Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 67: Ôn tập Văn học Trung đại Việt Nam

ÔN TẬP VĂN HỌCTiÕt 67V¨n häc ViÖt NamV¨n häc n­íc ngoµiLý LuËn V¨n häcÔN TẬP VĂN HỌCV¨n häc tõ TKX ®Õn hÕt TKXIXV¨n häc tõ TKXX ®Õn 1945“T×nh yªu vµ thï hËn”§äc tiÓu thuyÕt vµ truyÖn ng¾n§äc kÞch b¶n v¨n häc V¨n häc ViÖt Nam Giai đoạn 1: thế kỷ X - hết thế kỷ XIV. Giai đoạn 2: thế kỷ XIV - hết thế kỷ XVII. Giai đoạn : thế kỷ XVIII - nửa đầu thế kỷ XIX. Giai đoạn : nửa cuối thế kỷ XIX.* Các tác gia, tác phẩm học kỳ I thuộc những giaiđoạn  và .	1. Các giai đoạn chínhEm hãy cho biết thời kỳ Văn học trung đại (từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XIX) có những giai đoạn chính nào?3443I. V¨n häc trung ®¹iTheo em, các tác gia, tác phẩm ở học kỳ I thuộc những giai đoạn văn học nào?Bài tập về nhà: Em hãy thống kê các tác phẩm văn học trung đại theo biểu mẫu sau.Giai đoạnTTTác giảTác phẩm(Đoạn trích)Chữ viết11. 2....Phạm Ngũ LãoThuật hoài (Tỏ lòng)Hán21. 2....Nguyễn TrãiĐại cáobình Ngô Hán2. Hệ thống tác phẩm văn học trung đại Đặc điểmGiai đoạn 3Giai đoạn 4Lịch sử xã hộiVăn học3. Đặc điểm lịch sử, xã hội và văn học ở hai giai đoạn cuốiChế độ xã hội phong kiến khủng hoảng trầm trọng => khởi nghĩa nông dân nổ ra ở khắp nơi.Văn học viết phát triển rực rỡ nhất. (nội dung phong phú, thể loại đa dạng, nghệ thuật đạt nhiều đỉnh cao).Xuất hiện văn học chữ Quốc ngữ theo bút pháp mới của phương Tây. Đánh dấu bước chuyển sang thời kì văn học hiện đại.Chế độ phong kiến suy tàn, Pháp xâm lược, triều đình Huế đầu hàng => nhân dân vùng lên kháng chiến.=> Cả hai thành phần văn học cùng phát triển, VH chữ Nôm chiếm ưu thế (đỉnh cao là Truyện Kiều).Em hãy khái quát về lịch sử, xã hội và văn học giai đoạn 3 và giai đoạn 4?Hai thành phần văn học chữ Hán và chữ Nôm phát triển ra sao?Em hãy nêu những biểu hiện của sự vận động mạnh mẽ theo hướng dân tộc hoá, dân chủ hoá ở hai giai đoạn văn học cuối?* Hình thức:- Tính qui phạm dần bị phá vỡ.* Nội dung:- Văn học phản ánh hiện thực xã hội Việt Nam.- Đề cao cái tôi cá nhân, ca ngợi luyến ái tự do, quan tâm đến số phận nhân dân, nhất là phụ nữ.- Đấu tranh chống cường quyền vì quyền sống và hạnh phúc của con người.4. Sự vận động mạnh mẽ theo hướng dân tộc hóa, dân chủ hóa5. Mét sè thÓ lo¹i vµ t¸c phÈm tiªu biÓuLà khúc ca đau lòng thương người con gái tài sắc nhưng bạc mệnh nói lên “những điều trông thấy”trong giai đoạn cuối Lê - đầu Nguyễn.- NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt sèng ®éng, víi c¸ch kÓ chuyÖn mang tÝnh tr÷ t×nh ®Æc s¾c. - Ng«n ng÷ truyÖn trong s¸ng, chau chuèt, giµu søc biÓu c¶m. Néi dungNghÖ thuËt§©y lµ néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm v¨n häc nµo?TruyÖn th¬ N«mTruyÖn KiÒuNguyÔn Du5. Mét sè thÓ lo¹i vµ t¸c phÈm tiªu biÓu- Tâm trạng đau buồn phẫn uất trước duyên phận, gắng gượng vươn lên nhưng vẫn rơi vào bi kịch. => khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của thi sĩ. - - Tµi n¨ng ®éc ®¸o cña “Bµ chóa th¬ N«m”: th¬ §­êng luËt viÕt b»ng tiÕng ViÖt, c¸ch dïng tõ ng÷, h×nh ¶nh gi¶n dÞ, giµu søc biÓu c¶m t¸o b¹o mµ tinh tÕ. Néi dungNghÖ thuËt§©y lµ néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm v¨n häc nµo?Th¬ N«mTù t×nh IIHå Xu©n H­¬ng5. Mét sè thÓ lo¹i vµ t¸c phÈm tiªu biÓu- TiÕng khãc bi tr¸ng cho mét thêi k× lÞch sö ®au th­¬ng nh­ng vÜ ®¹i cña d©n téc.