Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 78: Tiếng Việt: Nghĩa của câu

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH TiÕt 78: TiÕng ViÖtNghÜa cña c©u (TiÕp theo)	 Sự nhìn nhận, đánh giá, thái độ của người nói đối với sự việc mà câu đề cập đến: + Khẳng định tính chân thực của sự việc + Phỏng đoán sự việc với độ tin cậy cao hoặc thấp + Đánh giá về mức độ hay số lượng đối với một phương diện nào đó của sự việc + Đánh giá sự việc có thực hay không có thực, đã xảy ra hay chưa xảy ra + Khẳng định tính tất yếu, sự cần thiết hay khả năng của sự việc 1: Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ. ( Nam Cao).2: Trường kỳ kháng chiến nhất định thắng lợi. ( Hồ Chí Minh)3: Cần phải tìm học cái thực dụng . ( Nguyễn Trường Tộ)4: Thằng cháu nhà tôi đến một năm nay, chẳng có giấy má gì đấy, ông giáo ạ! (Nam Cao)5: Năm qua thắng lợi vẻ vang Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to. (Hồ Chí Minh).6: Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do và độc lập ,và sự thật đã trở thành một nước tự do độc lập. (Hồ Chí Minh).7: Giả thử hôm qua không có thị thì hắn chết. ( Nam Cao)Khẳng định tính tất yếu của sự việc.Phỏng đoán sự việc với độ tin cậy thấp.Đánh giá về mức độ đối với một phương diện của sự việc.Khẳng định sự cần thiết của sự việc.Đánh giá về số lượng đối với một phương diện của sự việc.Phỏng đoán sự việc ở độ tin cậy cao.Đánh giá sự việc không có thực, chưa xảy ra. Khẳng định tính chân thực của sự việc.Đánh giá sự việc có thực, đã xảy ra.Khẳng định tính chân thực của sự việcThực ra, thật, đúng, đúng là, sự thật là, nghĩa là, đích thị là, quả là Phỏng đoán sự việc Ắt là, hẳn là, chắc rằng,chưa chắc, chắc hẳn, chắc ,hình như,cũng có lẽ, nghe đâu, hay là, chưa biết chừng Đánh giá về mức độ hay số lượngCùng, đến,chỉ còn, ít ra,lắm, quá, độ, những, chỉ, là cùng, cũng cho xong, suy cho cùng, nhiều lắm thìĐánh giá sự việc có thực, không có thực, đã xảy ra,chưa xảy ra Định, chực, toan, dám, sẽGỉa sử, giá thế thì, để xem, hoá ra Khẳng định tính tất yếu, sự cần thiết, khả năng của sự việcNên, cần, phải, có thể, không thể, tất, nhất định là Ví dụ 1: Em thắp đèn lên để lên chị Liên nhé? (Hai đứa trẻ - Thạch Lam) ;Ví dụ 3 Hôm nay chưa chắc mẹ có ra không, chị ạ. (Hai đứa trẻ - Thạch Lam) Ví dụ 4 Cầm lấy mà cút, đi đi cho rảnh. (Chí Phèo- Nam Cao) : . VÝ dô 2BÈm chØ míi cã hai «ng ë Hµ Néi vµ H¶i Phßng vÒ trinh sæ s¸ch. ( Gi«ng tè_ Vò Träng Phông)	 * Nhận xét: - Thái độ, tình cảm của người nói đối với người nghe là rất phong phú, đa dạng: Kính trọng, hách dịch, thông cảm, khinh miệt, thân mật. Dấu hiệu để nhận biết thường thông qua từ ngữ xưng hô, từ ngữ cảm thán, từ tình thái ở cuối câu Trong trường hợp không có các từ tình thái, từ xưng hôthì tình cảm, thái độ của người nói đối với người nghe mang sắc thái trung hoà. Ghi nhớ:Nghĩa tình thái thể hiện thái độ, sự đánh giá của người nói đối với sự việc hoặc đối với người nghe. Nó có thể được bộc lộ riêng qua các từ ngữ tình thái trong câu. Trong số các câu sau, câu nào có từ in nghiêng là từ tình thái? Em thích chiếc cặp nào thì mua chiếc cặp ấy.Cố lên nào, các bạn ơi !Như thế mới đáng mặt học sinh giỏi chứ !Tôi muốn nhấn mạnh quan điểm tích hợp chứ không đồng nhất ngữ và văn.Cứu tôi với !Tôi với nó học cùng một lớp.Đáp án : b, c, d, e. CH Trong hai câu thơ mở đầu Truyện Kiều của Nguyễn Du: Trăm năm trong cõi người ta Chữ tài, chữ mệnh khéo là ghét nhau. những từ ngữ nào chủ yếu để nói về sự việc, hiện tượng, còn nhữngtừ ngữ nào chủ yếu để biểu hiện thái độ, sự đánh giá của người kể chuyện đối với sự việc, hiện tượng đó? Nghĩa sự việc : Trong vòng một đời người ( trăm năm) ở xã hộiloài người, tài và mệnh thường xung khắc với nhau, đó kị, bài xích nhau (người có tài thường xấu mệnh). Nghĩa tình thái : Thái độ mỉa mai, chua xót của tác giả đối với hiện tượng tài mệnh xung khắc (qua từ khéo là)“Làm trai phải lạ ở trên đời Há để càn khôn tự chuyển dờiTrong khoảng trăm năm cần có tớSau này muôn thuở há không ai ?” (Xuất dương lưu biệt –Phan Bội Châu)Tình huống 1: Trong một buổi lao động mọi ngưòi chờ mãi mà Lan chưa đếnTình huống 2: Hai người bạn đi mua áo họ đánh giá về giá cả của chiếc áoTình huống 3: Trong một tình huống bạn không chưa thể quyÕt đoán được .Bạn của bạn đã nhắc nhở bạn.Tình huống 4: Thầy giáo b¹n bị mệt.Bạn rất muốn tâm đến thầy. Bạn sẽ hỏi thế nào?Tình huống 5: Bạn đề nghị một người bạn thân giúp đỡ mình trong một công việc cần thiết .Cho một câu có nghĩa sự việc: “ Nam học bài”Hãy dùng các tình thái từ để làm thay đổi sắc thái ý nghĩa của câu trên. CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH