Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 28: Đọc văn: Hai đứa trẻ (Thạch Lam)

Hai đứa trẻThạch Lam1I. Tiểu dẫn:II. Đọc hiểu văn bản1. Phố huyện lúc chiều tối2. Phố huyện lúc đêm về và khi có chguyến tàu đi qua.Quang cảnh phố huyện lúc về đêm.Quang cảnh lúc có chuyến tầu đi quaTâm trạng nhân vật LiênTiết 28: Đọc văn: Hai đứa trẻ - Thạch Lam-2 Bóng tối* Đường phố chứa đầy bóng tối.* Tối hết cả đường đi thăm thẳm* Khe sáng, vệt sáng, quầng sáng.* Chám lửa nhỏ vàng lơ lửng, hột sáng ánh sángMênh mông, hiu quạnh, dày đặc yếu ớt, leo lét, le lóiTiết 28: Hai đứa trẻ - Thạch Lam- 2. Phố huyện lúc đêm về và khi có chguyến tàu đi qua.a. Quang cảnh phố huyện lúc về đêm.- Cảnh thiên nhiênĐể miêu tả quang cảnh phố huyện, tác giả đã dụng công miêu tả bóng tối và ánh sáng. Em hãy tìm các chi tiết miêu tả bóng tối và ánh sáng? Nêu nhận xét?3Tác giả đã xây dựng hai hình ảnh bóng tối và ánh sáng bằng biện pháp nghệ thuật nào? ý nghĩa?Nghệ thuật đối lập*Bóng tối là cái nền không gian nghệ thuật của tác phâm, của cuộc sống con người.*Không gian phố huyện càng thêm lạnh lẽo, ảm đạm tối tăm, nghèo nàn, xơ xác.4* Mấy đứa trẻ con nhà nghèo đi lại tìm tòi, nhặt nhạnh thanh nứa thanh tre..* Mẹ con chi tý: Ngày đi mò cua bắt tép, tối đến chị mới dọn hàng nước  chiều nào chị cũng dọn hàng* Bà cụ Thi điên: Cụ đi lần vào bóng tối, tiếng cười khanh khach nhỏ dần về phía làng.* Bác phở Siêu: Chấm lửa vàng lơ lửng đi trong đêm tối, bóng bác mênh mông ngả xuống một vùng.* Gia bác Xẩm: Ngồi trên manh chiếu với cái thau sắt trắng, bác chưa hát vì chưa có khác nghe, thằng con bò ra đất...* Chị em Liên: Với gian hàng tạp hoá nhỏ xiếu ế ẩm.Cuộc sống con người:5Em có nhận xét gì về cuộc sống con người nơi phố huyện?6 Là những thân phận, những con người bé nhỏ, sống lay lắt, nghèo khổ đang héo mòn nơi phố huyện tăm tối. Nhịp sống của họ cứ lặp đi lặp lại, ngày này qua ngày khác, đơn điệu, mệt mỏi, buồn tẻ, quẩn quanh, tù túng, nhưng họ vẫn hi vọng.“Chừng ấy con người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ.” Ước mơ mờ mịt, xa xăm, mơ hồ nhưng vẫn ánh lên vẻ đẹp của tình người và ngày mai tươi sáng.=>Thạch Lam đã thể hiện một cách nhẹ nhàng và kín đáo niềm xót thương đối với những kiếp người ở phố huyện và trân trọng ước mong đổi đời tuy còn mơ hồ của họ.Cuộc sống con người:7 b. Quang cảnh phố huyện lúc có chuyến tàu đi qua:Hãy tìm những chi tiết miêu tả quang cảnh phố huyên lúc có chuyến tầu đi qua?8 b. Quang cảnh phố huyện lúc có chuyến tàu đi qua: Ngọn lửa xanh biếc, sát mặt đất như ma trơi. Một làn khói bừng sáng trắng lên đằng xa. Tiếng còi xe lửa, tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi, tiếng hành khách ồn ào khe khẽ Các toa đèn sáng trưng, đồng và kền lấp lánh, các của kính sáng. Những đốm than đỏi bay trên đường sắt.=> Con tầu mang một thế giới khác đi qua, biểu tượng cho sự sống mạnh mẽ, rực rỡ, giầu sang, phồn hoa nhưng chỉ thoáng qua trong chốc lát. Đêm tối vẫn bao bọc xung quanh, đông ruộng mênh mông và im lặng Phố huyện bày giờ hết náo động, chi Tý đang sửa soạn đồ đạc, bác Siêu gánh hành đi vào trong hàng, vợ chồng bác Xẩm ngủ trên manh chiếu, Liên ngập vào giấc ngủ yêu tĩnh.=> Sau khi tàu đị qua: Cảnh yên lặng, tĩnh mịch, cuộc sống mòn mỏi, phủ đầu bóng tối và kéo dày triền miên dai dằng theo năm tháng9Nhận xét về cách quan sát miêu tả quang cảnh đó? Miêu tả từ xa -> gần -> xa. Miêu tả bằng nhiều giác quan.