- VÎ ®Ñp hiªn ngang, bi tr¸ng mµ gi¶n dÞ cña h×nh t­îng ng­êi n«ng d©n nghÜa sÜ CÇn Giuéc.X©y dùng h×nh t­îng sèng ®éng, kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn chÊt tr÷ t×nh vµ tÝnh hiÖn thùc; ng«n ng÷ b×nh dÞ, trong s¸ng sinh ®éng; giäng v¨n trang träng mµ thèng thiÕt, mang s¾c th¸i Nam Bé.Néi dungNghÖ thuËt§©y lµ néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm v¨n häc nµo? V¨n tÕV¨n tÕ NghÜa sÜ CÇn GiuécNguyÔn §×nh ChiÓu5. Mét sè thÓ lo¹i vµ t¸c phÈm tiªu biÓu- Béc lé t©m hån kho¸ng ®¹t, ­a tù do vÉy vïng cho tháa chÝ nam nhi.- Th¸i ®é tù tin vµ cã phÇn ng¹o ®êi cña t¸c gi¶. - ThÓ th¬ h¸t nãi víi ng«n tõ võa trang träng võa phãng kho¸ng, sèng ®éng, tù do vÒ vÇn, nhÞp; kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tõ H¸n ViÖt víi tõ ng÷ N«m.Néi dungNghÖ thuËt§©y lµ néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm v¨n häc nµo?Th¬ h¸t nãiBµi ca ngÊt ng­ëngNguyÔn C«ng TrøII. VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU TK XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945Pháp xâm lược và tiến hành khai thác thuộc địa, cơ cấu xã hội Việt Nam biến đổi sâu sắc.Văn hóa thoát khỏi ảnh hưởng của văn hóa phong kiến Trung Quốc, bắt đầu ảnh hưởng văn hóa phương Tây và chuyển biến theo hướng hiện đại.Văn học phát triển theo chiều hướng tiến bộ và cách mạng, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam.1. Bối cảnh lịch sử, văn hóa, văn học.Em h·y nªu vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ bèi c¶nh lÞch sö, v¨n ho¸, v¨n häc thêi k× nµy ?Nền văn học được hiện đại hóa.Nhịp độ phát triển đặc biệt mau lẹ.Sự phân hóa phức tạp thành nhiều xu hướng.Tiếp thu văn học Trung Hoa trên tinh thần dân tộc, tạo nên những giá trị văn học đậm đà bản sắc Việt Nam. Ý nào sau đây không phải là đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến năm 1945?2. Đặc điểm cơ bản của văn họcVH bất hợp pháp và nửa hợp pháp (Văn học không công khai )VH hợp pháp(Văn học công khai) Văn học hiện thựcVăn học lãng mạn=> giữa các bộ phận, xu hướng ít nhiều có sự tác động, có khi chuyển hoá lẫn nhau để cùng phát triển. 3. Sự phân hoá của văn họcVăn học thời kì này phân hoá thành những bộ phận và xu hướng nào?Thể loạiThành tựu nổi bậtTruyện ngắnTiểu thuyếtPhóng sự4. Những thành tựu trong công cuộc đổi mới trên các thể loại văn học- Từ 1930-1945 truyện ngắn phong phú, đặc sắc: Nguyễn Công Hoan, Thạch Lam, Thanh Tịnh, Tô Hoài, Bùi Hiển, Kim Lân đặc biệt Nam Cao.- Từ 1930, nhóm Tự lực văn đoàn với những tác phẩm xuất sắc của Nhất Linh, Khái Hưng.