Bài giảng Ngữ văn lớp 6 tiết 101: Hoán dụ

Kính chào quý thầy cô giáo !Chào các em !Chúc các em học tốt !KIỂM TRA BÀI CŨÂ Ẩn dụ là gì ?Hình ảnh“mặt trời”trong câu thơ nào dưới đây được dùng theo lối ẩn dụ ?a. Mặt trời mọc ở đằng đông.b. Thấy anh như thấy mặt trời Chói chang khó ngó, trao lời , khó trao . (ca dao )c. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. ( Viếng lăng Bác-Viễn Phương)Đáp án: 1- Ẩn dụ là gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên gọi sự vật hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình ,gợi cảm cho sự diễn đạt.2- Hình ảnh mặt trời ở câu thơ thứ hai trong ví dụ (c ) là ẩn dụ ( chỉ Bác Hồ )Áo TRẮNG ĐẾN TRƯỜNGTiết 101 HOÁN DỤI/ Hoán dụ là gì ?1-Ví dụ: SGK/ 82 Áo nâu liền với áo xanh Nông thôn cùng với thị thành đứng lên. ( Tố Hữu )Câu thơ kêu gọi mọi người đứng lên cầm súng chiến đấu bảo vệ đất nước.Vậy áo nâu, áo xanh giúp em liên tưởng đến ai? - Áo nâu:- Áo xanh :nông dân công nhânVậy giữa áo nâu và người nông dân, áo xanh và người công nhân(tức sự vật được chỉ) có quan hệ như thế nào?Quan hệ gần gũi ( trang phục và người ) giữa dấu hiệu và vật có dấu hiệuTiết 101 HOÁN DỤI/ Hoán dụ là gì ?1-Ví dụ: SGK/ 82 Áo nâu liền với áo xanh Nông thôn cùng với thị thành đứng lên. (Tố Hữu ) - Áo nâu:- Áo xanh :nông dân công nhânQuan hệ gần gũi giữa dấu hiệu và vật có dấu hiệu-Nông thôn ,thị thành là chỉ ai?-Giữa nông thôn ,thị thành và sự vật đượcchỉ có mối quan hệ như thế nào?- Nông thôn: Người ở nôngthôn -Thị thành:Người ở thành phố Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựngTiết 101 HOÁN DỤI/ Hoán dụ là gì ?1-Ví dụ: SGK/ 82 Áo nâu liền với áo xanh Nông thôn cùng với thị thành đứng lên . ( Tố Hữu ) - Áo nâu:- Áo xanh :nông dân công nhânQuan hệ gần gũi giữa dấu hiệu và vật có dấu hiệu- Nông thôn :những người sống ở nông thôn- Thị thành : những người sống ở thị thành Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựngTác dụng : nhằm tăng sức gợi hình , gợi cảm cho sự diễn đạt. So sánh cách diễn đạt trên với câu sau:“Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở thành thị đều đứng lên.”Tiết 101 HOÁN DỤI/ Hoán dụ là gì ?1-Ví dụ: SGK/ 82 -Áo nâu:nông dân-Áo xanh: Công nhânQuan hệ gần gũi giữa dấu hiệu và vật có dấu hiệuNông thôn: những người sống ở nông thônThị thành : những người sống ở thị thành Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng2/ Ghi nhớ 1: SGK/ 82Dựa vào tranh gợi ý hãy đặt câu có dùng hoán dụ?Hè đến , những chiếc áo xanh lại về với vùng sâu, vùng xa .-VD: Cả phòng lắng nghe cô giáo giảng bài.Tiết 101 HOÁN DỤI/ Hoán dụ là gì ?1-Ví dụ: SGK/ 82 2- Ghi nhớ: SGK/ 82II/ Các loại hoán dụ:1-Ví dụ: SGK/ 83 a) Bàn tay ta làm nên tất cảCó sức người sỏi đá cũng thành cơm (Hoàng Trung Thông) a) Bàn tayngười lao độngLấy một bộ phận để gọi cái toàn thể.Tiết 101 HOÁN DỤI/ Hoán dụ là gì ?1-Ví dụ: SGK/ 82 2- Ghi nhớ: SGK/ 82II/ Các loại hoán dụ:1-Ví dụ: SGK/ 83 b) Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao. ( Ca dao)b)Một : Chỉ số ít Ba : Chỉ số nhiều  lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượngTiết 101 HOÁN DỤI/ Hoán dụ là gì ?1-Ví dụ: SGK/ 82 2- Ghi nhớ: SGK/ 82II/ Các loại hoán dụ:1-Ví dụ: SGK/ 83c) Ngày Huế đổ máuChú Hà Nội vềTình cờ chú cháuGặp nhau hàng bè. ( Tố Hữu)c) Đổ máunổ ra chiến sựLấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vậtTiết 101 HOÁN DỤI/ Hoán dụ là gì ?1-Ví dụ: SGK/ 82 2- Ghi nhớ: SGK/ 82II/ Các loại hoán dụ:1-Ví dụ: SGK/ 83d)Cả thôn đều vui khi được công nhận là thôn văn hóa. Cả thôn : chỉ người dân sống trong thôn.Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng.Hãy cho biết có mấy loại hoán dụ?2 – Ghi nhớ : Sgk/ 83 a) Đó là một chân sút tuyệt vời.b)Gửi miền Bắc lòng miền Nam chung thuỷ,Đang xông lên chống Mĩ tuyến đầu. (Lê Anh Xuân)c)Phía cuối tòa nhà , thoáng bóng một chiếc áo cà sa .d) Đảng ta đó trăm tay nghìn mắt. (Tố Hữu)Xác định kiểu hoán dụ trong các ví dụ sau:Lấy bộ phận gọi toàn thểLấy vật chứa đựng gọi vật bị chứa đựngLấy dấu hiệu của vật để gọi sự vậtLấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng Tiết 101 HOÁN DỤI/ Hoán dụ là gì ? 1-Ví dụ: SGK/ 82 2- Ghi nhớ: SGK/ 82II/ Các loại hoán dụ:1-Ví dụ: SGK/ 83 2-Ghi nhớ : SGK/83III/ Luyện tập : 1- Bài tập 1 : Sgk/84Học sinh thảo luận nhóm :- Nhóm 1,2,3 : câu a,b- Nhóm 4,5,6 : Câu c,d 12345678910Thảo luậnChỉ ra phép hoán dụ và xác định kiểu của chúng trong các ví dụ sau?a)Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách.Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể. (Hồ Chí Minh )b) Vì lợi ích mười năm phải trồng cây, Vì lợi ích trăm năm phải trồng người . (Hồ Chí Minh )c) Áo chàm đưa buổi phân liCầm tay nhau biết nói gì hôm nay. (Tố Hữu )d) Vì sao ? Trái Đất nặng ân tìnhNhắc mài tên người Hồ Chí Minh . (Tố Hữu )Đáp án: a)Làng xóm : Người nông dânLấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng. b) Mười năm: Thời gian trước mắt Trăm năm: Thời gian lâu dài (Tầm quan trọng của sự nghiệp giáo dục )Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng c) Áo chàm: Người dân Việt BắcLấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật d)Trái Đất: nhân loại Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng.Tiết 101 HOÁN DỤIII/ Luyện tập: 2-So sánh ẩn dụ và hoán dụ : ẨN DUÏ HOAÙN DUÏGIỐNG KHÁCVí dụ Goïi teân söï vaät hieän töôïng naøy baèng teân söï vaät hieän töôïng khaùc.(Đều ẩn đi sự vật muốn nói )Döïa vaøo quan heä töông ñoàng veà :-Hình thöùc .-Caùch thöùc thöïc hieän .-Phaåm chaát .-Chuyeån ñoåi caûm giaùc.Döïa vaøo quan hêä töôngCaän.Cuï theå:-Boä phaän-toaøn boä .-Vaät chöùa ñöïng-vaät bò chöùa ñöïng .-Daáu hieäu cuûa söï vaät- söï vaät .-Cuï theå –tröøu töôïng.Chúng nó chẳng còn mong được nữaChặn bàn chân một dân tộc anh hùng ( Tố Hữu ) Những bàn chân từ than bụi lầy bùn Đã bước tới mặt trời cách mạng . ( Tố Hữu ) 3.Haõy ñieàn nhöõng töø thích hôïp vaøo caùc caâu sau ñeå taïo ra pheùp hoaùn duï: maø ñoå xuoáng ñoàng Luùa moïc truøng truøng saùng caû ñoài nöông ( ca dao) Tay ta,tay ,tay Tay göôm, tay buùt döïng xaây nöôùc nhaø. (Toá Höõu )Moà hoâi buùacaøy baøi taäp traéc nghieäm C©u 01C©u 02C©u 03C©u 04 Trong các trường hợp sau , trường hợp nào không sử dụng hoán dụ ? Miền Nam ñi trước về sau. ( Toá Höõu ) A Gửi Niềm Bắc loøng miền Nam chung thủy. ( Toá Höõu ) 01 Hình ảnh miền Nam luôn trong traùi tim Baùc . ( Toá Höõu )BC Con ôû mieàn Nam ra thaêm laêng Baùc . ( Vieãn Phöông )DQuay l¹i Chæ quaù trình lao ñoäng vaát vaû . Töø “moà hoâi” trong caâu sau ñeå hoaùn duï cho söï vaät gì ? Moà hoâi maø ñoå xuoáng ñoàng Luùa moïc truøng truøng saùng caû ñoài nöông . Chæ ngöôøi lao ñoäng .A02 Chæ coâng vieäc lao ñoäng .BCD Chæ keát quaû con ngöôøi thu ñöôïc trong lao ñoäng .Quay l¹i So saùnh , hoaùn duï , noùi quaù . Trong caâu thô sau taùc giaû söû duïng nhöõng pheùp tu töø naøo ? Caøy ñoàng ñang buoåi ban tröa Moà hoâi thaùnh thoùt nhö möa ruoäng caøy . So saùnh , nhaân hoùa. A03 So saùnh , aån duï , hoaùn duï .BCDQuay l¹i So saùnh , hoaùn duï , nhaân hóa . Quê hương là con diều biếc Tuổi thơ con thả trên đồng .(Đỗ Trung Quân ) Đầu xanh có tội tình gì ? Má hồng đến quá nửa thì chưa thôi . ( Nguyễn Du ) Trong các câu sau câu nào sử dụng phép hoán dụ ? Núi cao chi lắm núi ơi ! Núi che mặt trời chẳng thấy người thương .( ca dao )A04 Bầu ơi thương lấy bí cùng Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn .( Ca dao )dCbQuay l¹iDAËN DOØ* BAØI CUÕ: - Hoïc caùc Ghi nhôù SGK trang 82-83. - Viết ñoạn văn : Tả cảnh trường em trong giờ ra chơi coù söû duïng pheùp hoaùn duï . - Tìm hieåu taùc duïng cuûa hoaùn duï trong caùc vaên baûn ñaõ hoïc. * SOAÏN BAØI MÔÙI:- Tập laøm thơ bốn chữ .-Tìm ñọc những baøi thơ bốn chữ .Chào tạm biệt quý thầy cô giáo !Chào tạm biệt quý thầy cô giáo !Chào tạm biệt các em !Chào tạm biệt quý thầy cô giáo !Chào tạm biệt các em !TiÕt häc kÕt thócXin chào tạm biệt