- Hình ảnh đối lập: Khi tầu đi qua+ Rực rỡ, giầu sang, phồn hoa.+ Thế giới của ước mong thoáng qua trong chốc lát. Sau khi tầu đi qua+ Tĩnh mịch, phủ đầy bóng tối.+ Cuộc sống thực tại kéo dài triền miên.=> Phản ánh hiện thực tù đọng bế tắc của những kiếp người sống ở phố huyện nghèo. Khơi dậy khát vọng về cuộc sống tươi sáng.10c. Tâm trạng của Liên:* Lúc đêm về:Hãy tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng của Liên lúc đêm về? Lặng ngước mắt lên nhìn các vì sao. Vũ trụ thăm thẳm bao la Liên hồi tưởng lại quá khứ tươi đẹp ở Hà Nộiđó là một vùng sáng rực và lấp lánh nhiều đèn. Đêm tối đối với Liên quen lắm, chị không sợ nó nữa. Gượng thức vì muốn được nhìn chuyến tàu. Liên ngồi yên lặng không động đậy, tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm giác mơ hồ không hiểu.11Từ những câu văn miêu tả trên, cho thấy tâm trạng của Liên như thế nào?Buồn mơ hồ, khó hiểu trước cuộc sống nghèo, buồn tẻ, vô vị ở phố huyện.Buồn khắc khoải trong cảnh đợi chờ chuyến tàu, mong ước một cái gì tốt đẹp, tươi sáng hơn cho cuộc sống nghèo khổ thường ngày.12* Tâm trạng của Liên khi chuyến tàu đi qua:Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng Liên khi chuyến tàu đi qua?- Nhìn theo cái chấm nhỏ của chiếc đèn xanh.Liên lặng theo mơ tưởng: Hà Nội xa xăm, sáng rực và vui vẻ Liên thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi không biết như chiếc đền con của chị Tý chiếu sáng một vùng đất nhỏ.13Hình ảnh chuyến tàu đêm có ý nghĩa gì?- ý nghĩa của chuyến tàu đêm:+ Mang đến thế giới của kỉ niệm, đánh thức trong Liên về một Hà Nội sáng rực.+ Nhìn thấy một thế giới khác, một thế giới sáng lấp lánh khác hẳn ánh sáng hiu hắt của phố huyện.+ đem lại niềm vui, niềm an ủi, niềm hi vọng, nỗi khát khao về một ngày mai tươi sáng.14Tâm trạng của liên:Tiếc nuối về quá khứ tươi đẹp.Buồn thấm thía sâu lắng về cuộc sống hiện tại không thể thay đổi.Mơ tưởng một tương lai bằng những khát vọng mơ hồ.=> Thạch Lam đã nhìn thấy những khát khao ẩn chứa sâu trong tâm hồn Liên và của người dân lao động nghèo khổ.15III. Tổng kết: Nghệ thuật: ? Đặc điểm nào sau đây không phải là một trong những nét đặc sắc về nghệ thuật trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam?Cốt truyện đơn giản.Giọng điệu nhẹ nhàng, đằm thắm chứa đựng tình cảm, cảm xúc.Tình huống truyện li kỳ, hấp dẫn.Hài hoà giữa yếu tố hiện thực, lãng mạn.Nghệ thuật tả cảnh, tả tình, tập trung miêu tả cảm giác, cảm tưởng của nhân vật.16III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: - Cốt truyện đơn giản.- Giọng điệu nhẹ nhàng, đằm thắm chứa đựng tình cảm, cảm xúc.- Hài hoà giữa yếu tố hiện thực, lãng mạn.- Nghệ thuật tả cảnh, tả tình, tập trung miêu tả cảm giác, cảm tưởng của nhân vật.172. Nội dung:? ý nào sau đây khái quát giá trị nội dung của tác phẩm Hai đứa trẻ? Thể hiện niềm xót thương đối với những kiếp người sống cơ cực, quẩn quanh, tối tăm ở phố huyện nghèo.Đồng thời biểu lộ sự trân trọng ước mong đổi đời tuy còn mơ hồ của họ.Thể hiện niềm xót thương đối với những kiếp người sống cơ cực, quẩn quanh, tối tăm ở phố huyện nghèo. Đồng thời biểu lộ sự trân trọng ước mong đổi đời tuy còn mơ hồ của họ. 18 Kết cấuTheo sự vận động của thời gianLúc chiều buôngKhi đêm xuốngLúc khuya vềBuồn man mát trước cảnh ngày tànBuồn khắc khoải trong cảnh đợi chờBuồn thấm thía lắng sâu về kiếp người tăm tốiSự vận động của nhan vật Liên19