- Từ 1936, các nhà văn đã đưa cuộc cách tân tiểu thuyết lên tầm cao mới: Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố, Nguyên Hồng, Nam CaoThể loại văn học mới ra đời từ 1930. Đây là thể loại có tính chất báo chí điều tra sự thật về tình trạng nào đó. (Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố)Em hãy nêu những thành tựu nổi bật trong công cuộc đổi mới trên các thể loại văn học ?Kịch nóiTuỳ bút, bút kíThơ caLí luận phê bình4. Những thành tựu trong công cuộc đổi mới trên các thể loại văn họcLà thể loại văn học mới, tiêu biểu: Đoàn Phú Tứ, Nguyễn Huy Tưởng- RÊt ph¸t triÓn, ng­êi cã søc viÕt dåi dµo, liªn tôc nhÊt lµ NguyÔn Tu©n. Ngoµi ra, cã Th¹ch Lam, Xu©n DiÖu, Nguyªn HångHoài Thanh, Hải Triều, Đặng Thai Mai, Vũ Ngọc Phan là những gương mặt tài năng. - Từ 1930, Thơ mới đem lại sự thay đổi sâu sắc cho nền thơ ca dân tộc, đội ngũ đông đảo, phong cách đa dạng.- Thơ ca cách mạng chủ yếu là các sáng tác trong tù (Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Sóng Hồng, Xuân Thuỷ, đặc biệt là Hồ Chí Minh, Tố Hữu)Ho¹t ®éng nhãm (3 phót)- C¸c nhãm vËn dông kiÕn thøc lÝ luËn v¨n häc trong bµi “§äc tiÓu thuyÕt, truyÖn ng¾n” vµ bµi “§äc kÞch b¶n v¨n häc”, t¸i hiÖn tri thøc ®äc – hiÓu c¸c t¸c phÈm v¨n häc ®· häc ®Ó hoµn thµnh yªu cÇu sau:5. LuyÖn tËp vËn dôngNhãmThÓ lo¹iT¸c phÈmT¸c gi¶Néi dungNghÖ thuËt1Truyện ngắnĐời thừaNam Cao2Tiểu thuyếtSố đỏ“HPcủa một tang gia”VũTrọngPhụng3Kịch Vũ Như Tô “Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài”Nguyễn Huy TưởngThể loạiTác phẩmTác giảNội dungNghệ thuậtTruyện ngắnĐời thừaNam Cao Tấn bi kịch tinh thần đau đớn, dai dẳng của người trí thức nghèo trong xã hội cũ. Cuộc sèng nghèo khó đã đẩy họ - những người trọng nhân cách, giàu khát vọng vào tình trạng sống thừa, sống mòn... Nghệ thuật miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật, Nghệ thuật kể chuyện và ngôn ngữ đặc sắc.Thể loạiTác phẩm (§o¹n trÝch)Tác giảNội dungNghệ thuậtTiểu thuyếtSố đỏ“HPcủa một tang gia”VũTrọngPhụng- Cảnh tượng khôi hài của đám tang cụ cố Hồng cùng những chân dung hài hước của tang gia, qua đó vạch trần thói đạo đức giả trong gia đình “th­îng l­u” và xã hội tư sản thành thị ngày trước.- NT trào phúng, châm biếm phong phú và sâu sắc qua tài năng trần thuật, miêu tả và sử dụng ngôn ngữ bậc thầy... Thể loạiTác phẩmTác giảNội dungNghệ thuậtKịch Vũ Như Tô “Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài”Nguyễn Huy TưởngHồi V của vở kịch Vũ Như Tô diễn tả hành động của dân chúng và phe cánh phản nghịch tìm diệt Vũ Như Tô và tàn phá công trình Cửu Trùng Đài. Qua đó, phản ánh mâu thuẫn giữa khát vọng nghệ thuật thuần túy đối với lợi ích thiết thực của nhân dân.Sáng tạo xung đột kịch, khắc họa tính cách nhân vật qua xung đột căng thẳng không thể hòa giải, qua lời thoại, lời dẫn nghệ thuật và qua nhiều lớp kịch ngắn... VĂN HỌC NƯỚC NGOÀIT×nh yªu vµ thï hËn (TrÝch R«-mª-« vµ Giu-li-et)M©u thuÉn kÞch:	Khát vọng tự do >< tư tưởng phong kiến lạc hậu, bảo thủ, trì trệ.Ng«n ng÷ ®èi tho¹i, độc thoại nội tâm mang tính ước lệ, tính biểu cảm cao.Giá trÞ nh©n v¨n: ca ngợi tình yêu trong sáng, dũng cảm vượt lên trên cả hận thù.