ mớiChân dung của Tố Hữu lúc 17 và 20 tuổiTố Hữu lúc 17 tuổiTố Hữu lúc 20 tuổiĐọc văn: Từ ấy I. Tiểu dẫnII. Đọc hiểuIII. Tổng kếtCâu hỏi trắc nghiệm:Câu 1: Bài thơ Từ ấy có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc đời và sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu?Là tuyên ngôn về lẽ sống của một người chiến sĩ cách mạngLà tuyên ngôn nghệ thuật của nhà thơ cách mạngCó ý nghĩa mở đầu, định hướng cho toàn bộ quá trình sang tác của Tố HữuCả 3 ý kiến trênĐọc văn: Từ ấy I. Tiểu dẫnII. Đọc hiểuIII. Tổng kếtBài thơ Từ ấy là một tuyên ngôn về lẽ sống của một người chiến sĩ cách mạng đồng thời cũng là tuyên ngôn nghệ thuật của một nhà thơ cách mạng. Bài thơ có ý nghĩa mở đầu định hướng cho sự nghiệp sáng tác của Tố Hữu.Câu hỏi trắc nghiệm:Câu 2: Sức hấp dẫn mới mẻ của bài thơ “Từ ấy”:Hình thức nghệ thuật hiện đạiMột chủ thể trữ tình trẻ trung, nhiệt huyếtCách cảm thụ và thể nghiệm sáng tạoCả 3 ý kiến trênĐọc văn: Từ ấy I. Tiểu dẫnII. Đọc hiểuIII. Tổng kếtBài thơ Từ ấy là tuyên ngôn về lẽ sống của một người chiến sĩ cách mạng đồng thời cũng là tuyên ngôn nghệ thuật của một nhà thơ cách mạng. Bài thơ có ý nghĩa mở đầu định hướng cho sự nghiệp sáng tác của Tố Hữu. Tố Hữu đã đóng góp vào việc hiện đại hóa thơ ca cách mạng. Tố Hữu là một gạch nối giữa thơ Mới và thơ ca cách mạng.Đọc thêm: Nhớ đồng - Tố Hữu - Hướng dẫn tìm hiểuHoàn cảnh sáng tác bài thơĐọc – thảo luận về chủ đề bài thơDiễn biến tâm trạng của chủ thể trữ tìnhĐọc thêm: Nhớ đồng - Tố Hữu -1. Hoàn cảnh sáng tác: Tháng 7 -1939, Tố Hữu bị bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ ( Huế)Phần II - “Xiềng xích” của tập thơ Từ ấy.2. Chủ đề bài thơ: Bài thơ thể hiện nỗi niềm thương nhớ đồng quê, cảnh vật, nhớ đồng bào, đồng chí của người tù cộng sản trẻ tuổi trong những ngày tháng bị giam cầm.=> gắn bó thiết tha với thiên nhiên, cuộc sống và con người xứ sở.3. Mạch tâm trạng “Gì sâu bằng những trưa thương nhớHiu quạnh bên trong một tiếng hò!”Đọc thêm: Nhớ đồngNỗi niềm cảm xúc – nỗi “nhớ đồng” của tác giả đươc khơi gợi từ đâu?“NHỚ ĐỒNG”TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNGĐọc thêm: Nhớ đồng“Nhớ đồng”TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNGĐâu gió cồn thơm đất nhả mùiĐâu ruồng tre mát thở yên vui Đâu từng ô mạ xanh mơn mởnĐâu những nương khoai ngọt sắn bùi?Đâu những đường con bước vạn đời Xóm nhà tranh thấp ngủ im hơiGiữa dòng ngày tháng âm u đóKhông đổi nhưng mà trôi cứ trôiNhớ cảnh quê tươi đẹp, bình lặngĐọc thêm: Nhớ đồng“Nhớ đồng”TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNGĐâu những lưng cong xuống luống càyMà bùn hi vọng nức hương ngâyVà đâu hết những bàn tay ấyVãi giống tung trời những sớm mai?Đâu những chiều sương phủ bãi đồngLúa mềm xao xác ở ven sôngVẳng lên trong tiếng xe lùa nướcMột giọng hò đưa hô não nùng. Nhớ cảnh quê tươi đẹp, bình lặngNhớ người dân quê hươngĐọc thêm: Nhớ đồng“Nhớ đồng”TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNGĐâu dáng hình quen đâu cả rồi Ôi mẹ già xa đơn chiếc ơi..Đâu những hồn thân tự thủa xưaNhững hồn quen dãi nắng dầm mưaNhững hồn chất phác hiền như đấtKhoai sắn tình quê rất thiệt thà..Đâu những ngày xưa tôi nhớ tôiBăn khoăn đi kiếm lẽ yêu đờiRồi một hôm nào tôi thấy tôiNhẹ nhàng như con chim cà lơiSay đồng hương nắng vui ca hátTrên chín tầng cao bát ngát trờiNhớ cảnh quê tươi đẹp, bình lặngNhớ người dân quê hươngNhớ quá khứ: cha mẹ, bản thân..Đọc thêm: Nhớ đồng“Nhớ đồng”TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNGCho tới chừ đây tới chừ đâyTôi mơ qua cửa khám bao ngàyTôi thu tất cả trong thầm lặngNhư cánh chim buồn nhớ gió mâyGì sâu bằng những trưa hiu quạnhÔi ruộng đồng quê nhớ thương ơi!Nhớ cảnh quê tươi đẹp, bình lặngNhớ người dân quê hươngNhớ quá khứ: cha mẹ, bản thân..Trở về với hiện tại, khao khát tự doTrở về với hiện tại, khao khát tự doNhớ quá khứ: cha mẹ, bản thân..Đọc thêm: Nhớ đồngNhớ đồngTIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNGNhớ cảnh quê tươi đẹp, bình lặngNhớ người dân quê hươngTrở về với hiện tại, khao khát tự doNhớ quá khứ: cha mẹ, bản thân..Nhận xét: Mạch vận động tâm trạng: hiện thực -> quá khứ -> hiện tại Hệ thống hình ảnh thơ quen thuộc => Gắn bó sâu nặng với quê hương Điệp ngữ: đâu, ôi, ơi, chao ôi=> giọng thơ bồi hồi mong mỏi hi vọng.Bài thơ thấm đượm một nỗi buồn dịu nhẹ, sâu lắng, nhưng rất trong sáng, củng cố niềm tin và tiếp thêm nghị lực cho người chiến sĩ.Thảo luận: Qua hai bài thơ Từ ấy và Nhớ đồng, em hãy chỉ ra một số đặc điểm phong cách thơ Tố Hữu.1. Thơ Tố Hữu là sự kết hợp nhuần nhuyễn 2 yếu tố trữ tình và chính trị. Qua trái tim nhạy cảm của nhà thơ, những vấn đề chính trị, tình cảm lớn trở thành cảm hứng nghệ thuật thực sựMang đến cho thơ ca cách mạng một tiếng thơ trẻ trung sôi nổi, tràn đầy cảm hứng lãng mạn.2. Giọng điệu thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết, giọng của tình thương mến. Thơ đậm đà tính dân tộc.“ Tố Hữu đã đưa thơ trữ tình chính trị lên trình độ rất đỗi trữ tình” ( Xuân Diệu)Hướng dẫn học bài ở nhà:1. Lí tưởng sống của người chiến sĩ cộng sản trong “Từ ấy” có ý nghĩa như thế nào đối với thanh niên hiện nay?(Hãy viết một bài tự luận ngắn.)2. Soạn “ Phong cách ngôn ngữ chính luận”. Trả lời câu hỏi SGK. Đọc kĩ văn bản: Luân lí xã hội ở nước ta, Xin lập khoa luật, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến